Cezayirli Hasan Paşa Köşkü, kültür turizmine kazandırılacak
07.04.2021 - 14:07 | Son Güncellenme:
Çanakkale'nin Ezine ilçesindeki Cezayirli Gazi Hasan Paşa Köşkü, hazırlanacak proje doğrultusunda restore edilerek, kültür turizmine kazandırılacak. Osmanlı tarihinin önemli devlet adamlarından biri olan ve yanında gezdirdiği aslan ile de bilinen Cezayirli Gazi Hasan Paşa'nın Ezine'deki evinin restorasyon sonrasında büyük ilgi görmesi bekleniyor.
Prof. Dr. Rüstem Aslan, 18. yüzyılın ortalarında Kaptan-ı Deryalık yapan Cezayirli Hasan Paşa tarafından yaptırılan köşkün, Çanakkale Boğazı'ndaki deniz ticaretini kontrol etmek amacıyla da kullanıldığını belirterek, "Bu kadar iyi korunmuş bir binanın çok fazla örneği Anadolu'da yok. Özellikle bu yapının restorasyonu yapılarak kültür turizmine kazandırılması çok önemli" dedi.
Ezine ilçesinde, Üvecik, Yeniköy ve Mahmudiye köyleri arasında Batak Ovası'na hakim bir konumda bulunan Cezayirli Hasan Paşa Köşkü, bugün hiçbir kalıntısı bulunmayan 18. yüzyılda Yerkesik köyü olarak bilinen yerleşim alanı içerisinde ayakta kalmayı başaran tek yapı olarak dikkat çekiyor.
Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından koruma altına alınan ve arkeolojik sit alanı içerisinde yer alan köşkün mülkiyeti Müze Müdürlüğü'nde bulunuyor. Yüksekçe bir bodrum katla birlikte üç katlı olan yapının güney yönden direk ikinci kata giriş sağlayan bir kapısı bulunuyor.
Kapının önünde ahşap olduğu düşünülen merdiven ve podyum kısmı günümüze kadar ulaşmadığı gibi, yapının iç kısmında bulunan ara bölmelerden hiçbiri de mevcut değil. Yapının çatı kısmının köşelerinde küçük balkon şeklinde ve kule görünümündeki fenerlikler ilginç görüntü oluşturuyor.
Dikdörtgen şeklindeki pencerelerin üzerinde yalancı kemer bulunuyor. Yapının iç bölümünde duvardaki alçı sıvalar üzerinde kazıma çizgi ile çizilmiş tekne resimleri de dikkat çekiyor.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Troya Kazı Başkanı Prof. Dr. Rüstem Aslan, "Cezayirli Hasan Paşa, 18. yüzyılın ortalarında Kaptan-ı Deryalık yapmış önemli birisi. Özellikle Batı Anadolu'daki su ile ilgili projelerde Cezayirli Hasan Paşanın ismini çok duyuyoruz.
Bu yapının da 1770li yıllarda yapıldığını, farklı analiz yöntemleriyle tespit edildiğini biliyoruz. Cezayirli Hasan Paşa Köşkünün etrafındaki Kesik köyündeki bataklık sularını akıtmak için Beşik Koyu'na kadar bir kanalın kazıldığını biliyoruz. Daha 1770li yılların başlarında, Cezayirli Hasan Paşanın bu bölgeyi ihya etmek için geliştirdiği bir proje.
Bu köşk özellikle Çanakkale Boğazı'ndaki deniz ticaretini, gemi seferlerini kontrol amaçlı da yapılmış bir yapı. Çanakkale Boğazı'na girmeden önce Beşik Koyu'nda uygun rüzgarları bekleyen gemilerin de gözlemlendiği önemli jeopolitik bir nokta.
Bu kadar iyi korunmuş bir binanın çok fazla örneği Anadoluda yok. Özellikle bu yapının restorasyonu yapılarak kültür ve turizme kazandırılması çok önemli. Aynı zamanda Troya Müzesi, Troya Ören Yeri ve Cezayirli Hasan Paşa Köşkü aslında Troya Kültür Rotası'nın da üzerinden geçtiği bir destinasyon" dedi.
Çanakkale Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararıyla, 2018 Troya Yılı kapsamında Cezayirli Hasan Paşa Köşkü'ne ulaşımı sağlayan yol parke taş kaplanarak yapıldı. Köşk, hazırlanacak bir proje doğrultusunda yakın zamanda restore edilerek, kültür turizmine kazandırılacak.
1713 yılında dünyaya gelen Cezayirli Gazi Hasan Paşa, küçük yaşta esir düştükten sonra azat edilip Tekirdağ'da yaşadı.1730'lu yıllarda yeniçeri ocağına katılan Cezayirli Gazi Hasan Paşa, Belgrad Kuşatması sırasında büyük başarılar göstermiştir.
Cezayir'de bulunduğu yıllarda Amerikan filosu ile girdiği savaşı kazanan Gazi Hasan Paşa sonrasında çok sayıda Amerikalıyı da esir almıştı. Alınan esirlerin iadesi için Amerikan Kongresi ile yapılan anlaşma doğrultusunda 642 bin altın tek seferde ve yılda 12 bin Osmanlı altını vergi ödemeyi kabul etmiştir.
1761 yılında Osmanlı donanmasına katılan ve kalyon kaptanı olan Gazi Hasan Paşa, 1767'da kapudane olarak paşa unvanı almıştır. 1770 yılında Rusların gerçekleştirdiği Çeşme Baskını'ndan sonra yaşanan görev değişiklikleriyle birlikte Cezayirli Gazi Hasan Paşa'ya beylerbeyi rütbesi verilir.
1774 sonrasında kaptan-ı deryalığa getirilen Cezayirli Gazi Hasan Paşa bilhassa 1. Abdülhamid devrinde devlet idaresinde büyük bir nüfuza sahip oldu. Bu süre zarfında devletin merkezi idaresini ele aldı ve Suriye, Mora, Mısır gibi önemli bölgelerde baş gösteren isyanları bastırdı
1787 tarihinde başlayan Rusya&Avusturya ittifakı ile savaşan Osmanlı'nın Rus cephesine atanan Cezayirli Gazi Hasan Paşa, Özi kalesinin savunmasında zafer kazanmıştır. Ancak sonrasında Özi kalesinin düşüşü engellenememiştir.
Bu kayıp Kaptan-ı Derya Cezayirli Gazi Hasap Paşanın şöhretini sarsmıştır. Özi'nin düşüşü sonrası felç geçirip ölen 1. Abdülhamid yerine tahta geçen 3. Selim, Cezayirli Gazi Hasan Paşa'yı kaptan-ı deryalıktan alıp İsmail kalesine serasker tayin etmiştir.
3. Selim döneminde İsmail kalesinin savunmasında gösterdiği başarı sonrası sadrazamlığa atanan Cezayirli Gazi Hasan Paşa, yönetimi esnasında aldığı sert önlemler nedeniyle hem korku hem de tepki görmüştür. 30 Mart 1790'da Şumnu'daki merkez karargahta vefat etmiştir ve şehirdeki Bektaşi tekkesine defnedilmiştir.
Cezayirli Gazi Hasan Paşa, savaş meydanlarında gösterdiği başarıların yanı sıra yaşantısıyla da dikkat çeken bir isim olmayı başarmıştır. Cezayirli Gazi Hasan Paşa, gündelik yaşamda yanında dolaştırdığı aslanla da ünlü.
