5 bin endemik türde yok olma tehlikesi!

Osmanlı döneminde Şeyhülislamlık makamının bulunduğu gerekçesiyle 2015 yılında İstanbul Üniversitesi’nden alınarak Diyanet İşleri Başkanlığı’na tahsis edilen Süleymaniye Cami’nin arkasındaki Botanik Bahçesi’nin taşınma işlemlerinde sona yaklaşıldı.

Müftülük hizmetlerinde kullanılması amacıyla İstanbul Müftülüğü’ne tahsis edilen 14 bin 878 metrekarelik alanda bulunan fakülte binasında taşınma işlemini gerçekleştirecek firma yetkililerinin ölçümler yaptığı öğrenildi. Ancak söz konusu bahçenin halen nereye taşınacağı belirsiz. Milliyet’e bilgi veren bilim insanları, bahçedeki 5 bin farklı tür bitkinin başka bir yerde yaşama şansı olmadığını belirterek, taşınması halinde endemik ve kaybolmaya yüz tutan yerli yabancı yüzlerce bitki türünün yok olacağı uyarısını yapıyor.

‘Bir daha bulunmaz’

Tartışmalı taşınma konusunda bilgi veren yetkililer, “Henüz yer gösterilmiş değil. Taşıma işlemini yapacak firma yetkilileri binada ölçümler yapıyor. Ancak bitkilerin akıbeti konusunda hiç kimse bilgi sahibi değil. Cuma günü üniversitede rektörün de katılacağı toplantıda nereye taşınacağı netleşecek. Müftülük yetkilileri, ‘Bina yıkılsa da bitkilere bakarsınız’ diyor ama botanikte görevli arkadaşlar Avcılar kampüse gönderilirse hergün o yolu nasıl gelecek? Bahçedeki canlı türlerinin başka yere nakli durumunda yılların emeği heba edilmiş olacak. Yok olacak türlerin bir kısmını doğal yaşam alanlarında bulmanız da imkansız. Müftülük veya Diyanet İşleri’ne başka bir yer tahsis edilebilirdi” diyor.

Botanik bahçesinde araştırma yapmış başka bir bilim insanı da taşınma halinde 400’e yakın farklı ağaç türü ile 5 bin farklı bitki türünün yok olacağı uyarısında bulunarak şu bilgileri verdi: “Botanik bahçesinin bir benzeri sadece Brezilya’da var. Avrupa’daki tüm botanik bahçelerinde bitki türünün sayısı 7 bin civarında. İstanbul’daki bahçede ise 5 bin. Bu bitkilerin, başka bir yere nakledilmesi söz konusu olamaz. Zaten böyle bir proje de yok. Kaldı ki başka yerde yaşama şansları yok.”

Taşınma tartışmalarının odağında yer alan botanik bahçesinin 19.12.1995 tarihinde İstanbul 1’nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından sit alanı ilan edildiği ortaya çıktı. Kurulun 1992 tarihli raporunda şunlar kaydedildi: “Çoğu asırlık ağaç veya anıt ağaç niteliğinde olan bahçe ve seralardaki bitkilerin başka bir yere taşınmasının kesinlikle mümkün olmayacağı, çevreye bilime büyük katkıları olan botanik bahçesi ve seralarının aynen muhafaza edilmes hususunda bu rapor tarafımızdan düzenlenmiştir.”

Birçok ünlü botanikçinin emeğiyle 1935’te yapıldı

Müftülüğe tahsis edilen bahçenin olduğu alan tarihi kayıtlarda, saraya bağlı Çiçek Encümen-i Daniş-i adlı kuruma bağlı gözüküyor. Osmanlı sadrazamlarının bir dönem çiçek yetiştirdiği alan, 1826’dan sonra Şeyhülislam’a tahsis edildi.

İstanbul Üniversitesi Biyoloji Bölümü’ne bağlı bahçenin kurulma fikri ise, 1933 yılındaki üniversite reformundan sonra Atatürk’ün daveti üzerine Türkiye’ye gelen ünlü botanikçiler Prof. Dr. Alfred Heilbronn ve Prof. Dr. Leo Brauner tarafından ortaya atıldı. Bahçenin kuruluş ve düzenleme çalışmalarına Prof.Dr.Hilbronn, Prof. Dr.Brauner ve Alman bahçe uzmanı W. Stephan destek verdi. Botanik bahçesi 1935 yılının ilkbaharında İstanbul Üniversitesi Botanik Bahçesi adıyla hizmete girerken, Dünya Botanik Birliği’ne de kabul edildi.