6 gemi arasından Ertuğrul seçildi

GÖKHAN KARAKAŞ İstanbul - Deniz tarihi araştırmacısı, emekli Deniz Albay Mümin Kır, Ertuğrul fırkateyninin Osmanlı İmparatorluğu’nun tek Japonya seferine imza attığını belirterek Ertuğrul’un; Mesudiye, Hamidiye, Aziziye, Osmaniye, Orhaniye ve Asar-ı Tevfik gibi gemiler arasında yapılan seçimle belirlendiğini belirtti.

Japon İmparatoru Meiji’ye, II. Abdülhamit’in hediyelerini götürdükten sonra dönüş yolunda fırtınaya yakalanan Ertuğrul fırkateyni, 16 Eylül 1890 gecesi batmıştı. Japonya’nın güneyindeki Kushimoto kasabası açıklarındaki Şeytan kayalıklarına çarparak sulara gömülen Osmanlı savaş gemisinde 531 denizci hayatını kaybetmiş, sadece 74 denizci kurtulmuştu.

Bahriye nazırı seçti

Deniz fenerine yüzen Türk askerleri ise Kushimotolular tarafından dostça ağırlanırken iki ülke arasında tarihi bağ kuran bu talihsiz deniz kazası her 16 Eylül’de hatırlanıyor.

Ertuğrul fırkateyninin, Türk-Japon ilişkilerinin temel taşı olduğunu belirten deniz tarihi araştırmacısı Mümin Kır, Türk topraklarını ziyaret eden ilk Japonun Fukuchi Genichiro olduğunu, 1871 yılındaki bu ziyaretin ardından 1889 yılında Sultan II. Abdülhamid’e Japon İmparatoru Meiji tarafından Japonya’nın en yüksek nişanı “Büyük Krizantem Nişanı” verildiğini belirtti. Kır, şunları anlattı:

“İlk resmi Japon heyeti 1881 yılında Osmanlı topraklarına gelmişti. II. Abdülhamit, Japonya’yla ilişkileri güçlendirmek istiyordu. Bahriye Nazırı Bozcaadalı Hasan Hüsnü Paşa, Hint Okyanusu’nu aşarak Japonya’ya gidecek gemileri belirlemekte zorlandı. Fırkateyn sınıfındaki Mesudiye, Hamidiye, Aziziye, Osmaniye ve Orhaniye hem çok ağırlardı hem de eski makineleri nedeniyle manevraları kısıtlıydı. Korvet sınıfındaki gemilerde uzun mesafe ve zorlu denizler için uygun değildi. Asar-ı Tevfik ve Ertuğrul arasında seçim yapılmalıydı. Asar-ı Tevfik sağlamdı ama makinesi güçlü değildi. Ertuğrul ise daha yavaş olmasına rağmen uygun rüzgâr yakalarsa sürati artırılabilirdi. İsminin Ertuğrul olması da Osmanlı saltanat hanedanlığının temsili için önemli görüldü.”

Uyarıları dinlemedi

“ Bahriye Nazırı Hasan Hüsnü Paşa Ertuğrul fırkateynini bu işe uygun gördü. Ama 1855 yılında Osmanlı Bahriyesi’ne katılan İngiliz Makine Subayı Çarkçıbaşı Albay Harty bu eski geminin kazanının hiçbir zaman değiştirilmediğini fark ederek büyük seferi gerçekleştiremeyeceğini söylemişti.

Tüm uyarılara rağmen Bahriye Nazırı Bozcaadalı Hasan Hüsnü Paşa, Ertuğrul’u seyahat için görevlendirdi. Hasan Hüsnü Paşa, uyarıyı yapan İngiliz Albay Harty’yi yandan çarklı Adalar vapuruna başçarkçı olarak görevlendirdi, damadı Albay Osman Bey’i de Ertuğrul’a komutan atadı. Görevini tamamladıktan sonra fırtına uyarısına rağmen dönüşe geçen Ertuğrul kayalıklara çarparak battı. Japon yetkilileri, yerel halk, Alman Wolf ve Japon Buci Maru gemilerinin aramasına rağmen 74 kişi sağ kurtarıldı. Kafile Komutanı Tümamiral Osman Paşa ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Milli Eğitim bakanlarından Hasan Âli Yücel’in dedesi ve şair Can Yücel’in büyük dedesi gemi komutanı Yarbay Ali Bey de şehit oldu.

Ertuğrul ayrıca Japonya’da yabancılar için başlatılan ilk yardım kampanyasına da konu oldu. 16 Eylül 1890 günü İngiliz, Fransız ve Alman gemileri de aynı bölgede battı. Japonya’da Ertuğrul için üç anıt yapıldı.”