Atatürk’e hayran bir Anzak doktor

Anzaklarla birlikte Çanakkale’de savaşan eski Osmanlı subayı Dr. Charles S. Ryan’ın hikayesini araştıran Türk akademisyen Dr. Fikret Yılmaz, Avustralya arşivlerinde Ryan’ın Atatürk’e yazdığı mektubu buldu; “Sizin faaliyetleriniz ve birliklerinizin muhteşem tutumu olmasaydı Türkiye’nin durumu çok acınası bir halde olabilirdi.”
Çanakkale Muharebeleri’nin 100. yıldönümünde Bahçeşehir Üniversitesi Osmanlı Araştırmaları Merkezi öğretim görevlisi Dr. Fikret Yılmaz’ın, Avustralya savaş arşivlerinden yararlanarak hazırladığı “Anzaklar Arasında Eski Bir Osmanlı Subayı: Dr Charles S. Ryan” adlı çalışmasında; Plevne ve Erzurum’da 17 ay boyunca Osmanlı Ordusu saflarında görev yaparak liyakat madalyaları almaya hak kazanan ancak Çanakkale Muharebeleri’nde ise Anzaklar’ın safında Osmanlı’ya karşı savaş vermek zorunda kalan Dr. Charles Ryan’ın gerçek yaşam hikayesine yer veriliyor. Kitapta en dikkat çeken bölümleri ise Ryan’ın Çanakkale siperlerinde bizzat kendisinin çektiği ve Avustralya arşivlerinden çıkartılan fotoğraflar ile Atatürk’e yazdığı mektubu oluşturuyor.
Plevneli Doktor Ryan
Osmanlı Devleti’nin 1876 yılında doktor intiyacını karşılamak için yabancı gazetelere ilan vermesinin ardından Avustralyalı Dr. Ryan’ın Osmanlı ordusuna katıldığını aktaran Yılmaz, Plevne ve Erzurum’da 1,5 yıl Osmanlı ordusuna hizmet veren Ryan’a cephedeki üstün hizmetlerinden dolayı Harp Madalyası ve hem Osmani hem de Mecidiye Nişanı’nın verildiğini ülkesine döndüğünde de ‘Türk Charlie ve Plevneli Ryan’ olarak anıldığını anlattı.
Osmanlı Devleti’nin Melbourne’deki ilk fahri konsolosu olarak görev yapan ve 1914 yılında Anzak ordusuyla birlikte bulunduğu Osmanlı Devleti’ne karşı savaşan Dr Charles S. Ryan’ın 5 Ağustos 1923 tarihinde Melbourne’den Atatürk’e yolladığı mektup şöyle; “Ekselansları, Türkiye’nin eski ve samimi bir dostu olarak, Türkiye’nin dirilişinde ve tatmin edici bir barışın sağlanmasında üstlendiğiniz önemli görevde size en içten tebriklerimi sunmak için bu satırları yazma cesaretinde bulunuyorum. Sizin faaliyetleriniz ve birliklerinizin muhteşem tutumu olmasaydı Türkiye’nin durumu çok acınası bir halde olabilirdi. Şimdi Türkiye’nin dünya ülkeleri arasında eski ve mağrur yerini geri kazanma yolunda olduğuna inanıyorum.
“Ruslara esir düştüm”
Benim Türkiye ile ilişkim çok eskidir. 1876 yılında 21 yaşında 18 genç bir cerrah iken Türk ordusuna katıldım. Abdülkerim Paşa kumandasında Türk-Sırp savaşına katıldım. Daha sonra Plevne Kuşatması sırasında ‘ölümsüz’ Gazi Osman Paşa ile bulundum, üçüncü muharebede kötü bir şekilde yaralanmış olmama rağmen Şevket Paşa’nın açtığı yoldan 5000 yaralı ile Plevne’den çıkmayı başardım. İstanbul’a gittim, yaralarım iyileşince Erzurum’a gönderildim ve Gazi Muhtar Paşa ve o ayrılınca da Kurt İsmail Paşa’nın kumandası altında görev aldım. Kuşatmadan sonra Rusların eline düştüm. Savaş bittiğinde anavatanım Avustralya’ya döndüm. Savaş başlayana kadar burada 35 yıl Türkiye’nin Fahri Konsolosu idim ve 15 sene önce ikinci derece Mecidiye Nişanı aldım. Ben ve dostum Aubrey Herbert her zaman ateşli bir Türk dostu olmuşuzdur. Eski Türk arkadaşlarımın hepsi çok uzun zaman önce öldüler, Plevne ve Alexinatz Savaşlarından hayatta kalan çok az insandan biri ben olsam gerek. Ordunuzun kurmayları arasında Damat İsmail Hakkı Bey adında iyi bir arkadaşım var. Eğer bana bir fotoğrafınızı gönderirseniz ve benim de karşılığını vermemi isterseniz, benim için en büyük kişisel onur olacaktır. Samimi hayranınız, Charles S. Ryan.”

Atatürk’ten cevap: Oldukça etkilendim

Ryan’ın mektubuna 2 Ekim 1923’te Mustafa Kemal Paşa adına yazılan Fransızca cevap mektubunda; “Ekselansları Gazi Mustafa Kemal Paşa, nazik mektubunuzdan oldukça etkilendiler. Kendileri size teşekkürlerini sunuyor. Çok duyarlı ve nazik mektubunuzdan dolayı içtenlikle teşekkürlerini sunuyorlar” ifadeleri yer alıyor.