Barış, ‘Ayşe’ ile geldi

Binbaşı Nihat İlhan, 20 Mart 1963’te Kıbrıs Türk Kuvvetleri Alayı Baştabipliği ve Cerrahlığı’na atandı. 1956 yılında evlendiği Mürüvvet Hanım da kendisiyle birlikte Kıbrıs’a gelmişti. 1956’da İhsan Murat, 1959’ta Kutsi ve 1963’te Hakan doğmuştu. 24 Aralık 1963’te kendisi alayda görevinin başında iken, Kumsal’daki evi Rum çeteciler tarafından basıldı. Dış kapının kilidini kıran çeteciler, evin içine girdi. Mürüvvet Hanım, üç oğlunu yanına alarak evin banyosuna saklandı. Çeteciler, küvetteki anne ile üç çocuğu makineli tüfekle delik deşik etti.

Cansız bedenleri yakıldı

Bu acı olayın 4 yıl sonrası... Tarih 15 Kasım 1967. Yapraklarını dökmüş ağaçların, sararmış otların ayrı bir güzellik kattığı Kıbrıs’ın Geçitkale köyünde, insanlık tarihine kara bir leke olarak geçecek bir trajedi yaşandı. O gün, Yunan-Rum askeri kuvvetlerinin komutanı olan General Grivas, Geçitkale ve Boğaziçi köylerinin bulunduğu bölgeye acımasızca saldırdı. Asker giysili çeteler, bir avuç direnişçiyi şehit etmekle yetinmedi; çocuk, kadın demeden cana kıydı. 80 yaşındaki Mehmet Emin de, Geçitkale’de yaşıyordu. Çetelerin saldırdığı gün, eşiyle birlikte evini, vatan bellediği toprağını terk etmedi. Mehmet Emin ve eşine önce kurşun sıkıldı. Sonra da can vermiş bedenleri, gaz dökülerek ateşe verildi.

Türkiye’nin sabrı tükenmişti. 1963’ten itibaren Kıbrıs’ta Türk halkına yönelik başlayan vahşete artık sessiz kalınamazdı.

Dönemin Başbakanı Süleyman Demirel, savaş uçaklarını Kıbrıs’a gönderdi. Adı tarihe geçen pilotlarımızdan Cengiz Topel, bu harekat sırasında şehit düştü. Türk askeri, Kıbrıs’a çıkartılacak, adada yaşayan mazlum Türk halkı vahşi çetelerden korunacaktı. Ancak Demirel, acı bir gerçekle yüzleşmek zorunda kaldı. Türk donanmasının çıkarma gemisi yoktu. İlk işi çıkarma gemisi yapımı için demir ve çelik fabrikaları ile Gölcük Tersanesi’ne emir vermek oldu. Kıbrıs Türk halkının onurunun korunması için 1974 yılına kadar beklemek gerekecekti. Bülent Ecevit’in Başbakanlığı döneminde 1974 yılında 20 Temmuz günü Kıbrıs Barış Harekatı’nda adaya çıkan askerleri, üretilen bu gemiler taşıyacaktı. Türk askerinin 44 yıl önce adaya çıkması ile Kıbrıs Türk halkının yaşam hakkı güvence altına alındı. Hala çözüme kavuşmamış en önemli sorunlardan biri olan Kıbrıs sorununun özet hikayesi şöyle:

- Uluslararası antlaşmalar ile adanın Türk ve Rum halkı arasında ortaklık temeline dayanan Kıbrıs Cumhuriyeti, 1960’da kuruldu.

Rumların Enosis hayali

- Ancak Rum tarafı daha başlangıcından itibaren bu ortaklığı kabullenemedi ve Yunanistan ile birleşmeyi ifade eden Enosis için girişim içinde oldu. Dönemin Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios, 30 Kasım 1963’te anayasanın tadili için adım attı. 21 Aralık 1963’ten itibaren Akritas Planı uygulamaya konuldu. Bu planın uygulaması tarihe, “Kanlı Noel” olarak geçecekti.

- 27 Aralık 1963’te üç garantör ülke olan Türkiye, Yunanistan ve İngiltere’nin askerlerinden oluşan Barışı Koruma Kuvveti oluşturuldu. İngiliz general, 30 Aralık’ta yeşil bir kalemle harita üzerinde çizgi çizerek Lefkoşa’yı ikiye ayırdı. Yeşil hat böyle oluştu.

- 1967’de Yunanistan’da askeri cunta yönetime el koydu. Cunta yönetimi, Kıbrıs’ta Boğaziçi ve Geçitkale köylerine saldırı düzenledi.

- 1974’e gelindiğinde Kıbrıs’ta Rum yöneticiler arasında görüş ayrılığı vardı. Makarios, Türkiye’nin müdahalesinden çekindiği için sosyo- ekonomik yöntemlerle Türk halkı adadan koparmak istiyordu. EOKA lideri Nikos Sampson ise Enosis’i gerçekleştirmekte aceleciydi. Sampson, 15 Temmuz 1974’te Makarios’u darbeyle devirdi. Kıbrıs Türk halkının yaşam güvencesi kalmamıştı. Türkiye, önce 1960 garanti antlaşmasına dayanarak İngiltere’ye ortak müdahale önerisinde bulundu. İngiltere’nin cevabı olumsuzdu. Türkiye, bunun üzerine 20 Temmuz 1974’te Kıbrıs’a çıkartma yaparak Barış Harekatı’nı başlattı. Bu harekat ile Kıbrıs’ın Yunanistan’a ilhakı önlendi.

Mübadele antlaşması

- 2 Ağustos 1975’te Viyana’da BM gözetiminde Rauf Denktaş ile Klerides arasında nüfus mübadelesi antlaşması yapıldı. Bu antlaşma sonrasında 120 bin Rum kuzeyden güneye, 65 bin Türk ise güneyden kuzeye geçti. Böylece Kıbrıs’ta nüfus bakımından birbirinden ayrı iki kesim oluştu.

- Harekâtın ardından 1975’te Kıbrıs Türk Federe Devleti kuruldu. 15 Kasım 1983’te ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulduğu ilan edildi. Yıllardır süren müzakerelere rağmen Rum yönetiminin tutumu nedeniyle bir türlü kalıcı bir çözüm sağlanamadı.

‘Ayşe tatile çıksın’

20 Temmuz 1974’te harekâtın başlamasının ardından BM Güvenlik Konseyi’nin kararı gereği 22 Temmuz 1974’te ateşkes ilan edildi. 8 Ağustos’ta II. Cenevre Konferansı sırasında Türklerin Limasol ve Larnaka civarında bazı köyleri boşaltmış olmalarına rağmen, Rumlar ele geçirdikleri yerleri tahliye etmemiş ve esirleri de bırakmamıştı. Cenevre’de sürdürülen görüşmeler sırasında anlaşmanın mümkün olmadığı anlaşılınca Dışişleri Bakanı Turan Güneş, Başbakan Bülent Ecevit’e, kızı Ayşe Güneş’in adını kullanarak harekâtın yeniden başlatılacağı anlamına gelen parolayı söyledi: “Ayşe tatile çıksın” Bunun üzerine 13 Ağustos’ta Türk birlikleri tekrar ilerlemeye başladı ve Kıbrıslı Türkler, yıllar süren Rum vahşetinden kurtarıldı.