Bu gitar çok ‘ses getirdi’!

İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı (TMDK) Çalgı Bölümü Başkan Yardımcısı Doç. Tolgahan Çoğulu, kendi tasarladığı ‘Mikrotonal Gitar’la ABD’nin Georgia Tech Üniversitesi’nde gerçekleşen Margaret Guthman Müzik Enstrümanları Yarışması’ndan birincilikle döndü. Amerika’dan gelen bu haber, gitar matematiğine sağladığı yenilik nedeniyle büyük önem taşıyor.

Gitar ne zamandan beri hayatınızda?
12 yaşında bir gün abim eve gitar getirdi. Hoşuma gitti, bir arkadaşla kursa yazıldık. Haftada bir gün Taksim’e gidiyorduk. Sonra lisede babam elektro gitar aldı ve Led Zeppelin, Pink Floyd gibi grupların parçalarını çalmaya başladık. Boğaziçi’ne girince klasik gitara döndüm. Yani klasik gitarı 24 senedir çalıyorum ama 17 senedir yoğun olarak hayatımda.

Yeni bir enstrüman yaratmak için şimdiye dek yapılmış tüm enstrümanları araştırmış, elde edilen tınıları incelemiş olmanız gerekiyor. Nasıl bir çalışma sürecinden geçtiniz?
Öncelikle hayran olduğum Erkan Oğur’un çaldığı perdesiz gitarı denedim. Perdesiz gitarın tınısının perdeli gitardan çok farklı olması beni başka arayışlara itti. Klasik gitarın sesini değiştirmeden bir yenilik yapmak gerekiyordu. Tarihteki örnekleri inceledim. İlk deneme 1829’da Perronet Thompson tarafından yapılıyor. Gitarın klavyesine küçük delikler açıp buralara perdeler ekleniyor. Ama bana esas fikri veren Rene Lacote’un 1852’de, Walter Vogt’un 1985’te tasarladıkları gitarlar oldu.

Lacote ve Vogt’tan bağımsız olarak sizin tasarladığınız gitarda ne gibi farklar var?
Bu gitarlarda tellerin altında kanallar var ve perdeler gitarda akort sorununu çözmek için kısıtlı bir şekilde sağa ve sola hareket ettirilebiliyor. Benim yaptığım bu fikri geliştirmek oldu. Mikrotonal gitarda, tellerin altındaki kanallarda perdeler istenildiği şekilde hareket ettirilebiliyor ve perdeler pratik bir şekilde eklenip, çıkartılabiliyor.

Dünyanın en prestijli ve tek müzik enstrümanı yarışmasından ödülle döndünüz.
Gitarı yarışmadan beş sene önce üretmiş olmak yarışmayı kazanmamın en önemli nedeni... Jüriye mikrotonal gitarla beş senedir yaptığım şeyleri anlattım. Dünyanın dört bir yanından 20’den fazla besteci mikrotonal gitar için eserler besteledi. 22 ülkede konserler ve seminerler verdim. Ayrıca yaptığım Anadolu Halk Müziği düzenlemelerini çalmam da çok işe yaradı. Önemli olan yapılan yeni enstrümanın bir geleceği var mı, müziğe yeni bir yol açabilecek mi gibi noktalardı. Jürinin bunu mikrotonal gitarda gördüğünü söyleyebiliriz. Bu nedenle yarışmaya katılan birçok teknolojik enstrüman yerine birinci olduğunu düşünüyorum.

‘Mikrotonal gitar’a ulaşana kadar ürettiğiniz başka enstrümanlar oldu mu?
Boğaziçi Folklor Kulübü’nde gitarın makamsal müziklerdeki yeri konusunda tartışmalar yapardık. Normal gitarla, piyanoyla makamsal müzikler çalınamaz. Çünkü bu enstrumanlarda makamı oluşturan mikrotonları çalamazsınız. Örneğin, bağlama ve tanburdaki perdeler gitarda yoktur. Bende perdesiz gitara bağlama perdeleri sardırmıştım. Hatta 2000 senesinde “Yerel Ezgilerin Gitar ile Yorumlanması” panelini düzenlemiştik ve Erkan Oğur’a göstermiştim. Ama çok cızırdadığı için bir çözüm olamadı.

‘Temeli olan çalabilir’

Klasik ya da elektro gitar çalan biri için mikrotonal gitarı çalmak ne kadar kolay?
Klasik gitarda belli bir temeli olan herkes mikrotonal gitarı çalabilir. Sonuçta bir klasik gitar düşünün, her şey aynı ama sol el parmaklarınızı daha belirli yerlere basıyorsunuz. İTÜ’de önümüzdeki seneden itibaren Orta 1’den öğrenciler alacağız, Orta 2’den itibaren mikrotonal gitarla makam müziği
çalabilecekler.