Çin-Türkiye ilişkisi derinleşme sürecinde

Dünyanın en çok ticaret yapan ve gerçekleştirdiği yatırımlarla dikkat çeken Çin’in Devlet Başkanı Xi Jingpin, Eylül 2013’te Kazakistan’da İpek Yolu ekonomik kuşağını, Ekim 2013’te ise Endonezya’da 21’inci yüzyıl deniz İpek Yolu’nu ilan ederek tüm dünyayı ilgilendiren yatırımları açıklamıştı. Dünya ticaret dengelerini değiştireceği düşünülen iki girişim “Bir Kuşak, Bir Yol” (OBOR/One Belt-One Road) olarak adlandırıldı. 65 ülkede 3 milyar insanı ilgilendiren proje kara ve deniz yolu olarak iki aşamada gerçekleşecek. Çin böylece, Asya ile son durağı İngiltere olan Avrupa arasında deniz ve karayoluyla bir ulaşım ağı inşa etmeyi amaçlıyor. Türkiye ise hem kara hem deniz yolunda önemli bir merkez olacak.
‘İlişkiler gelişecek’
Çin Dışişleri Bakanlığı’nın başarılı temsilcilerinden Çin İstanbul Başkonsolosu Qian Bo, göreve geldikten sonra ilk kez Milliyet’e çok tanınmayan “Bir Kuşak Bir Yol” projesini anlattı:
“Bu proje ortak görüş, ortak inşa, ortak fayda ilkesinde; dışa açık, kapsayıcı, dengeli, karşılıklı fayda değerlerinden oluşmakta. Sadece ticarette değil, politika, altyapı ve sermayeyle ilgili konularda gelişme sağlanacak. Proje, halklar arası ilişkileri pekiştirmeyi hedefliyor. Halkların dostluklarını ilerletirken birbirlerini daha yakından tanımaları sağlanacak. Ülkeler ekonomik kalkınma stratejilerini ve politikalarını birbirleriyle koordineli yürütecek. Fikir ayrılıklarını kenara bırakıp ortak noktalar bulunurken ekonomik kaynaşmaya yeşil ışık yakılacak.”
‘Kıtaları bağlayacak’
“Pasifik Okyanusu’ndan Baltık Denizi’ne uzanan ulaşım ağı oluşturulacak. Ülkelerin ulaşım altyapısının tamamlanmasıyla doğu, batı ve Güney Asya’yı birbirlerine bağlayan ulaşım ağı oluşturulacak. Benzersiz bir pazarda 3 milyar insanı ilgilendiren bir yatırım. Yatırımı kolaylaştıran düzenlemelerle ticaretin önündeki engeller kaldırılabilecek, sermaye aza indirgeneceğinden karşılıklı kazanç sağlanacak. Kendi ülke para birimiyle ticaret için adımlar atılabilir. 34 ülke ve uluslararası kuruluş; Çin ile birlikte ortak inşaya imza attı. 40 milyar dolarlık İpek Yolu fonu oluşturulurken, 100 milyar dolarlık Asya Altyapı Yatırım Bankası kuruldu. Çin-Laos ve Çin-Tayland Trans Asya Demiryolu ağının inşasına başlandı.”

Arkadaşımız Gökhan Karakaş’ın sorularını yanıtlayan Başkonsolos, İstanbul’un tarihi dokusu ve güzelliği karşısında adeta büyülendiğini kente ve halkına bağlandığını söyledi.

Türkiye’nin rolü
“Türkiye, İpek Yolu ekonomik kuşağı ve 21’inci yüzyıl deniz aşırı İpek Yolu’nun önemli bir bağlantı noktasında. Çin ve Türkiye arasında ortak çıkarlar var. Türkiye’nin ‘Bir Kuşak Bir Yol’ projesine katılması Çin’de memnuniyetle karşılanıyor.
Ülkemiz, Türkiye ile stratejik işbirliğini güçlendirmeyi istiyor. Projenin iki ülke tarafından ortaklaşa inşa edilmesi iki ülkenin de milli refahlarına ivme kazandıracak. Edirne-Kars hızlı tren projesi ve üçüncü nükleer santral gibi büyük projelerde işbirliklerimiz sürüyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da davet edildiği Pekin’deki Bir Kuşak Bir Yol Uluslararası İşbirliği Zirvesi’ne 20’den fazla devlet başkanı, 50’den fazla uluslararası kuruluş yetkilisi, 100’den fazla bakan düzeyinde bürokrat, dünyanın çeşitli ülkelerinden bin 200’den fazla temsilci katılacak.”

‘Temaslar sıklaştı’

“Çin ile Türkiye ilişkisi derinleşme sürecinde devamlılık arz ediyor. İki ülke arasındaki üst düzey temaslar sıklaşmış olup, karşılıklı siyasi güven güçlenmekte. 15 Temmuz darbe girişiminin ardından Çin hükümeti Türkiye hükümetine ve halklarına destek mesajı vermişti. Dışişleri Bakan Yardımcısı Zhang Ming’in Türkiye ziyareti bu amaçlaydı. Geçtiğimiz Eylül ayında, Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Sayın Xi Jinping ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın Hangzhou G20 zirvesinde ikili işbirliklerinde görüş alışverişinde bulunmalarıyla fikir birliğine varıldı. Çin-Türkiye ticaret işbirlikleri istikrarlı bir şekilde gelişim göstermekte. 2016 da Çin-Türkiye arasında ithalat-ihracat hacmi yüzde 1.9 artarak 27 milyar 760 milyon dolar oldu. Çin, Türkiye’nin en büyük 19’uncu ihracat ve en büyük ithalat pazarı ülkesi konumunda.”

‘Kader beni bu şehre bağladı’

24 yıldır ülkesi adına çeşitli şehirlerde bulunduğunu ve 6 aydır görev yaptığı İstanbul’dan çok etkilendiğini belirten Başkonsolos Qian şunları söyledi:

“Türk milleti büyük bir millet ve İstanbul da herkesin görmeyi arzu ettiği bir şehir. İstanbul’da gördüğüm kıvrımlı Boğaz, pırıldayan Haliç, muazzam Topkapı Sarayı, görkemli Sultanahmet Camii ve tarihi Ayasofya Müzesi ile İstanbul bende derin izler bırakıyor. İçimde saklı kalan İstanbul sevgisi beni bu tarih dolu güzel şehre ve sıcakkanlı halkına sıkı bağladı. Kader beni bu şehre ve halkına yakınlaştırdı. Türkiye Dışişleri Bakanlığı’nın ve halkının Çin ile işbirliğinin geliştirilmesini önemsediklerini görüyorum” dedi.

İngiltere’den ilk tren yola çıktı

Dünyanın en büyük uluslararası projesi olan “Bir Kuşak, Bir Yol”un Çin Halk Cumhuriyeti’nin 100’üncü kuruluş yılı olan 2049’da tamamen hizmete girmesi hedefleniyor. Toplam 4 trilyon dolarlık yatırımın yapılacağı proje, 2025 yılında 2.5 trilyonluk ticaret hacmine ulaşacak.

Limanlar, kara ve demir yolları, havalimanları ile lojistik ve taşımacılık sektörüne yeni bir bakış açısı getirecek projede İstanbul Kumport Limanı önemli bir aktarma merkezi olacak.

İstanbul, Çin’de üretilen malların İngiltere’ye kadar gideceği iki rotanın da üzerinde. Bu nedenle, China Merchants, Cosco, China Investment Konsorsiyumu, Kumport Limanı’nı satın almıştı. Yakın zamanda Bank of China’nın İstanbul’da şube açması bekleniyor. Ayrıca Çin Başbakan Yardımcısı Wang Yang, Türkiye ile 300 milyon dolarlık ithalat anlaşmasına da imza attı. 2016 yılında Çin-Türkiye ikili ithalat-ihracat hacmi 25 milyar 640 milyon dolara ulaştı. Çin Türkiye’nin ikinci büyük ticaret ortağı. Çin, Türkiye’ye 1 milyar 342 milyon dolar finans dışı doğrudan yatırım yaptı. Beş yıl içinde 700 milyon Çinlinin seyahat edeceği öngörülüyor. Çin’in yatırım hacminin 750 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Projedeki 65 ülkede 3 milyar insan yaşıyor ve milli gelirin toplamı 25 trilyon dolar. 48 ülke de projeye dahil olmak için bekliyor. Proje için 2013’ten beri 230 milyar dolar harcandı. İngiltere ile Çin’i birbirine bağlayan ilk yük treni, 12 bin kilometrelik bir yolculuk için yola çıktı. Essex’ten bebek eşyası ve ilaç konteynerleri alan tren Manş tünelinden geçerek Fransa, Belçika, Almanya, Polonya, Belarus, Rusya ve Kazakistan’ı aşarak Çin’e girecek. Çin, çelikten çimentoya kadar pek çok ürünü Asya’dan Avrupa’ya bu iki yolla aktaracak.