Çocuğunuz günde iki tane sigara içiyor!

İnsanlar tütünün zararlarını anlamakta zorlansa da hayvanlar bu konuda bizlerden bir adım daha ötede... Hiçbir hayvanın tütün tarlasına girmediğini ve bu bitkinin yapraklarını yemediğini biliyor muydunuz? Onlar zehirli olduğunu anlıyor ve uzak duruyor ama aynı bilinç maalesef bizlerde yok... Hatta çiftçiler, korumak istedikleri bir ürün varsa, etrafına tütün ekiyor. Yılanlar dahil, tüm hayvanlar bu bölgeden uzak duruyor.

Tütünün içinde 5 binden fazla (yeni araştırmalar 7 bin diyor), 70 tanesi kanserojen olmak üzere, zehirli ve toksik madde olduğu kanıtlandı. Dumansız Hava Sahası Yasa’sıyla sigara içme oranları anlamlı bir düşüş gösterse de özellikle çocukların pasif içiciliğe maruz kalmasını önleyemiyoruz.

Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Merkezi Sigara Bırakma Polikliniği Öğretim Üyesi ve Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Tijen Şengezer’le üç gün boyunca devam edecek yazı dizimizde; ‘Sigaradan neden vazgeçemiyoruz ve nasıl bırakabiliriz’, ‘Bıraktıktan sonra ortaya çıkan yoksunluk belirtileriyle nasıl başa çıkabiliriz?’ ve ‘Nikotin replasman tedavisi nedir?’ gibi sorulara yanıt ararken, sigara kullanıma bağlı hastalıkları, elektronik sigara, puro ve nargileyi konuştuk.

- Türkiye’de sigara içme oranı nedir?

Türk toplumunun yüzde 27’si sigara içiyor. Dumansız Hava Sahası Yasası ve yapılan çalışmalar iyi sonuçlar verdi, pek çok kişi sigarayı bıraktı. Bu, uzun soluklu bir iş. Sonucunu 20-30 yıl sonra alacağız. Büyükler sigarayı bırakacak, küçükler sigarayı içen daha az kişi görecek... Ülkemizde hâlâ çocukların yarısı, pasif içici. Sigara içiciliği, evlerde yüzde 32 oranında azaldı ama çocuklarımızın koruyamıyoruz.

- Pasif içicileri uyarmak için nasıl bir farkındalık yaratmalıyız?

Bir ortamda, yanınızda sigara içiliyorsa bu sizi pasif içici yapar. Bu durum, iki saatte dört tane sigara içmiş etkisi yaratır vücutta. Sigara içen biri, ‘Çocuğun yanında içmiyorum’ dese bile, bu minik günde iki tane sigara içmiştir! Mutfak ve balkon için de aynısı geçerli. Koku olmasına gerek yok, havalandırırsınız gider ama asıl sorun, zehirli maddelerin üzerinize, cildinize ve eşyaların yüzeyine sinmesidir. Arta kalan partiküller, hem deri hem de solunum yoluyla zarar veriyor. İki ay sonra ölçüm yaptığınızda, aynı partiküllerin aynı yerde durduğunu görürsünüz. Bu yüzden pasif içiciliğin de artık kansere neden olduğunu biliyoruz. Dumansız Hava Sahası Yasası’na sahip çıkalım, insanları uyaralım. Yeşil Dedektör adlı bir ihbar mekanizması var, onu kullanalım. Pek çok kişi çocuğuna bu kadar zarar verdiğini bilmiyor, bilse yapar mı?

Çocukların sigara paketini görmesini istemiyoruz. Aslında sigaradan nefret ediyorlar çünkü ne kadar zararlı olduğunu televizyon ve okuldan öğreniyorlar. Ama maalesef büyüdüklerinde sigara içiyorlar. Neden bu kadar nefret ettikleri bir şeyi yapıyorlar dersiniz? Çünkü ‘yapılabilir bir davranış’ olduğunu biliyorlar.

- Sigaranın yol açtığı hastalıkların ölüm oranlarına baktığımızda nasıl bir durum çıkıyor ortaya?

Türkiye’de yılda 100 bin ölümün sigaraya bağlı olduğunu biliyoruz. Tiryakilerin yarısı, sigaraya bağlı bir hastalık nedeniyle ölecek ve de bu erken olacak. İçme yılına ve miktarına bağlı olarak sigaranın bir insanın ömrünü 14-20 yıl kısalttığı bir gerçek. Bu 100 bin kişiye, pasif olarak dumana maruz kalanların oluşturduğu 15 bin kişi daha ekleyin...

Dünya Sağlık Örgütü, tütünü kullanımını ‘önlenebilir bir salgın’ olarak kabul ediyor. Neden? Çünkü içilmezse sorun yaşamayacağız. Son 50 yıldır yapılan çalışmalarla bunu kesin olarak biliyoruz. En çok öldüren ilk sekiz hastalığa baktığınızda, altı tanesinin nedeninin sigara olduğu ortaya çıkıyor. 70 civarı kanser türünün sigarayla doğrudan bağlantısı var.

Sigarayla ilişki kuramadığımız bir hastalık hemen hemen yok gibi. Akciğerle ilişkisi o kadar net ki artık ‘Sigara olmasaydı 100 akciğer vakasından 90’ı olmayacaktı’ diyebiliriz. Ağız, gırtlak, yemek borusu, mide, pankreas, mesane ve idrar kesesi kanserilerinin sigarayla çok net bağlantıları bulunuyor. Artık diyabete yol açtığı da biliniyor. Hatta anne karnında sigaraya maruz kalan bebeğin, ileride diyabet, şizofreni, depresyon, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna yakalanacağı çok net!

Formüller gizleniyor

Tütün endüstrisi çok güçlü, her firma değişik katkı maddeleri üretip, sigaranın içine koyuyor. Formülünü bilmiyoruz çünkü gizleniyor. Çevrenizden duyduğunuz, “Ben, bu markadan başkasını içemiyorum” cümlesinin sebebi de bu!

Eğitim ve kültür farkı yok

- Sigara bağımlılarının belli bir yaş ortalaması ya da bir eğitimi var mı?

Hayır, yok. Kültür, ekonomik, kent ya da kırsal yaşam fark etmiyor. Genellikle ilk deneme, 20 yaşından önce yapılıyor. En çok içen grup, 35-50 yaş arasında çünkü ne kadar kötü bir şey olduğunu anlamaları uzun yıllar alıyor. Bağımlılar, spor performansı düşünce, sesiyle ilgili sıkıntı yaşayınca ve kötü koktuğunu algıladığı zaman sigarayı bırakmayı düşünüyor. Bir sorun yaşamadığı sürece, içmeye devam ediyor. Ancak bu sürede geri dönüşümü olmayan hastalıklar çoktan kendisini bulmuş oluyor.

YARIN: SİGARAYI BIRAKMAK NEDEN BU KADAR ZOR?