Denizler plastik atıkların pençesinde

Bugün Uluslararası Kıyı ve Deniz Temizliği Günü. Her yıl 105 ülke eşzamanlı güne özel, deniz ve kıyı temizliği yapıyor. Türkiye’de bu ülkeler arasında. Burada etkinliği organize eden Deniz Temiz Derneği (TURMEPA). Bugün farklı kesimlerden pek çok kişi sokaklardan, kıyılardan, denizlerden plastik atık ve çöpleri toplayacak.

5 trilyon plastik

Okyanusların yüzeyini kaplayan kirliliğe dikkat çeken TURMEPA Yönetim Kurulu Başkanı Şadan Kaptanoğlu, okyanusları kaplayan kirliliğin Türkiye’nin yüzölçümünden daha büyük olduğunu söylüyor. Her yıl 8 milyon ton plastiğin denizlere karışarak insan sağlığını tehdit ettiğini söyleyen Kaptanoğlu, deniz çöpleri nedeniyle yılda 1 milyondan fazla deniz kuşun, 100 bin memeli ya da deniz kaplumbağasının belirtiyor. Kaptanoğlu, devamında da şunları söyledi:

“Elimizi yıkarken bile denizi kirletiyoruz. Denizlerimiz yüzde 80 oranında karadan ve insan eliyle kirletiliyor. Artık tüm dünyanın gündeminde deniz ve okyanuslardaki plastik tehdidi var. Atık plastikler, rüzgâr ve yağışların etkisiyle okyanuslara taşınıyor. 450 yıl denizde varlığını sürdüren plastik problemi ciddi boyutlarda. Bilim insanları, okyanuslarda 5 trilyondan fazla plastik parçasının yüzdüğünü tahmin ediyor. Önlem alınmaz 2050’de denizlerde balıktan çok plastik olacağı öngörülüyor.”

Türkiye’nin karnesi kötü

Uluslararası Kıyı Temizliği Günü’nü 26 yıldır organize eden The Ocean Conservancy’in raporuna göre de, denizleri en çok sigara izmariti, gıda ambalajı, plastik içecek şişesi, kapakları, poşetler, pipetler, çay kahve karıştırıcıları, hazır yemek kapları kirletiyor. Akdeniz Plastik Raporu’na göre ise Avrupa, Çin’den sonra Dünya’da en fazla plastik üreten kıta. Avrupa kıtasında üretilen 27 milyon ton plastiğin sadece üçte biri dönüştürülebiliyor. Akdeniz’e en çok plastik atık ise günde 144 ton ile Türkiye’den atılıyor. 126 ton ile İspanya, 90 ton ile İtalya sıralanıyor. Turistler ise atıkların her yıl ortalama yüzde 40 artmasına neden oluyor. Uzmanlar, öncelikle tek kullanımlık plastiklerin hayatımızdan çıkarmanın ilk adım olacağını belirtiyor.

BURASI BEBEK

Bu fotoğraflar, İstanbul’un en lüks semtlerinden biri olan Bebek’te sahilde çekildi. Deniz kirliliğinin had safhada olduğu Bebek sahili plastik ve katı atıklarla dolmuş durumda. Hüseyin Temel, yalılardan ya da yatlardan atılan atıkların koylara girdiğini belirterek, “Her sabah elimizde kepçelerle temizlik yapıyoruz. Bu kadar özel bir semte bu kirlilik yakışmıyor. Devasa kütükler ya da otomobil lastiklerinin çıkması bizi şaşırtıyor. Yeterli temizlikte yapılmadığı için koy tehdit altında” dedi.

Balık sanıp yiyorlar

Küçük planktonlardan dev balinalara deniz canlılarının plastik tükettikleri belgelendi. Yüzlerce türde deniz canlısı, yiyecek gibi koktuğu için plastik yiyor. Bunun nedeni plastiğin deniz canlılarına sadece yiyecek gibi gözükmesinden değil, kokmasından da kaynaklanıyor. Hollanda Kraliyet Deniz Araştırmaları Enstitüsü’nden mikrobiyal ekolojist Erik Zettler “Bir sonraki sahile gidişinizde sudan plastiği çıkartıp, koklamayı deneyin. Balık gibi koktuğunu göreceksiniz” diyor. Zettler, bu duruma okyanustaki plastiklerin çabucak genelde “Plastisfer” adı verilen bir ince bir mikrop katmanıyla kaplanmasının yol açtığını söylüyor. Plastiğin üzerindeki sümüksü canlı tabaka, yiyecek gibi kokmasına ve tat vermesine yol açan kimyasallar salgılıyor. Harekete geçilmezse, okyanuslardaki plastik atık miktarının 10 yıl içinde üçe katlanması bekleniyor.