Diplomatik suikastlar

Rusya'nın Ankara Büyükelçisi Andrey Karlov'un suikast sonucu öldürülmesi, Türkiye'de geçmişte diplomatlara yönelik bu tür saldırıları da hatırlattı. Özellikle 2. Dünya savaşı ve sonrasındaki soğuk savaş döneminde diplomatlar zaman ciddi saldırı ve suikast girişimlerine maruz kalmışlardı. 1940'lı yıllardaki saldırılarda İngiliz ve Alman elçileri yaralı kurtuldu, 1971'de İsrail Başkonsolosu Elrom öldürüldü, 2003'te de İngiltere'nin İstanbul Başkonsolosu Roger Short, terör örgütü El Kaide'nin bombalı saldırısında hayatını kaybetti.

İngiliz elçisine bavul tuzağı

George William Rendel, İngiliz Hariciyesi'nin en parlak isimlerinden biriydi. Lawrence devrinde yetişmişti. 1. Dünya Savaşı'nda aktifti. 1930-1938 arasında İngiliz Dışişleri'nin Doğu İşleri Bölümü'nü yönetti. Hem Ortadoğu hem Balkanlar uzmanlık alanıydı. 2. Dünya Savaşı patlak verdiğinde Sofya'ya Büyükelçi olarak gönderildi. Balkan ülkelerinin Nazilere karşı direncini tahkim etmeye çalışıyordu. Bulgarlar Nazilerin kontrolünü girince, maiyetiyle birlikte Türkiye'ye geldi. 11 Mart 1941 günü, Beyoğlu'ndaki Pera Palace otele yerleşecekti. Bavulları taşınırken o da otelin merdivenlerini tırmanıyordu. Bavullardan biri büyük bir gürültüyle patladı. Büyükelçi kızı ile birlikte yere kapaklandı. 21 yaşındaki kızı hafif yaralanmıştı. Ama diğerleri o kadar şanşlı değildi. Saldırıda dört kişi öldü, 30 kişi de yaralandı. Bir başka bomba da patlamadan imha edildi. Rendell olaydan Nazi güdümündeki Bulgarları sorumlu tuttu. Bavullara bombayı Bulgar sınırı geçilirken onların yerleştirdiğini rapor etti..

Hitler'in elçisine bomba

Franz Von Papen, Hitler'in idaresindeki Almanya'nın Ankara Büyükelçisi olarak 26 Nisan 1939'da görevine başlamıştı. Kısa bir süre sonra başlayan 2. Dünya Savaşı'nda Türkiye tarafsızdı. İngiltere, Almanya ve de Rusya'nın en kurt diplomatları, en gözü kara casusları Ankara'daydı. Von Papen Hitler'in en yakınındaki isimlerden biri olarak onun Türkiye'yi İngilizlerden uzak tutmak, hiç olmazsa tarafsız kalmasını sağlamak için çalışıyordu.

Suikastçinin hatası elçiyi kurtardı

Papen, 24 Şubat 1942 sabahı her zamanki gibi Kavaklıdere'deki konutundan çıkmış, sabah yürüyüşü yapıyordu. Eşi de yanındaydı. Elçiliğe yaklaştıkları sırada yakınlarında bir bomba patladı. Büyükelçi kendini yere attı. Yaralanmadığını fark ettiğinde, etrafı kolaçan etti. Mayına bastığını sanıyordu. Kimse görünmüyordu. Çünkü suikastçi patlayan bombayla paramparça olmuştu. Polis, titiz bir araştırmadan sonra parçalara ayrılan cesedin sahibini belirledi. 25 yaşındaki Ömer Tokat, Yugoslavya'dan Türkiye'ye göç etmiş bir ailedendi. İstanbul Hukuk Fakültesi öğrencisiydi. İki arkadaşı gözaltına alındı. İstanbul'daki iki Rus konsolosluk memuruyla (Pavlov, Kornilov) irtibatlı olduklarını, bomba ve silah eğitimi aldıklarını itiraf ettiler. Ömer Tokat'a elindeki bombanın sis bombası olduğunu, Papen'i vurduktan sonra bu bombayı patlatarak oluşan sis içinde kaçmasının kolaylaşacağını söylemişlerdi. Halbuki öyle değildi; Ömer (Alman yapımı) bombayı ateş etmeden önce harekete geçirmiş, paramparça olmuştu. İki Rus memur yargılandı, ceza aldı. Bir süre hapis yattıktan sonra da ülkelerine iade edildiler. Suikastın asıl amacı ve planlayıcılarının kim olduğu hiçbir zaman aydınlanamadı...

Hitler'in generalini sorgulayan diplomat

Ephraim Hofstaetter-Elrom, Türkçe'deki ismiyle Efraim Elrom, İsrail polis teşkilatında 27 yıl çalıştıktan sonra emekli olmuş, Dışişleri Bakanlığı'na geçerek diplomasi kariyerine başlamıştı. 1969'da İsrail'in İstanbul Başkonlosu olarak görevlendirilmişti. Elrom sıradan bir polis değildi. Musevilerin kitleler halinde öldürülmesinden sorumlu olan ünlü Hitler generali Adolf Eichman'ın Arjantin'de yakalanmasında, sorgulanmasında ve mahkum edilmesinde önemli katkıları vardı. Göreve başladığı dönem Türkiye'de sağ-sol çatışmalarının parlamaya başlamıştı. Sokak çatışmaları ve anarşi her geçen gün artıyordu. 17 Mayıs 1971'de THKP-C örgütü tarafından kaçırıldı. Elrom'u kaçıranlar isteklerini yerine getirilmeyince, 22 Mayıs 1971’de Elrom’u Nişantaşı'ndaki bir apartmanda kafasına üç kurşun sıkarak öldürdüler. Elrom, o döneme kadar Türkiye'de suikastle öldürülen ilk diplomat olarak kayıtlara geçti.

Konsolos bombaya bahçede yakalandı

Amerika'nın Irak'ı işgalinin ardından bölge istikrarsızlaşmış, bu durum Türkiye'deki radikal dinci örgütlerin de harekete geçmesine yol açmıştı. El Kaide'nin Türkiye'deki kolları ilk saldırıyı 15 Kasım 2003 günü İstanbul'daki Bet İsrael ve Neve Şalom sinagoglarına yaptı. Bombalı kamyonetlerle yapılan saldırıda, 28 kişi öldü, yüzlerce kişi de yaralandı. İkinci saldırı aynı yöntemle 5 gün sonra yapıldı. Hedefte yine İstanbul'daki HSBC Bank ve İngiltere Konsolosluğu vardı. Konsolosluğun duvarına çarpan bombalı araç bahçedeki Konsolos Roger Short'u da öldürdü. Toplam da 31 kişi hayatını kaybetti. Konsoloslusun bilinçli olarak mı hedef seçildiği yoksa tesadüfen mi bahçede olduğu aydınlanamadı...

Öymen oyun oynarken öğrendi

Gazeteci Altan Öymen, "Bir Dönem Bir Çocuk" adlı kitabında Von Papen olayına tanıklığını şöyle anlatır: "Bir kaç çocuk Meşrutiyet Caddesi'nin üzerinde bir yerdeydik.. Birden Atatürk Bulvarı'na doğru bir koşuşturma başladı. 'Bomba bomba' sesleri duyuldu. 'Von Papen'i vurmuşlar..' denildi. Koşanlar olay yerine gidip bakmak istiyorlardı. Biz de onların ardına takılıp koşmaya başladık. Kavaklıdere'ye doğru koşumuz bir noktaya kadar sürdü. Orasını polisler tutmuştu ve kimseyi daha ileri bırakmıyorlardı. Orada durduk. Bomba öylesine şiddetliymiş ki, bulvarın bizi bırakmadıkları bölümündeki binaların tüm camları kırılmış."