Fıstık gibi sezon

Uzmanlar, Türkiye’nin hem iç piyasada yeterli ürüne ulaşması, hem de ihracatta belli yer edinebilmesi için ürünün bol olduğu ‘var yılı’ ile az olduğu ‘yok yılı’ arasındaki farkın bu kadar açık olmaması gerektiğini belirtiyor.

Bu kapsamda Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kaynaklı projeler başta olmak üzere çalışmalar yapıldığı vurgulanırken, gelecek yıllarda gözle görülür değişimler olacağına dikkat çekiliyor.

Antep fıstığında bir sezon ‘var yılı’, diğer sezon ise ‘yok yılı’ olarak geçiyor. Buna göre bir yıl ürün yeterli miktarda verime ulaşırken, diğer yıl çok az verim oluyor. Örneğin Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) yayınladığı ‘Sert Kabuklu Meyveler’ verisine göre; 2016’da 170 bin ton olan üretim, 2017’de 78 bin ton olarak gerçekleşmiş. 2018’de 240 bin ton üretime karşılık 2019’da ise 85 bin tona düşüş var.

İstanbul Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Muhsin Çakıcı, üründe iç piyasada ihtiyaçların karşılanması ve dış ticaretteki rekabette güçlü olmak için istikrarlı üretim modeline ihtiyaç olduğunu söyledi.

‘Var yılı’ ile ‘yok yılı’ arasında daha tutarlı bir denge olması gerektiğini vurgulayan Çakıcı, “Bu iki dönem arasında yüksek fark, bize bir yıl kazandığımız piyasayı diğer yıl kaybettiriyor. Bollaştığı zamanlarda rengi, ağız açıklığını, görüntüsünü seçme şansımız da artıyor ve dünya piyasalarında buna göre daha iyi rekabet edebiliyoruz” dedi.

İhracat payı olarak dünyada ‘kaybedilemeyecek’ bir yere sahip olmak istediklerini kaydeden Çakıcı, bunun algıda ve kalitede süreklilik ile sağlanabileceğini dile getirdi.

MAKASA KARŞI GAP

GAP’ın kademe kademe ilerlemesiyle ‘var yılı’, ‘yok yılı’ farkında daha tutarlı bir noktaya gelinebileceğine inandıklarını anlatan Muhsin Çakıcı, dünyadaki mevcut üretim sıralamasında ABD, İran ve Türkiye’nin yer aldığını söyledi.

Dönemsel farkların tamamen ‘tabiata bağlı’ üretim ile ortaya çıktığını belirten Çakıcı, ürünün yetişme sürecine doğru tarım uygulamalarıyla yapılacak müdahalelerin mevsimsel dalgalanmaları azaltabileceğini söyledi.

Çakıcı, “80-90 bin tonluk üretim zaten sadece iç piyasaya yetiyor. Yani böyle zamanlarda ihracattan bahsetmek bile zor. Bu miktarın üzerindeki ürün ihracata konu oluyor. 200 bin tona yakın her üretimde yüzde 60 iç piyasa, yüzde 40 ihracat olarak bir pay dağılımı oluşuyor. Ticaret geleneği de aslında bu dengesizliğe alışmış durumda.

2-3 yıl stokta, depoda tutup az olduğu zaman satıp daha çok kar etmek isteyenler çok fazla. Ancak gelecek yıllarda barajlar, sulama kanalları, iyi tarım uygulamaları ile var/yok yılı arasında gözle görülür bir ilerleme/dengelenme olacağını öngörüyoruz. Dikim alanları da artırılıyor.”

Üretici bu yıl ne kazanır?

Şanlıurfa Ziraat Odası Başkanı Ahmet Eyyüpoğlu, fıstıkta bu sezon ‘var yılı’ olacağını hatırlatırken, iyi bir verim beklendiğini söyledi.

Eyyüpoğlu, “Geçen yıl ürün az olduğu için değerliydi ama yine de üretici az kazanıyor. Bu yıl fiyatın üreticide 30 liradan başlamasını istiyoruz. Yüksek girdi maliyeti dışında sorun yok” dedi.

Şehitkamil Ziraat Odası Başkanı Cuma Yiğit ise, rekoltenin 200 bin tonu aşacağının beklenildiğini anlatırken, fıstıkta en önemli taleplerinin ‘düzen’ olduğunu dile getirdi. Yiğit, “Ürün bol olunca ister istemez hasat zamanı ucuz olur, tüccar toplar ve bazıları stoklayarak daha fazla kazanır. Çiftçi ne yazık ki yine en az kazanan oluyor. Fıstıkta bir düzen olsun istiyoruz, çiftçi ne kazanacağını bilsin” diye konuştu.

‘İyi bir sezonda talep patlar’

Güneydoğu Anadolu Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Çıkmaz, eylüldeki yeni hasat döneminde Antep fıstığında ‘var yılı’ olması nedeniyle talep patlaması olacağını söyledi.

2020’nin ilk üç aylık döneminde 78 ülkeye gerçekleştirilen ihracatta ürün bazında kuru kayısının ilk sırada yer aldığını hatırlatan Çıkmaz, “Bu süreçte ikinci sırada yer alan Antep fıstığı ihracatı 16 milyon 217 bin dolar oldu. 2020 Eylül mahsulü beklentisi rekolte bazında çok yüksek. Mahsulün başlamasıyla ürün bolluğundan dolayı dünyanın değişik endüstri, bölge ve pazarlarından taleplerin oluşmasını bekliyoruz” dedi.

Virüse karşı kuruyemiş

İç piyasada ‘evde sağlıklı tüketim’ bilincine, yurt dışında besleyici kuru gıdalara yönelik artan tüketime dikkat çeken üretici ve ihracatçılar; kuru yemişlerin satışında yeni bir ivme kazanıldığını belirtti. Kavrulmuş Antep fıstığı fiyatları market, kuruyemişçilerde 85 liradan 135 liraya kadar çıkıyor. Siirt fıstığında ise fiyatlar 90 liradan başlarken 150 liraya kadar yükseliyor.