Galata’da tarih evsizlere kaldı!

İstanbul’da kaderine terk edilen tarihi eserler arasında Galata’da Cenevizliler’den kalma yapılar başı çekiyor. Milliyet’in daha önce gündeme getirdiği bu tarihi eserlere ilişkin koruma projesi hayata geçirilmezken, ortaya çıkan manzara tepki görüyor. Özellikle Azapkapı’daki sur kalıntıları evsizlerin meskeni haline gelirken, sprey boya ve ateş yakılmasıyla kararan sur duvarlarının ayakta kalan son kısımları neredeyse yok olmak üzere. 1303 yılında inşa edilen, 1863’den itibaren yıkımına başlanan Galata surları, hem Haliç Metro Köprüsü’nden Azapkapı, Şişhane istikametine, hem de Karaköy’de Bankalar Caddesi’ne uzanan bölgede bulunuyor. Uzmanlar, özellikle Karaköy’deki çarpık yapılaşmanın kurbanı olan 700 yıllık tarihi surların restore edilerek korunmaya alınması gerektiğini belirtiyor. Eserin Azapkapı’dan Haliç Metro Köprüsü’ne uzanan kısmındaki görüntü, duyarsızlığı gösteriyor.

3. düşman insanoğlu

Yüksek mimar Doğan Hasol şu bilgileri verdi: “Galata surları 14. yüzyılda Cenevizliler tarafından yapıldı. 2800 metre uzunluğundaki surların bir bölümü Galata’yı kuşatıyor, bir bölümü Galata’yı beş bölgeye ayırıyordu. Bölgenin en yüksek noktasında Galata Kulesi vardı. Ayrıca surlarda kuleler bulunuyordu. Mimar Karoly Kos, 20. yüzyılın başında yazdığı kitabında ‘İstanbul’un üç düşmanı vardır: Deprem, yangın ve insanoğlu’ der. İnsanoğlunun başında kenti yönetenler geliyor. Nitekim, İstanbul’da kurulan ilk belediye örgütü olan ‘Şehremaneti’ işe Galata surlarını yıkmakla başlamıştır. Türkiye çok önemli bir arkeolojik ve mimari birikime sahip. Bizlere düşen bu insanlık mirasını din, dil, ırk, milliyet farkı gözetmeden korumaktır. Bir ülke için bulunmaz bir zenginliktir bu birikim; değerini bilmeliyiz. Tarihi yapılara eşdeğerde önem verilmeli. Tarihi surlar dünyanın neresinde olursa olsun önem taşır.”

Fransız Araştırmaları Anadolu Enstitüsü’nden Arkeolog Aksel Tibet ise ortaya çıkan manzarayı ‘tarihe saygısızlık’ olarak yorumlarken şunları anlattı: “İstanbul’un ilk modern belediye teşkilatı, ‘Altıncı Daire’ adı altında Beyoğlu’nda kuruldu. Altıncı Daire’nin yaptığı ilk iş, yol yapmak için Galata surlarını yerle bir etmek oldu. Galata surlarından geriye sadece birkaç kalıntı kaldı. Onlar da yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. Surlar, İstanbul’un kültürel, tarihi mirası açısından en önemli eserlerin başında gelmesine karşın gerekli önem gösterilmiyor. Galata’daki eserlerimize sahip çıkan yok. Surların son hali bilinçsizlik, kültürsüzlük ve geri kalmışlığımızın fotoğrafıdır.” Cenevizliler’den kalan ‘Cenova’ armasının kafese alınmasını da eleştiren Tibet, “Arma, bölgenin bir zamanlar Ceneviz kolonisi olduğunu gösteriyor. Cenevililer’den kalma armanın kafeste korunmaya alınması hoş değil.”

‘Yıkılmaya terk edildiler’

Prof. Dr. Kemal Kutgün Eyüpgiller (İstanbul Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dekanı): “İstanbul’un mimari mirasının değerli bir parçası olan sur ve burç parçalarının kötü kullanımı üzüntü veriyor. Nadir eserler gibi muhafaza edilmesi gereken surların tinerciler tarafından kullanılması, içlerinde ateş yakılması, yıkılmaya terk edildikleri anlamına geliyor. UNESCO’nun ‘Dünya Mirası Geçici Listesi’nde yer alan Galata’nın içinde bulunduğu durumun açıklaması yok! Galata surlarından geriye kalan tek kapı olan ‘Yanık Kapı’nın kitabesi her an çalınma tehlikesi altında. Metro inşaatı sürecinde zaten yoğun yüzey tahribatı oluşan kitabenin müzeye kaldırılmamasını anlamak mümkün değil.”