Genç kuşağın konusu aşiret

Milliyet yazarları seçmenin nabzını tutuyor HAKKÂRİ İki gün süren, Hakkâri'nin ileri gelenlerinin katıldığı bir köy düğününde yapıyoruz bu soruşturmayı. Hatta geleneksel düğün kıyafetlerini giyerek! DTP ilk seçim koordinasyonundan Mikail Aktan, şehirde neredeyse herkesin söylediğini söylüyor:"DTP'nin desteklediği iki aday ve bir AKP'li çıkacak Hakkâri'den."Hakkâri'nin ileri gelenleri Deniz Baykal'ın Kürtlere dair son açıklamalarından sonra burada hiç şansı olmadığını söylüyorlar. AKP'nin adayı ise şehirde tanınan isimlerden, şansı yüksek. Daha önce il sağlık müdürlüğü yaptığı gibi, sağlık müsteşarlığı yaptığı sırada Hakkâri'den gelenlere "Aşiret ayrımı yapmadan" Ankara'da yardım etmiş.Seçimin aşiretlerin "oy depoları" üzerinden yapıldığı Hakkâri'de en büyük aşiret Pinyanşiler. Pinyanşiler solcu, Ertuşiler sağcı olarak biliniyor. Fakat Pinyanşiler bu seçimde CHP, AKP ve DYP arasında bölünmüş durumda. Hakkâri'de toplam 103 bin oy var. 1. Bölge Hakkâri Merkez, 2. Bölge Yüksekova, 3. Bölge Şemdinli, Çukurca ve çevresi. Bu oyların çoğu bağımsız adaylara gidecek: Sabahattin Sıvacı, Hamit Geylani ve Hatem İke. İke, Yüksekova Belediye Başkanlığı yaptı, Geylani DEHAP Genel Başkan Yardımcılığı, Sıvacı ise Hakkâri'de DEHAP ve DTP İl Başkanlığı. MHP'nin köyleri boşaltılanlar için kurulan Şemdinli kampından 1-2 bin oy alacağı, 7000'e yakın asker ve devlet memurun listeye dahil edildiği bu yüzden de bölgede seçim sonuçlarının "çarpıcı" olabileceği herkesin dilinde. Tek giriş-çıkışı olan Hakkâri'nin yolları tam üç yıldır kapalı. Arabalar geçmesin diye dev kayalar koyuluyor yola. Yol, günde birkaç saat açılıyor. Durumun seçimlere etkisi şu: Seçim konvoyları çevre ilçelere çalışma yapmaya gidemiyorlar. Dolayısıyla Hakkâri'nin zaten var olan seçimleri çıkacak sandıktan. Ne o seçimler? Gençler ise seçime daha geniş bir perspektiften bakıyor. Hakkâri Kültür ve Dayanışma Derneği üyeleri gençlerden Kadir şöyle diyor: "Hakkâri'de seçim Zeydanlarla bağımsız adaylar arasında geçecek."Zeydan ailesi Yüksekova'dan AKP'li Rüstem Zeydan'ı, DYP'den Necip Zeydan'ı çıkarıyor. Bölgedeki olayların ve giriş çıkışın kapalı olmasının kesintisiz bir korku yarattığını ve bu korkuya geliştirdikleri bağışıklıkla artık normallerinin kaybolduğunu anlatıyor çocuklar. Seçimden daha ilerisini, aşiretlerin bölgedeki hâkimiyetinin çözülmesini istiyorlar. Babası da bir aşiretin ileri geleni olan Süleyman şunları söylüyor:"Mesela şu anda Jirkilerle Sileyler arasında gerginlik var. Ama aşiretlerin gençleri yeni bir diyalog arıyor. Buranın yapısını hiçbir seçim değiştiremez. Bu sorunları ancak gençler çözebilir."Yaşadıkları baskıları anlatıyorlar ama yine de bu seçimin diğerlerine göre daha heyecanlı geçeceği görüşündeler. Kadir barajın kalkmasının bölgeye getirdiği canlılığı Şöyle anlatıyor:"Daha yüzde 10 barajı nedeniyle DTP'nin dışındaki partiler halkı 'Nasıl olsa oyunuz boşa gidecek' diye örgütlüyorlardı. Şimdi böyle bir şey yok. İlk kez temsil edileceğiz Meclis'te."Hepsi bir ay önce cep telefonları satıp, günlerce kraker yiyip tiyatro gösterisi hazırlayan çocuklar.Sadece seçimi değil düğünleri bile etkileyen buruk bir atmosfer var Hakkâri'de. Sikorsky gürültüleri içinde halaylar çekilmeye çalışıyor. Havai fişek patladığı zaman "taciz atışı" sesleri bekleniyor. Düğün konvoyu kaç kez durdurulup kontrol yapılıyor. Hakkâri böyle bir sosyal psikoloji içinde seçime gidiyor. Dar alanda siyasi paslaşmalar ise aşiretler arasında geçiyor elbette.TAHMİN: Anlatılanlar ışığında, üç milletvekili çıkaracak olan Hakkâri'nin Meclis'te iki bağımsız bir de AKP'li vekille temsil edileceğini söyleyebilirim. Gençlerin bakışı çok daha farklı ŞANLIURFA Bağımsızlar etkili olacak Doğu ve Güneydoğu'de "feodal düzen" zayıflamış, aşiretlerin güç ve yönlendiriciliği azalmış olabilir ama Şanlıurfa'da değil. Şanlıurfa aşiretlerin son kalesi... Hele seçim "sath-ı mail"inde (eğimli satıh) sağa sola yuvarlanmamak için büyük "ailesiyle" kol kola giriyor Şanlıurfalı.Urfa'da çocuklar analarının sözünden çıkamaz. Kadınlar, erkeklerin... Erkekler aşiretin... Yaz gelince çini sobaya dönen şehrin, tarihi alışveriş merkezi Gümrük Hanı avlusu nispeten serin. Tabii, iğne atsan yere düşmeyecek durumda. Han'ın içindeki esnaf "alışveriş yok" dese de bahçe dolu. Görmüş geçirmiş üç ihtiyar delikanlının yanına çöküyorum ve Sevgili Reşat dostumun yardımcı tercümanlığında başlıyorum araştırmacı gazetecilik misyonuma:"Selamünaleyküm, hangi partiye oy vereceksin dayı?""Vallah AKP'ye."Diğerleri, bir duaya amin dercesine huşu içinde başlarıyla onaylıyor.Aşireti "Bucak..." "Yahu ne yaptın! Sedat Bucak DP adayı" diyorum, "Mahkeme falan, onu seçtirmezler" karşılığını veriyor"Neden AKP?" diye sorduğunuzda aynı klişe lafla karşılaşıyorsunuz: "Cumhurbaşkanlığı seçiminde hakkını yediler AKP'nin!"Türkiye'nin 8.5 milyon hektar sulanabilir arazisi var. Bunun 2 milyon hektarı GAP'ta... Şanlıurfa'nın geliri tarımdan. Tarım ürünleri para etmeyince ne halkta para var ne de esnafta. İşsizlik had safhada. Aşiret ve aile dayanışması olmasa, çok adam ölür tarım cenneti Urfa'da açlıktan. Bunlardan bahseden yok. Bağımsızlara bakıyorsunuz "Kültürel haklardan" dem vuruyor. En büyük mesele TRT'deki yarım saat Kürtçe yayını uzatmak, anadilinde seçim propagandası. Yolu asfaltlamadı diye ayrımcılıkla suçlanan devletin "GAP eserini nasıl çalıştırabiliriz?" şeklinde bir fikir jimnastiği bile yok. Terör sanki hiç olmamış.Sokaktaki vatandaş "cumhurbaşkanlığı seçiminden" bahsediyor. Bir de çok tehlikeli söylentiler ilişti kulağıma. Şöyle söyleniyormuş:"Tandoğan, Çağlayan'da yürüyenler bana karşıydılar. Onlara ne, benim bacımın kızımın başörtüsünden!.."Eyvah eyvah... Bu koşullarda İbrahim Tatlıses'in yanına Hülya Avşar'ı koysanız hava, Şanlıurfa'da. Ya insanlar gerçek düşüncesini söylemiyor, ya düşünmeye üşeniyor. En kolayı aşireti takip etmek galiba.AKP'den başlayalım. İlk sıralar aşiretlerin liderlerinde: Sebahattin Cevheri (Şeyhanlı aşireti), Zülfikar İzol (İzol aşireti), Cenap Gülpınar (Gülpınar aşireti). DP birinci sıra Siverek Hilvan bölgesi hakimi Bucak aşiretinin lideri Sedat Edip Bucak. CHP listesinde Karakeçili Aşiretinden Mehmet Akıl...MHP'de ilk sıra Hacı Musa Aşireti'nden Muzaffer Çakmaklı'nın, ikinci sıra ise Mersavi aşireti liderlerinden Uğur Esat Akgöl'ün. Bağımsızlar aşirete dayanmıyor ama onların destekleri başka yerden.Kim, nereye oy verecek?Her zamanki gibi! Kadın erkeğe, erkek aşirete. TAHMİN: Şu bir gerçek ki, Şanlıurfa 2007 sonuçları, 2002'ye hiç benzemeyecek. 2002'de Şanlıurfa'dan 7 milletvekili çıkarıp CHP'ye 3, bağımsızlara 1 kaptıran AKP, bu kez karşısında bir de MHP gücü çıkmasına rağmen hemen hiç gerilememiş. Lakin, kendisi kadar oy potansiyeline sahip bağımsızlar da bu kez devrede. Tahmini dağılım, AKP 6, CHP 2, MHP 1, Bağımsız 2 şeklinde. Milletvekili sayısı değişirse, barajı aşanlar yüzünden değişecek. 'Mitingler bize karşı' söylentisi ADIYAMAN Kullanılmayan oylar önemli Bir yanı hayatın kaynağı su, öte tarafı dünyanın sekizinci harikası Nemrut, altı petrol yatağı... Uçması lazım Adıyaman'ın değil mi? Ne gezer... Bir tütünü vardı para eden, "kota"ya kurban gitti. En verimli arazileri baraj gölünün altında kaldı. Güneydoğu'nun çeyrek asırlık terörü, turizmin yolunu kesti. Türkiye'de üretilen petrolün yüzde 60'ı Adıyaman'da çıkıyor ama ne işçi kitlesi var Adıyaman'ın ne rafinerisi. Kendileri söylemese yazmaktan çekinir insan: Adıyaman ırgat... Yaz gelince işsiz Adıyamanlı topluyor tası tarağı, Malatya'nın kayısısına, Ordu'nun fındığına, Adana'nın pamuğuna gidip tarlada çalışıyor. İşçi Bulma Kurumu istatistiklerine göre 15 bin kişi... Lakin ben diyeyim 25, siz deyin 50 bin... 100 binden bahsedenler var. Çoluk çocuğu da ekleyin; Adıyaman yazın "hayalet şehir" gibi. İlk kez Temmuz'da sandık konuyor Türkiye'nin önüne. O yüzden, hiçbir hesap kesin değil Adıyaman'da. Yoksa, geçen seçimde 5 milletvekilinin dördünü çıkaran AKP'nin oyu artar, eksilmez."Neden peki?" diye soruyoruz."Abi, hiç olmazsa daha beter etmedi bizi. En azından hayatımızı alt üst yapacak şeyler olmadı. Sabah kalktığımızda zam öğrenmedik. Kötünün iyisi... Onlar da bizden. Yolsuzluk yapanı da vardır, çalışmayanı da."Arkadaşı atılıyor:"Şu anda iktidarda AKP değil, CHP bulunsaydı ve dört milletvekili çıkarmış olsaydı, yine aynı oyu alabilirdi bizden. Bakın benim çevremde AKP'ye oy veren on kişiden beşi oruç tutmaz, namaz kılmaz. Bugünkü ekonomik şartlar iyiye gitmezse bir dahaki seçimlere yüzde bir bile oy alamazlar Adıyaman'da. İnsanlar cebine bakıyor; şeriata, demokrasiye değil."Adıyaman'ın geçmişte paylaştırdığı oylar bu tezi kanıtlıyor. Çünkü Adıyaman'a ümit veren sağcı, solcu, tutucu, her parti onların oyunu alabiliyor. Yeter ki ümit olsun. İkinci neden, Tayip Erdoğan sevgisi... Yürüyüşü mü, konuşması mı bilinmez, seviyorlar Başbakan'ı."Dört kere geldi buraya. Biz eskiden bakan bile görmezdik" diyorlar. Henüz bir bakan bile çıkaramamış Adıyaman ili için, Başbakan'la kurulan "samimiyet" önemli. "Adam yerine konulduklarını" düşünüyorlar. Ve son gerekçe: "Cumhurbaşkanı seçiminde mağdur ettiler AKP'yi!"Kim, nasıl, neden?.. Önemli değil!Bu cümle, sihirli gibi. Siyasetin "S"sini bilmeyenden, üç parti adı sayamayacaklardan tutun, en aklı başında iş güç sahibi enerjik ve akıllı insanların bile "joker"i.Büyük bir ihtimalle "Yahu, iş bulamadım, gelirim artmadı, terör azdı niye AKP'ye oy vereceğim" diye kendi kendilerine sorduklarında bile "cumhurbaşkanlığı seçimi" diye yanıtlıyorlardır kendilerini.TAHMİN: Adıyaman'da MHP'nin oy potansiyeli yüzde altılarda. DP'nin ise barajı geçemeyeceğine inanıyor Adıyamanlı ve oyunu sakınıyor. Dört milletvekili kesin AKP'nin gözüyle bakılıyor. Geriye kalan 1 milletvekilliği için CHP ile DTP destekli bağımsızın çekişeceği söyleniyor.Tabii temmuz seçimi ve Adıyaman'ın "hayalet şehir" haline gelmesi hesaba katılmadan. Bu dengeleri, şehir dışına çalışmaya gidip seçime katılamayacak olanların siyasi kimliği değiştirebilir.Bir cümleyle kentini özetle diye sorduğum esnafın, "Adıyaman kendi yağıyla kavrulan çıkmaz sokak" tespiti, seçimde bile anlamını buluyor: Seçim, kullanılan değil, kullanılmayan oylara bağlı Adıyaman'da. AKP'nin oyları artar, eksilmez YARIN TRABZON, RİZE, ARTVİN