Hatemi sözünü tut!

Darmavan Dağı'nın eteklerinden gelen su, temizlik için kanallarla Tahran'ın içinden akıyor. Suların yanından da müthiş eski İran yapımı Paykan marka otomobiller ve taksi olarak kullanılan motosikletler. Kesintisiz bir "İnanç Dünyası" programına benzeyen sokak hayatında orta sınıfın tek eğlencesi ucuz benzinle gezmek. Ama cadde aralarına girilince... Seyyar satıcılar bile İngilizce Türkçe karışık, sormadan anlatıyorlar: "Mollalar aslında yeni şah! Rafsancani'nin kızı Almanya'da keyfine bakıyor. Biz burada şehrin kuzeyine geçemiyoruz bile!" TAHRAN'IN AKMERKEZ'İ Kapalıçarşı'da süs malzemeleri satan adam diyor ki: "Dışarıda yasak bunlar, ev için alırlar." Kuzey, Tahran'ın Etiler'i. Gülistan Alışveriş Merkezi ise oranın Akmerkez'i. Dapdar giysileri ve örtüleri iyice geriye kaymış kızların üstü başı Akmerkez'deki markalar ve bunlar belli ki Humeyni'yi anmaya gitmediler! Peki daha mı "ilericiler"? Ortadaki alanda üç genç duruyor, iki tane daha gelince güvenlikçi anında dağıtıyor. İtirazsız dağılıyorlar! Çünkü "toplu durmak" sakıncalı! Fakir ve çarşaflı çarşılardan sonra buradaki açıklık polisin her an gelip kapatabileceği türden. ERKEKLER ÇİÇEK ALIR! Oysa İran'ın en tutucu yeri Kum şehrinde, tam Şia'nın merkezi sayılan medresesinin karşısındaki çiçekçinin sahibi diyor ki: "İranlı erkekler sevgililerine çok çiçek alırlar!" Geleneksel düğünlerde pahalı ciplerin atla çekildiğini anlatıyor adam. Tıpkı İran gibi. Eşitlik, özgürlük isteyen bir toplum bu, kendinden yavaş bir rejimle çekilen. Şah rejiminin kontrolündeki birtakım ekonomik yapılar devrimde öncü rol oynamış vakıflara (BONYAD) bağlandığı ve buralardan devlet vergi alamadığı, kazançları muhafazakâr yapılara aktarıldığı için zenginliğin eşit paylaşılmadığı... Hatemi'den istedikleri de bu. Hatemi'den daha çok değişim isteyen bu toplum eşitsizlik yüzünden geçmişte devrim yapabilmiş ama yeni bir devrimi göze alamayacak kadar bedel ödemiş, baskılardan "yan yollar" bulmayı öğrenmiş... Diyor ki, Sevgililer Günü'nde sivil polisler dükkân basıp, "Geleneğimiz değil" diye camları kırmışlar. 'Derdimiz örtü değil' İran halkı özgürlük ve eşitlik peşinde... İran Şehir Tiyatrosu'nun aktristi Leyli Raşidi (makyaj yapılan) 30 yaşında, evlenmiş boşanmış. Biri gelip durduracak gibi hızlı konuşuyor: "Sorun örtü değil, özgür olmamak. İstediğimiz oyunu oynayamıyoruz. TV'de politika konuşmak yasak." Tek cümle söylese İran için? "Büyük adamlar herkesin mutlu olduğunu söylüyor. Oysa insanların hayatı boş. Kafalarda büyük bir devrim olmalı." TV'de politik mizah yok gibi. Peki Hamaney'le ilgili espri serbest mi? "Siz Atatürk ile ilgili espri yapabiliyor musunuz? Öyle işte!" 'ABD, Ortadoğu'da bize muhtaç' İran yönetiminin belirleyici isimlerinden Dışişleri Bakan Yardımcısı Muhsin Eminzade, "ABD ile Ortadoğu konusunda işbirliği yapmak, dost olmak istiyoruz" dedi. Dışişleri'nin Batı Asya ve Türkiye ilişkileri sorumlusu Eminzade, Milliyet aracılığıyla önemli mesajlar verdi: ABD'nin 'rejimi zayıflatma' seçeneklerini yüksek sesle açıklamasını nasıl değerlendiriyorsunuz? ABD'de daha aşırı olan kanat, İran'a karşı bir girişimde bulunmayı düşünüyorsa İran da aynı düzeyde karşılık verecektir. Biz ABD ile Ortadoğu konusunda işbirliği yapmak, dost olmak istiyoruz. ABD'den, sizin açınızdan olumlu bir tavır değişikliği bekliyor musunuz? Afganistan ve Irak'ın geleceğinde ve yeniden yapılanmasında ABD'nin yine bizim görüşlerimize ihtiyacı var. Çünkü Irak'ta Saddam'a karşı olan birçok grup İran'ın dostudur. Bu gruplar Irak'ın gelecekteki siyasi düzenini kuracaklardır. ABD duruma gerçekçi bakarsa tavrını değiştirmesi gerektiğini görecektir. Yıllarca anti Amerikan bir atmosferde yaşayan halkınızı bu yeni politikaya nasıl ikna edeceksiniz? Bölgede dengeler değişti. Halkımız da ABD'nin tavrının değiştiğinin farkında. ABD bölgeye İsrail'in gözlüğüyle bakmazsa işbirliğimiz gelişecektir. İsrail ile sıkı işbirliğinden vazgeçerse ABD'nin bölgedeki müttefiki olabileceğiniz anlamına gelen şeyler söylüyorsunuz. ABD bizim varlığımızı ve ulusal çıkarla-rımızı ve Filistin'i tanırsa dostluk sürecektir. Yani İsrail aradan çıkarsa ABD'nin bölgedeki güçlü dostu olacaksınız. Bizim için önemli olan ABD'nin bize karşı tavrını değiştirmesidir. Abdullah Gül'ün İslam Konferansı Örgütü'nde yaptığı "İslam ülkeleri demokratikleşmeli" açıklaması, İran gazetelerinde yayımlanmamış. Açıklama devlet katında bir rahatsızlık mı yarattı? Gül'ün açıklamalarının İran'la ilgili olduğunu zannetmiyorum. İslam âleminde demokrasi bakımından en ileri ülke İran'dır. İran'da gazeteler serbesttir. Türkiye ile ilişkilerinizde rejim farklılığı sebebiyle hep bir tedirginlik oldu. Son dönemde bir farklılık var mı? Biz Türkiye gibi olmaya çalışmıyoruz. Türkiye de İran gibi olmaya çalışmıyor. Biz kendimizi Gül ve Erdoğan hükümetlerine Ecevit hükümetinden daha yakın ve samimi hissediyoruz. Şimdi güven tazeleme dönemidir. Şii mollalar: "İran yıkılabilir. İslam yeniden gelir!" Seçimlere sadece yüzde 15 katılım... Hatemi gerçekten reformcu mu? ABD saldırırsa sıkıldıkları rejimi savunacaklar mı? YARIN