Hekimler hata yapma riskiyle karşı karşıya

Tam Gün Yasa Tasarısı’nın getireceği düzenlemeleri reddeden, tasarının adının da “Hekim İşgücü Piyasası Düzenleme Yasası” olması gerektiğini bildiren Türk Tabipleri Birliği (TTB), tasarının “insanca yaşanacak bir özlük hakkı düzenlemesi içermediği”nden şikâyetçi.
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (İLO) yılda fazla çalışma süresini en fazla 270 saat olarak belirlediğine dikkat çeken TTB açıklamasında, “Tasarı bir yıllık toplam fazla çalışma süresini sadece bir ayda yaptırmayı öngörebiliyor. Fazla çalışma süresi göz önüne alındığında bu koşullarda çalışan bir hekimin güvenli, nitelikli sağlık hizmetini verebileceğini söylemek, günde 20 saat araç kullanan bir sürücünün kaza yapmayacağını iddia etmektir” denildi.
TTB’nin sağlık sistemindeki mevcut durumu savunmadığını vurgulayan TTB Genel Sekreteri Dr. Eriş Bilaloğlu, “Sağlık ortamımız 1980’lerden başlayarak iyileştirme yerine çok bilinçli bir şekilde kötüleştirilmiş, kamu sağlık kurumları çökertilmiş ve sağlık çalışanlarının çalışma ortamları bozulmuştur. TTB bu tablonun düzeltilmesi gerektiğini ve çözüm önerilerini ısrarla söylemektedir” diye konuştu. TTB’nin yasa tasarısını reddettiğini hatta ortada bir Tam Gün Yasa Tasarısı olmadığını savunan Bilaloğlu, “Bu yasanın doğru adı ‘Hekim İşgücü Piyasası Düzenleme Yasası’ olmalıdır” dedi. 

Çalışanların sağlığı bozulacak
Son olarak 14 Mayıs’ta Sağlık Bakanı Recep Akdağ ile görüşen TTB yetkilileri tasarıyı uygun bulmadıklarını belirterek, taleplerini aktardılar. TTB, önümüzdeki günlerde de Ankara’da ağırlıklı olarak tıp fakültesi öğretim üyelerinin katılmasının hedeflendiği bir toplantı yapmayı planlıyor.  İşte TTB’nin tasarıya karşı çıkışının nedenleri: 
-  Tasarı insanca yaşanacak bir özlük hakkı düzenlemesi içermemektedir.  
-  Daha uzun süre ve daha yüksek tempoyla çalışmak çalışanların sağlığını bozacaktır. Tasarı günlük 8 saatlik mesainin üzerine aylık 130 saat nöbet, 120 saat icap nöbeti tutturup parasını ödeyeceğini, aylık 160 saatlik normal çalışma süresinin üzerine 250 saat de fazla çalıştıktan sonra daha da fazla çalıştırabileceğini, ancak bunun parasını ödemeyeceğini söylemektedir.
-  Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmeleri herhangi bir meslek mensubunun fazla çalışmasının yılda 270 saati aşamayacağını söylüyor. Tasarı bir yıllık toplam fazla çalışma süresini sadece bir ayda yaptırmayı öngörebiliyor. 
-  Parça başı hizmet (hizmet başı ödeme) anlayışıyla çalışma barışı daha da bozulacaktır.
-  Rekabet ve yabancılaşma, ekip hizmetinin var olduğu kadarının da bozulmasına yol açacaktır.
-  Piyasa koşullarında iyice yıpranmış olan mesleki değerler, performans ödeme sistemi koşullarında “ne kadar tetkik/ ameliyat o kadar kazanç” anlayışıyla iyice tükenecektir.

Tıp eğitimini olumsuz etkileyecek 
-  Tıp fakültelerinde öğretim üyelerinin özlük hakları büyük ölçüde sağlık hizmeti sunumuna bağlanmaktadır.  Bu durum tıp eğitiminin bütün aşamalarını (tıp öğrencisinin ve uzmanlık öğrencisinin eğitimi, sürekli mesleki gelişim etkinlikleri vb.) olumsuz etkileyecektir.  
-  Bu tasarıyla tıbbi araştırmalar yok sayılmaktadır. 
-  Hekimlerin kamuda düşük ücretle istihdamı demek (ki bugün böyledir ve daha da düşürülmek istenmektedir) kamu/özel bütün hekimlerin, sağlık alanındaki bütün çalışanların ücretinin düşürülmesi demektir.
-  Yasa halkın sağlık hizmetlerine ücretsiz ulaşmasını sağlamayacaktır. 
-  Hastaların sağlığı tehlikeye atılmaktadır. Hekimin çalışma koşullarını nitelikli hizmet sunumu açısından (saat, nöbet, olanaklar vs) düzenlemeyen girişimler, uzun süre çalışmayı ve niteliksiz hizmeti doğurur. Tasarıda yer alan düzenlemeler performans sistemi üzerinden bunu getirmektedir. Bu durum hasta haklarını/sağlık hakkını doğrudan tehdit eder.

Artık hekimler daha  uzun süre çalışacak
-  Fazla çalışma süresi göz önüne alındığında bu koşullarda çalışan bir hekimin güvenli, nitelikli sağlık hizmetini verebileceğini söylemek günde 20 saat araç kullanan bir sürücünün kaza yapmayacağını iddia etmektir. Artık hekimler çok daha uzun süre çalışacak ve daha çok hata yapma riskiyle karşı karşıya kalacaktır.
-  Tasarı tedavi edici hizmetleri önceleyen bir yaklaşımla hazırlanmıştır. Hekimlere verilecek döner sermaye tedavi edici hizmetlere odaklanmıştır. İlaç ve tıbbi malzeme tüketimi, dolayısıyla çok uluslu tekellere aktarılan kaynak artacaktır.

İşte dünyadaki uygulamalar
Sağlık Bakanlığı’nca hazırlanan Tam Gün Yasa Tasarısı tartışma yaratırken, birçok ülkede hekimleri herhangi bir seçime zorlama şartı yok
Bu ülkelerde hekimler isterlerse özel muayenehane de açabiliyor, çalıştığı kurumda özel hasta da kabul edebiliyor

YUNANİSTAN
Kazandığının yarısı hastaneye
Yunanistan’da hekimlerin çalışma statüsü kamu hastanelerinde çalışan hekimlere ayrı, üniversite hastanelerinde veya kamu hastanelerinin üniversite kliniklerinde çalışan hekimlere ayrı uygulamalar öngörüyor. Kamu hastanelerinde çalışan hekimlerin muayenehane açması yasak. Ancak, bu hekimlere hastane içinde ikindi ve akşam saatlerinde muayenehane işletme izni veriliyor. Genelde 60 euro olan ziyaret bedelinin yarısını hekim, yarısını da hastane alıyor.
Üniversite hastaneleri veya kamu hastanelerinin üniversitelere ait kliniklerinde çalışan hekimlere hastane dışında veya içinde muayenehane hakkı tanınıyor. Doktorun bu hakkını nasıl kullanacağı beyanla belirleniyor. Hekim, özel muayenehane açması durumunda tahsil ettiği paranın bir kısmını bağlı olduğu üniversite kurumuna veriyor. Üniversite hastanesi içinde muayenehanede hasta kabulü durumunda da hekime, maaşına ek olarak yaklaşık 700 euro ödeniyor.  
TAKİ BERBERAKİS Atina

BELÇİKA
Doktora yasal  engel yok
Belçika’da Türkiye’dekiyle karşılaştırılabilecek “devlet hastanesi” sistemi yok. Üniversite hastanesindeki doktorların başka yerlerde çalışmasının önünde de herhangi bir engel bulunmuyor. Bu durum, hastanelerle doktorlar arasındaki anlaşmalarla düzenleniyor. Genelde üniversite hastanelerinin doktorları dışarıda faaliyet göstermeme yoluna gitse de, hem üniversite hastanesinde hem de dışarıda çalışan doktorlar da bulunuyor. 
GÜVEN ÖZALP Brüksel

ABD
Üniversiteler davet ediyor
ABD’de doktorların üniversite ya da serbest çalışması konusunda bağlayıcı hiçbir kural ya da kurum bulunmuyor. Seçim tamamen üniversitelere ve doktorlara bırakılıyor. Örneğin Harvard Üniversitesi’nde tam zamanlı çalışan doktor oranı sadece yüzde 5. Johns Hopkins Üniversitesi’nde ise bu oran yüzde 95’e kadar yükseliyor. Üniversiteler serbest çalışan doktorları kendi ameliyathane ve personelini kullanmak için davet ediyor. Sağlık Bakanlığı hekim ve üniversite hastanelerinin aralarındaki sözleşmelere müdahale edemiyor. 
AHU ÖZYURT Washington

ALMANYA
Yan kazanca   sınır getirilmişAlmanya’da hekimler ilke olarak, kamu kuruluşlarına bağlı hastanelerde çalıştıklarında özel muayenehane açamıyor. Belediye, eyalet veya federal kurum ve kuruluşlara bağlı kliniklerde çalışan hekimler, işleri dışındaki her türlü mesleki faaliyet için işverenlerinden yazılı izin almak zorunda.
İzin için, hekimin zaman limitlerine uyması ve yan işten elde ettiği kazancın, asıl işinden elde ettiği kazancının yüzde 30’unu aşmaması gerekiyor. Pratikte ise durum daha esnek. Kamu kuruluşlarında çalışan hekimler, işverenden izin almak koşuluyla, özel muayenehanesi olan hekim arkadaşlarının yanında çalışabiliyor veya özel hasta kabul edebiliyor. Ancak Almanya’da her yerde ve branşta da özel muayenehane açılamıyor. 
FRANKFURT Milliyet

FRANSA
Hastanede özel muayenehane hakkı
Fransa’da kamuya ait hastanelerde tam gün görevli doktorların özel muayenehane açması yasak, ancak doktorlar çalışma sürelerini birden fazla hastane arasında paylaştırabiliyor. Bunun yanı sıra, çalıştıkları kurum bünyesinde özel hastalarını kabul edebiliyor. Bu hastalardan, sosyal sigorta tarifesinin üstünde muayene ücreti alınıyor. Ancak uygulamada bu hakkı sadece bazı tanınmış üniversite hocaları kullanıyor. Hastane muayenelerinin yüzde 99’u genel hükümler üzerinden yürüyor. En az 5 yıl tam gün “hastane hekimi” olarak çalışanlar, istifa etseler dahi, ayrıldıktan sonra “eski hastane hekimi” sıfatını kullanabiliyor. “Part-time” hastane görevi yapanların ise, çalıştığı hastanede özel hastasını kabul hakkı yok. Buna karşılık ilgili yasaya uymak şartıyla özel muayenehane açabiliyor.
SABETAY VAROL Paris

İNGİLTERE
Özel çalışmak   izne tabi
İngiltere’de doktorlar hem kamu, hem özel kuruluşlarda çalışabiliyor. Aile hekimlerinin durumu diğer uzman doktorlara göre daha esnek. Kliniklerini 08.00 - 18.30 arası açmak zorundalar. Eğer özel çalışmak istiyorsa, sağlık merkezinde diğer doktorlarla çalışma mesaisi ayarlanıyor. Böylece klinik işler aksamadan sürdürülebiliyor. Devlete bağlı hastanelerde çalışan uzman doktorların çoğu kontratlı. Hangi gün ve saatlerde çalışacağı saptanan doktorlar, özel çalışmak istiyorsa, bunu çalıştığı bölümün başkanına bildirmek zorunda. Eğer özel çalışırken devlet hastanesindeki işlerini aksattığı görülürse, doktor uyarı alıyor ya da kontratı iptal ediliyor. Uzman doktorlar isterlerse devlet hastanesinin bir bölümünde özel hasta alabiliyor. Bu durumlarda hastaneye kira ödeniyor. 
NEVSAL ELEVLİ Londra

DANİMARKA
Sınırlama yok
Danimarka’da doktorların hem kamu, hem özel tıp kuruluşlarında çalışmasını engelleyen bir yasa yok. Kamu kuruluşlarında kadrolu görev yapan doktorların özel sağlık kuruluşlarında çalışmaları durumunda işyerini bu konuda bilgilendirmek zorunluluğu var. 
İRFAN KURTULMUŞ  Kopenhag