Konya’nın silah kasabası: Üzümlü

Üzümlü, Konya merkeze yaklaşık 120 kilometre uzaklıkta, Beyşehir ilçesine bağlı bir kasaba... Eylül ayı başında, Ürdün’e giden bir gemideki bisküvi kutularından çıkan kaçak silahlar ile başlatılan soruşturma kapsamında, söz konusu silahların Üzümlü’de bir silah fabrikasında üretildiği iddiasıyla kasabada gözaltılar yaşandı. Son olarak geçtiğimiz günlerde, Adana’da ele geçirilen ve Suriye’deki radikal dinci kesimlere gönderilmek üzere imal edildiği iddia edilen roket başlıkları ile ilgili olarak Adana Valiliği tarafından yapılan açıklamada, bu başlıkların bir kısmının yine Beyşehir’de üretildiği ifade edildi.

‘Sivil polis’ endişesi hakim
Üzümlü’de, neredeyse her 10 metrede bir silah imalathanesi var. Kasabada, 3 büyük silah fabrikasının yanı sıra 145 civarında küçük imalathane bulunuyor. Ağırlıklı olarak av tüfeği üretilen atölyelerde işler, son yıllarda iyiden iyiye artmış. Bu nedenle de Üzümlü, dışarıdan oldukça göç alan bir kasabaya dönüşmüş. Üç büyük fabrikadan biri olan ‘Kral Arms’ şirketinde çalışan gençlerin yaşları 20-30 arasında değişiyor. Başta Beyşehir olmak üzere, Konya’nın değişik ilçelerinden gelen bu gençler, haftanın 6 günü sabah 8 akşam 5 çalışıyor. Sohbetimiz sırasında aralarından biri, “Sivil polis misiniz?” deyince, gülüşmeler oluyor. O sırada, “Mesela ben CIA ajanıyım” diyor bir başkası yine gülerek. Sonrasında ise konuya açıklık getirme ihtiyacı hissediyorlar: “Hayır yani, olabilirsiniz. Buralarda çok sivil polis gezer. Hatta bizim aramızda bile oluyor.”
Kasabada, halkın büyük bölümünde ‘sivil polis’ endişesi var. Son operasyondan sonra da tedirginlik artmış. Konuştuğumuz bazı işçiler, ele geçirilen roket başlıkları ve silahlar için kaçakçılık işlerine “karışanlar” olduğunu söyleseler de adres göstermiyorlar ya da gösteremiyorlar. İşçilerin büyük bölümü ise roket başlığı gibi silahların Üzümlü’de yapılamayacağını, Konya merkezine bakılması gerektiğini söylüyor.

‘Durgunluk yok, artış var’
Kasabada ihracat açısından en çok telaffuz edilen ülke ABD. Eylül ayındaki polis baskının ardından yaşanan gözaltıların kasabadaki ‘işler’i nasıl etkilediğini soruyoruz. “Durgunluk yok, hatta arttı bile” diyorlar. Çünkü, polis operasyonun medyaya yansıması demek, Üzümlü’nün ‘reklam’ı demek. İşçi sayısındaki artışın yanında, imalatın da hız kazandığını iddia ediyor işçiler. Beyşehir civarında yaşayan gençler, sabah servisle Üzümlü’ye geliyor. Hepsi sigortalı. Jandarmanın sıkı denetim yapması sebebiyle, kayıt dışı işyeri ve işçi olmadığını söylüyorlar. Ara sıra kasabanın, ABD’den, Japonya’dan ve Arap ülkelerinden gelen ziyaretçileri oluyormuş. Esasen Beyşehir’deki silah üretiminin merkezi, 1914’ten beri Huğlu kasabası. Ancak son yıllarda av tüfeği konusunda Üzümlü’nün ismi daha fazla anılır olmuş.

‘Dejenere çalışma’ yok
‘Kral Arms’ fabrikasını gezmek için izin istiyoruz. Atölye şefi Mustafa Karagedik, şirket içinde ‘dejenere çalışmalar’ olmadığından bahsediyor. Karagedik, “Biz ABD’ye, Almanya, İsveç gibi Avrupa ülkelerine ve Ukrayna’ya ihracat yaparız. Ortadoğu’ya, Türkmenistan’a silah satanlar da var ama biz oralara bulaşmıyoruz” diyor.
Adı, ‘dejenere’ işlerle anılan atölyelerde bazı çalışanların kendi istekleriyle işyerlerinden ayrıldıklarından, bu kişilerin bazılarından da başvuru aldıklarından bahsediyor. Mustafa Bey’e göre, aslında kimse baş ağrısına gönüllü olmaz: “Kimse kanunsuz iş yapmak istemez ama teşvik edilebilir.”
50 gün tutuklu kaldıktan sonra serbest bırakılan A. bey ise “Mağdur olduk. Bizim burada ne iş yaptığımız belli. Her gün neredeyse denetim olur. Ama sadece tapelerden yola çıkarak bizi gözaltına aldılar” diyor.

‘İşler kesat’

Üzümlü’de, her birinde ortalama 300 kişinin çalıştığı 3 büyük fabrikada, polis baskının ardından siparişlerin arttığı iddiasını hemen herkesten duyuyoruz. Ancak bu durum, küçük işyerleri için geçerli değil. Kasabada, her iki dükkandan biri irili ufaklı silah imalathanesi. Kasabanın ve hatta Beyşehir’in gelir kaynağı, silah ihracatına dayanıyor. Öyle ki Üzümlü, ekonomik olarak Beyşehir’den daha iyi durumda. ‘Uzay’ adlı imalathane, yaklaşık 140 metrekare. Adıgüzel Bey, düğünlerde av tüfeğinin yasaklandıktan sonra, işlerin ‘kesat’ olduğundan sitem ediyor: “Eskiden 5-6 kişiydik. Şimdi sadece ben kaldım. Ayda 60-80 av tüfeği üretiyoruz. Biz yurtdışı ile ticaret yapmıyoruz ama bizim gibi küçük imalathaneler arasında bile ihracat yapan yerler var.”

‘Bize internetten sipariş veriyorlar’

Adıgüzel’in bahsettiği imalathanelerden birine gidiyoruz. Adı ‘Derya Silah’. Duvarlarda, bereket duaları, nazar ayetleri ve çeşitli sureler var. Ofis kapılarının birinde ise Türk bayrağı asılı. İsmail bey, işyerinde aralarında Mersin’den gelenler de olmak üzere 17 kişinin çalıştığını söylüyor. Aylık üretim siparişe göre değişiyor. ABD, Sudan, Lübnan, Afganistan ve Pakistan ile ihracat yaptıklarından bahsediyor. “Sizinle nasıl iletişime geçiyorlar” sorumuza, “İnternetten buluyorlar. Bazen de biz tanıtım amaçlı e-mailler gönderiyoruz” yanıtını veriyor. Silah siparişi veren yurtdışı müşterilerini ise çoğunlukla görmediklerini söyleyerek “Geçenlerde mesela, Bangladeş’ten 150 tüfek siparişi aldık. Siparişi gönderdik ama müşterilerle daha hiç tanışmadık” diyor