Mitinglerin meydanı ‘Tandoğan’sız kaldı

Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin Ak Partili üyeleri, tek parti döneminde 18 yıl Ankara Valiliği ve Belediye Başkanlığı görevlerini birlikte yürüten Nevzat Tandoğan’ın adını taşıyan, Mayıs 2012’de “Tandoğan Meydanı” olarak değiştirilen meydanın isminin yeniden değiştirilmesi için önerge vermişti. Önergede meydanın isminin “Anadolu Meydanı” olarak değiştirilmesi istenmişti. İsimlendirme Komisyonu’nda tartışmaların ardından kabul edilen önerge, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin dünkü toplantısında görüşüldü.

Savcı Kiraz bulvarı
Tartışmalarla geçen görüşmelerin ardından isim değişikliği AK Partili ve bağımsız üyelerin oylarıyla kabul edildi. Değişikliğe CHP’li üyeler ret oyu verirken, MHP’li üyeler ise çekimser kaldı.
Toplantıda daha sonra İstanbul Adliyesi’ndeki terör saldırısında şehit olan Savcı Kiraz’ın adının İncek Bulvarı’na verilmesine ilişkin başkanlık yazısı ele alındı. Görüşmelerde İncek Bulvarı’nın adı tüm meclis üyelerinin katılımıyla “İncek Şehit Savcı Mehmet Selim Kiraz Bulvarı” olarak değiştirildi.
Dün gerçekleştirilen toplantıda Büyükşehir Belediye Başkanı Gökçek 2014 yılı faaliyet raporunu da sundu.

2012’de de değiştirilmişti

Büyükşehir Meclisi Mayıs 2012’de de tek parti döneminde 18 yıl Ankara Valiliği ve belediye başkanlığını birlikte yürüten Nevzat Tandoğan’ın adını taşıyan ve o zamanki adı “Nevzat Tandoğan Meydanı” olan meydanın ismini “Tandoğan Meydanı” olarak değiştirmişti. Meclis üyelerine dağıtılan raporda, “Vatandaşların, meydan ile Nevzat Tandoğan arasında bire bir ilişki kurmadıkları, Tandoğan Meydanı’nın akla Nevzat Tandoğan’ı getirmediği” belirtilmişti.

Milyonları birleştirdi

Tandoğan Meydanı’nda en fazla kalabalığın toplandığı gösterilerden biri Cumhuriyet mitingleri oldu. Gösterilerin temel amacı, 2007 Cumhurbaşkanlığı seçiminde Milli Görüş geleneğinden gelen birinin seçilmesini meydanlardaki tepki yoluyla engellemekti. 14 Nisan 2007’deki mitinge katılımın 1,5 milyonu bulduğu yorumları yapıldı.

29 Mayıs 2011’de ise 2007’de kendisine tepki gösterenlerin buluşma noktası olan meydandan dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sesi duyuluyordu.

2012 Mart ayında CHP, hükümetin 4+4+4 eğitim sistemini protesto için TBMM’de grup toplantısı yerine bu meydanda toplandı.

Mimarlar Odası: Bellek sıfırlama

Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nde Tandoğan Meydanı’nın isminin Anadolu Meydanı olarak değiştirilmesine mimarlardan tepki geldi. Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan “Bu isim değişikliğinin ne anlama geldiğini çok iyi biliyoruz, memleketi sıfırlayanlar şimdi bizim belleklerimizi sıfırlamaya çalışıyorlar. Kimse toplumun belleğini sıfırlamaya kalkışmasın” dedi.
Kent kimliğinin ve kültürünün sürekliliğinin sağlanmasında ve kuşaklardan kuşaklara aktarılmasında, bellek mekanlarının önemli olduğunu, dönemi karakterize ettiği ve topluma mal olduğunu ifade eden Candan bu değişikliklerin ideolojik olduğunu söyledi. Candan, “Bu sıradan bir isim değiştirme değildir, Cumhuriyet’in kentsel mekanlarını ve bellek mekanlarını barındıran Başkent Ankara’nın içinin boşaltılarak değiştirilmek istenmesinin bir sonucudur. Bu yaşam çevrelerimizdeki tarihsel olayların belleklerdeki yerlerine taammüden müdahaledir. Bellek mekanların isimlerinin değiştirilmesi kentsel cinayettir” diye konuştu. Candan, Meclis kararlarının iptali için yargıya taşıyacacaklarını da sözlerine ekledi. İsteyenin kendi ismini değiştirebileceğini belirten Candan “Kent kimliğinde önemli mekanların isimlerini değiştirmeye çalışarak kendi bakış açısını dayatan Gökçek çok istiyorsa kendi ismini değiştirsin, bakalım halk kabullenecek mi?” ifadelerini kullandı.

TANDOĞAN KİMDİR?

Tek partili dönemin sert bürokratı

Nevzat Tandoğan, 1894’te doğdu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan sonra 1927’de Malatya Valisi oldu. Konya milletvekili seçilmesine rağmen valilikte kalmayı tercih etti. 1929’da Ankara Valisi ve Belediye Başkanı olarak atandı. 1946’da hayatını kaybedene dek bu görevde kaldı. Tandoğan, “Bu memlekete komünizm gerekiyorsa ve komünizm yararlı bir şeyse onu da biz getiririz, size ne oluyor?” sözü ile siyasi literatüre geçti. Valiliğin ötesine geçen icraatları ile bilinen Tandoğan’ın, Atatürk Bulvarı’na sadece iyi giyimli kişilerin girmesinden, gazetelerdeki haberlere müdahaleye kadar birçok konuda kitaplara geçen uygulamaları oldu. Dönemin Genelkurmay Başkanı Kazım Orbay’ın oğlunun adı, tarihe Ankara Cinayeti olarak geçecek bir cinayete karıştı. Tandoğan, 1945’te işlenen cinayeti örtmekle suçlandı. Tandoğan, bu konudaki duruşmada tanık olarak sorgulandıktan sonra tabancası ile intihar etti. Tandoğan, Türkiye’de sağın yanı sıra sosyalist solun da tek parti döneminin aşırıcı baskıcı olarak değerlendirdiği bir sembol isimdi.

Liderler, işçiler ve kapıcıların sesi oldu

Tandoğan Meydanı sadece Ankara’nın değil Türkiye’nin sembol meydanlarından biri. Türk siyaset ve demokrasi tarihinde, ev sahipliği yaptığı miting ve gösteriler nedeniyle adı, tüm Türkiye’de hafızalara kazındı. Son 50 yıl içinde siyasi partilerin mitinglerinin yanı sıra farklı toplum kesimlerinin tepkilerini, dertlerini dile getirdikleri bir buluşma noktası oldu. Kapıcılar bile ilk eylemlerini bu alanda eylem yaptı. Çok tartışılan Cumhuriyet mitingleri de burada gerçekleştirildi.
Ankara’nın yanı sıra Türkiye’nin sembol meydanlarından Tandoğan’ın adı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi kararı ile Anadolu Meydanı olarak değiştirildi. Bu değişikliğin nedeninin anlayabilmek için meydana adını veren Nevzat Tandoğan’ın kim olduğuna bakmak gerekiyor.
Türk siyaset ve demokrasi tarihinin sembol meydanlarından biri olan alanın hikayesinden bazı kesitler şöyle:

Kapıcı eylemi

1954’te Yugoslavya gezisinden dönen Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Tandoğan Meydanı’nda öğrenciler tarafından karşılandı.

1956 ve 1958 yıllarında Kıbrıs mitingleri düzenlendi.

26 Mayıs 1968’de Türkiye’nin ilk kapıcı eylemi burada yapıldı. İş yasasına alınmadıkları ve ücretleri yeterli olmadığı gerekçesiyle 100 dolayında kapıcı buradan Kurtuluş’a yürüdü.

Büyük işçi mitingi

24 Ağustos 1969’da Türk İş’in düzenlediği büyük işçi mitingi yapıldı. Türk işçi hareketinin önemli mitinglerinden biriydi. Mitingde, taşınan 4 bin döviz ile işçinin sesi Türkiye’ye duyuruldu.

Solcular, ülkücüler...

21 Aralık 1969’da Sosyal Demokrasi Dernekleri Federasyonu’nun Bağımsızlık Yürüyüşü’ne ev sahipliği yaptı.

1 Haziran 1970’te Anayasa Mitingi düzenlendi.

8 Ocak 1977’de işkence ve siyasi cinayetleri protesto edenlerin sesinin yükseldiği yer oldu.

15 Nisan 1978’de meydandan ülkücü hareketin Başbuğu Alpaslan Türkeş’in sesi yükseliyordu. MHP; bu mitinge bir milyon kişinin katıldığını belirtecekti. Terörün sokağa indiği 1978 şartlarında ülkücülerin gövde gösterisi bu meydanda sahnelenmişti.

1978’de CHP’lilerin üzerine, 23 Ağustos 1975 tarihinde Ankara Tandoğan’da düzenlenen Bağımsızlık Mitingi dönüşünde yaylım ateşi açıldı.

3 Ekim 2005’te meydan Türkiye’nin AB üyeliğine karşı çıkanların buluşma yeriydi. MHP’nin düzenlediği “Başkent Ankara” temalı AB karşıtı mitingde, Devlet Bahçeli alanda toplananlara seslendi.

(AYDIN HASAN - Ankara)