Potansiyometre Nedir, Nasıl Çalışır? Potansiyometre Özellikleri Nelerdir?

Potansiyometre, dışarıdan fiziksel müdahaleler sayesinde değeri değiştirilebilen çeşitli dirençlerdir. Potansiyometrelerin daha güçlüleri ile daha yüksek akım değerlerine sahip devrelerde kullanılanlarına da, reosta denir. 

Potansiyometrenin Temel Özellikleri 

Potansiyometrenin, üç terminali vardır. En dıştaki terminal, potansiyometre içerisindeki direnç elemanının uç noktalarını göstermektedir. Ortadaki terminal ise içerideki hareketli olan kontağı ifade eder. Birçok potansiyometrede, ortada dönen bir çeşit düzenek vardır. Bazılarında ise kayan bir kızak şeklinde hareketli bir düzenek bulunmaktadır. 

Potansiyometrelerin dıştaki terminallerine, DC gerilim uygulanmaktadır. Ortadaki uç ile negatif uçtan ise çıkış alınmaktadır. 

Potansiyometrenin Fiziksel İşleyişi ve Bazı Fiziksel Hesaplamalar 

Üç bağlantı terminali sırayla; A, B, C diye adlandırılırsa, çoğunlukla; 

 - A-C potansiyometrenin toplam direnci olur. 

 - B uçları, gezer sürgünün bağlı olduğu uçlar olur. 

 - A-B ile B-C direnç değerleri ise, B sürgüsünün bulunduğu konumlara göre değer almaktadır. 

 - A-B ile B-C direnç değerlerinin toplamı da, daima A-C direncine eşit olur. 

 - Sonuç olarak; A-C arası direnç sabit olur. A-B ile C-B arası dirençler ise tercihen ayarlanabilmektedir. RAC = RAB + RCB sembolü, bu alanda çok kullanılmaktadır. 

Kullanım Amaçlarına Göre Potansiyometre Bağlantısının Yapılması 

Kullanım amaçlarına göre potansiyometre bağlantısı ise, iki farklı yöntemle yapılmaktadır. 

 - Orta ayak kontrol edilecek noktaya ve de yan ayaklar iki ayrı noktaya bağlanmaktadır. Böylece, iki ayrı noktanın elektrik seviyeleri kontrol edilebilir. 

 - Bir de, iki ayrı noktanın gerilim seviyelerini değiştirmeyi sağlayan bağlantı yöntemi vardır. Yan ayaklardan birisi ile orta ayak birleştirilerek, iki ayaklı ayarlanabilir türde bir direnç elde edilir. Bu durumda, seri bağlı sabit değerli olan bir direnç kullanılmalıdır. Aksi durumlarda, potansiyometre direnci 0 ohm’a çekildiği zamanlarda; bağlı olduğu noktadan çok aşırı yüksek akım geçebilir. 

Patansiyometrenin Kullanımı ve Çalışması 

 Potansiyometreler, çoğunlukla;

 - Lambaların parlaklık ayarında,

 - Dimmer devrelerinde,

 - Elektrikli ocaklarda,

 - Ses devrelerindeki volum kontrolünde,

 - Bass kontrolünde,

 - Sensörlü devrelerin hassasiyet ayarında,

 - Güç kaynağı devrelerinin gerilim-akım ayarlaması uygulamalarında kullanılmaktadır. 

Elektrik devrelerinde, potansiyometre ile triyak üzerinden lambaların veya ısıtıcının kontrolü; kolaylıkla yapılır. Bu devreler, sadece reosta ile de yapılabilir ve düzenlenebilir. Fakat bu durumda güç kayıpları; çok daha yüksek derecelerde olacaktır.