Riva’da çevre felaketi

İstanbul’un önemli su kaynaklarından biri kabul edilen ve geçtiğimiz aylarda toplu balık ölümleriyle gündeme gelen Riva Deresi’ndeki durumu yerinde inceledik. Karşılaştığımız manzara, halk sağlığının ciddi bir tehdit altında olduğunu gözler önüne serdi. Ömerli’den Karadeniz’e uzanan 30 kilometrelik dere yatağı, çamur ve kir deryasına dönmüş durumda. Üstelik kirliliğin geri döndürülemez bir boyuta ulaştığı, etrafa yayılan kötü kokudan anlaşılıyor. Bölgedeki birçok tarım arazisinin sulaması ise zehir saçan dere suyu ile yapılıyor.
Riva Deresi, İstanbul’un içme suyu ihtiyacının yüzde 45’lik kısmını karşılayan Ömerli Baraj Gölü’nü besliyor. Yakın zamana kadar insanların girip yüzdüğü farklı türden balıkların yaşadığı dere şimdi ise can çekişiyor. Öyle ki, siyah bir su tabakası insanın midesini bulandıran koku eşliğinde Karadeniz’e dökülüyor.

‘Yağmurdan sonra daha vahim’
Derenin bugünkü halinden yakınanların başında dere üzerinde kafe ve restoranı bulunan işletmeciler. Bozhane’deki Köprübaşı Restaurant’ın işletmecisi Kokmaz Ses, “Riva’dan son 3 yıldır pislik akıyor. İnsanlar haftasonu keyif için buralara geliyor. Ne var ki; müşterilerimizin birçoğu etrafa yayılan kötü koku nedeniyle mekanlarımızda oturmak istemiyor. Kirlilik, Paşaköy’de bulunan İSKİ Arıtma Tesisi’nden bırakılan atık sudan kaynaklanıyor. Atık suyun, özellikle de yağmur yağdığında bırakıldığını düşünüyoruz. Yağmurdan sonra ortaya çıkan görüntü daha da vahim” dedi.

Su birden kirleniyor
Güzelvadi Mesire Tesisi’nin işletmecisi Mehmet Pak da, kirliliğin nedeninin olarak Paşaköy Arıtma Tesisi olduğu görüşünde; “Riva’daki kötü koku son bir ayda dayanılmayacak seviyeye ulaştı. Önü alınmazsa Riva kanalizasyona dönecek. Kirlilikten dere yatağının kenarlarında siyah tabakalar oluşmaya başladı.”
Bozhane’den Ömerli’ye kadar dere yatağı boyunca yaptığımız incelemelerin sonunda Paşaköy Arıtma Tesisi’nden çıkan atık suyun Riva Deresi ile birleştiği yeri tespit ediyoruz. Kanalizasyonu andıran çıkış noktası Ömerli Gölü’nden sadece birkaç kilometre uzakta Riva Deresi’yle birleşiyor. Ortaya çıkan manzara ise insanın tüylerini diken diken etmeye yetiyor. Bir yanda Ömerli’den akan temiz dere suyu, diğer yandan dereye bırakılan atık suyun pisliği. Ömerli Koçullu Köyü’ndeki dere yatağı boyunca sıralanan seralar da, zehir saçan bu dere suyuyla sulanıyor. Bazı tarla sahiplerine ‘Suyu nereden çekiyorsunuz?’ diye sorduğumuzda ‘dereden’ cevabını alıyoruz. Koçullu’daki seralardan Riva’ya uzatılan hortum ve su motorları da yaşanan durumu özetlemeye yetiyor.

Kirlilikten koruyor!
İSKİ’nin internet sitesinde Paşaköy Arıtma Tesisi’nin kuruluş amacı şöyle ifade ediliyor: “Arıtma tesisi; Ömerli Su Havzasında, Sultanbeyli, Sancaktepe (Sarıgazi, Samandıra, Yenidoğan) ve kısmen Çekmeköy (Alemdağ ve Sultançiftliği) ilçelerini içine alan yaklaşık 10732 hektarlık alandan kaynaklanan, geçmişte Ömerli barajına dökülen atıksuları arıtmaktadır. Atıksular, ileri biyolojik arıtma sistemiyle alıcı ortam deşarj standartlarına uygun arıtılarak 6 km uzunluğunda bir tünel vasıtası ile Riva Deresi’ne deşarj edilmekte ve bu yolla Karadeniz’e ulaştırılmaktadır. Böylece İstanbul’un en önemli su kaynaklarından biri olan Ömerli Barajı kirlilikten korunmaktadır.