Tarih içinde alışveriş keyfi

Tarihi dokusu nedeniyle şehri ziyaret edenler tarafından ilgi gören çarşılar, asırlardır ticaretin kalbinin attığı yerler. Son yıllarda müşterilerinin bir kısmını alışveriş merkezleri ve online alışveriş sitelerine kaptırsalar da hâlâ hem alışveriş yapmak hem de şehrin kültürünü yakından tanımak isteyenler tarafından büyük ilgi görüyor.

Müşterilerine binlerce çeşit ürün sunan çarşılar, sadece yapılarıyla değil bakırcılar, keçeciler, çiniciler, telkâri ustaları gibi yaşayan hazine olan zanaatkarlarıyla da dikkat çekiyor. Türkiye’nin birçok ilinde ünlü çarşılar var. Tarihin içinde alışveriş yapabileceğiniz bu çarşıları derledik:

Dünyanın en eskisi

İstanbul, birbirinden güzel tarihi çarşılara sahip. İlk akla gelen ise Kapalıçarşı. Fatih Sultan Mehmet tarafından Ayasofya’ya gelir getirmesi için 1461’de temeli atılan çarşıda, dünyanın her yerinden gelen mücevherlerin ve kıymetli takıların ticareti yapılıyor. Burada, halı, deri ürünleri, şal, çini, bakır ürünleri gibi hediyelik eşyaları da bulmak mümkün. Zamanında bir banka ve finans merkezi gibi de hizmet veren çarşı, günümüzde de ekonominin kalbinin attığı noktalardan.

Dünyanın en eski ve en büyük alışveriş merkezi de olan Kapalıçarşı, 45 bin metrekarelik bir alan üzerine kurulu şekilde 3 bin 600 dükkânı barındırıyor. Günlük ziyaretçi sayısının 500 bini aştığı da oluyor.

Bu çarşıya çok yakın bir konumdaki Mısır Çarşısı ise Yeni Camii Külliyesi’nin bir parçası olarak inşa edildi. İlk yapıldığı yıllarda Yeni Çarşı ve Valide Çarşısı adlarıyla anılsa da satılan malların çoğunlukla Mısır’dan gelen ürünler ve baharatlar olması nedeniyle 18. yüzyılda Mısır Çarşısı denildi. Doğal ilaçlar, tohumlar, baharatlar, kökler satan aktarların bulunduğu bu meşhur çarşıda ziyaretçiler, kokular ve renkler arasında alışveriş yapıyor. 

Sultanahmet’teki Arasta Çarşısı, Beyazıt’taki Sahaflar ve Bakırcılar çarşıları da İstanbul’un öne çıkan çarşılarından.

Labirent gibi

Kayseri Kapalı Çarşı: 15. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen çarşı, 16 sokağı ve 18 kapısıyla İstanbul Kapalıçarşı’dan sonra ikinci büyük tarihi çarşı konumunda. Günümüzde şehrin ticaret noktası olarak öne çıkan çarşıda, pastırmadan el işlerine kadar birçok ürün satılıyor. Çarşı adeta bir labiret gibi.

Mardin Çarşıları: Mezopotamya Ovası’na tepeden bakan Mardin’de birçok çarşı var. Hâlâ faaliyette olan çarşılar arasında Artuklu ilçesi Ulucami etrafında yer alan Kayseriye, Revaklı Bakırcılar ve Kuyumcular çarşıları yer alıyor. Midyat’taki Gümüşçüler Çarşısı’nda yöreye özgü telkari ürünlerini bulabilirsiniz.

Aynalı Çarşı: Çanakkale Türküsü’yle bilinen çarşı, 1889’da İstanbul’daki Mısır Çarşısı’nın minyatürü olarak yaptırıldı. Tarihi çarşıda, havludan tespihe, tekstilden Çanakkale seramiklerine birçok ürünü bulmak mümkün.

Gaziantep Bakırcılar Çarşısı: Ahşap kaplamalı dükkânları, taş döşenmiş sokaklarıyla ziyaretçileri geçmişe götüren çarşıya adını veren bakırcılık sanatı, varlığını yoğun bir şekilde devam ettiriyor.

Bedesten Çarşısı: Yaklaşık 2 bin yıldır Konya’da ticari faaliyetlere ev sahipliği yapan çarşının şimdiki hali 1538’de yaptırıldı. Klasik tarza uygun 9 üniteli bir bedesten olarak inşa ettirilen çarşıda, 40 sokakta, 2 bin 600’den fazla dükkân bulunuyor.

Rengârenk tezgâhlar

Kemeraltı Çarşısı: Mezarlık başı semtinden Konak Meydanı’na kadar uzanan bölgeyi içine alan tarihi çarşı, İzmir’in en renkli mekânlarından biri. 1600’lü yıllarda deniz kıyısının doldurulmasıyla oluşturulan bölgede, yeni ticaret sahaları açılmış ve 19. yüzyılda şehrin ticaret noktası olmuş.

Kemeraltı ismini, üstünün kapalı olmasından dolayı alan çarşı, eskiden olduğu gibi günümüzde de İzmir’in en önemli alışveriş merkezi. Kapalı ve açık mekânlardan oluşan çarşıda, geleneksel Türk el sanatlarından seramikler, çini panolar, ahşap ürünler, tombaklar, halı ve kilimler, deri ürünleri ile İzmir’e özgü sokak lezzetlerini bulmak mümkün. Tüm bu özellikleriyle Kemeraltı Çarşısı ve çevresini kapsayan İzmir Tarihi Kent Merkezi, UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’ne dahil edildi.

Ticaretin merkezi

Osmanlı’nın başkentlerinden Bursa’nın en önemli çarşısı, Kapalıçarşı. Orhangazi zamanında hanların araları çatıyla kapatılarak ilk hali oluşturuldu. Sonraki yıllarda yapıya, Sahaflar, Aktarlar, İvaz Paşa, Gelincik, Sipahiler, Eski Bakırcılar çarşıları da eklendi. Asırlarca farklı iş kollarına yönelik ticaret yapılan çarşı, günümüzde altın ticaretinin merkezi.

Eskiden ipek böceği kozalarının satışının yapıldığı Kozahan ise bugün ipek ürünleri satan dükkânlara ve közde kahveleriyle ünlü mekânlara ev sahipliği yapıyor. Ulu Çarşı ise 210 dükkânıyla Türkiye’nin en büyük otantik alışveriş merkezlerinden biri.
Bursa’nın dikkat çeken bir diğer çarşısı da Irgandı. Burası aslında bir köprülü çarşı. Osmangazi ve Yıldırım ilçelerini birbirine bağlayan köprü, Gökdere’nin üzerine 1442 yılında inşa edildi. Dünyada dört çarşılı köprü bulunurken Irgandı bunların ilki olmasıyla öne çıkıyor. Köprünün kemerli yapısının üzerinde sedefkârlıktan çiniciliğe el işçiliğinin en güzel örneklerini sunan 32 dükkân bulunuyor.