Tarihi eserler de depreme yenildi

Görkem Evci - Hakan Akgün /  Gaziantep’te tarihi ve kültürel yapılar da depremde zarar gördü. Gaziantep Kalesi, Şirvani Camii, Kurtuluş Camii ve Ömeriye Camii gibi yakın zamanlarda restore edilen birçok yapıda hasar oluştu. Nurdağı ilçesinde yüksek bir tepede yer alan Hz. Ukkaşe Türbesi’nde riskli görüldüğü için yeniden inşa edilen cami de tamamen yıkıldı.

Gaziantep, tarihî ve kültürel mirası bakımından da önemli bir kent. Deprem, bu kentte birçok tarihi mirasa da zarar verdi. Kentin merkezinde yüksek bir konumda, doğal kayalık bir höyük üzerinde yer alan kale, depremde zarar gören yapılar arasında.

Duvarlarda çatlak var

Yaklaşık 2 bin yıllık bir geçmişe sahip olan yapı, uzun yıllar boyunca restorasyon görmüştü. Depremde kalenin restore edilen birçok bölümü yıkıldı. Kalenin üst kısmındaki burçların yanı sıra alt kısımdaki duvarlardan da çok sayıda taş dökülmüş durumda. Kalenin etrafındaki yaklaşık 1.5 metre yüksekliğindeki duvarlara rağmen yüksekten düşen bazı taşlar kale dışına kadar ulaşmış. Ziyarete kapatılan kalenin yıkılmayan bazı duvarlarında da büyük çatlaklar bulunuyor.

Gaziantep Kalesi’nin hemen yanında bulunan Şirvani Camii de depremde hasar aldı. İlk olarak 14-15. yüzyıllarda inşa edildiği düşünülen yapı, 2007 yılında bir restorasyon geçirmişti. Caminin minaresi depremin etkisiyle tamamen yıkıldı.

Depremden sonra hırsız

Kurtuluş Camii ise Gaziantep’te tarihi yapılar arasında en çok hasar alanlardan biri. 19. yüzyılın sonunda kilise olarak inşa edilen ve daha sonra camiye çevrilen yapının kubbesi tamamen çöktü, iki minaresi de yıkıldı. Cami, zarar gören diğer yapılar gibi ziyarete ve kullanıma kapatılırken hırsızların, camiden güvenlik kameraları, ses sistemleri gibi birçok elektronik cihazı çaldığı da öğrenildi.

12. yüzyıla uzanan tarihiyle Gaziantep’in bilinen en eski camii olan Ömeriye Camii’nin minaresinde de çatlaklar oluştu. Minaresinde Gaziantep savunmasından izler taşıyan cami 2006 yılında restore edilmişti.

13. yüzyılda inşa edilen Karagöz Camii de depremin hasar bıraktığı bir başka cami. Minaresi yıkılan caminin etrafı tamamen kapatıldı.

Eyüboğlu Camii’nde de hasar dışarıdan görülmese de hasar tespit çalışmaları tamamlanıncaya kadar ibadete kapatıldı. İlk olarak 14. yüzyılda inşa edilen, 2014 yılında da restore edilen caminin içerisinde yıkılan bölümler olduğu belirtilirken, minaresinde de çatlaklar mevcut.

Türbede büyük yıkım

Depremin büyük yıkım yarattığı Nurdağı ilçesine bağlı Durmuşlar köyünde bulunan ve 400 kişilik bir cami, mesire yerleri, dükkânlar gibi yapıların yer aldığı Hz. Ukkaşe Türbesi’nde de cami ve türbe bölümleri yıkılırken, dükkânlar da hasar gördü. Türbede enkaz altında kalan bir görevli de hayatını kaybetti. Çok yüksek bir tepenin üzerine inşa edilen yapılarda, beş yıl süren restorasyon ve inşa çalışmaları yürütülmüş, türbe 2021 yılının sonunda yeniden ziyaret açılmıştı. Riskli görüldüğü için burada bulunan betonarme yapıların yerine taş yapılar inşa edilmiş, proje toplamda 92 milyon 300 bin TL’ye mal olmuştu.

Türbenin restorasyonu 2021 sonunda bitmişti.

Çadırlarda yaşam zor şartlarda sürüyor

İslahiye ilçesinde irili ufaklı birçok çadır alanı bulunuyor, bazı depremzedeler ise evlerinin yakınlarındaki çadırlarda barınıyor. Çadır kamplarında sürekli sirkülasyon var; bir süre çadırlarda kalanlar, daha sonra genellikle başka kentlere göç ediyor, ailelerinin ya da akrabalarının yanına gidiyor. İslahiye’den ayrılmayan depremzedelerin bir kısmı yaşamlarını çadırlarda sürdürüyor. Evlerinin önünde kurulan çadırlarda kalanlar olduğu gibi kentin farklı bölgelerinde bulunan çadır alanlarında da çok sayıda kişi barınıyor.

İslahiye’de 10 çadırkent bulunurken, şu an kullanılmayan otogarda kurulmuş olan “Terminal Kampı” kentteki en büyük çadır alanlarından biri .

1600 depremzede

Terminal Kampı’nda 360 çadır bulunuyor. Çadırların yaklaşık 320’si dolu. Kamptaki çadırlardan 20’si kolluk kuvvetleri ve kampın organizasyonunu sağlayan gönüllüler tarafından kullanılıyor. Bu kampta çadırlarda yaklaşık bin 600 depremzede barınıyor. Kampta sürekli bir sirkülasyon var. Bir süre çadırlarda kalanlar, daha sonra genellikle başka kentlere göç ediyor, ailelerinin veya akrabalarının yanına gidiyor.

Kampta yemek hizmeti Mehmetçik tarafından sağlanırken, bazı dernekler ve hayırseverler de yemek konusunda destekte bulunuyor.

Kampta görev yapan gönüllü ekip, Katak Arama Kurtarma Derneği üyeleri. İslahiye’de derneğin organizasyonunda başka çadır alanları da var. Gönüllüler, gün boyunca çadırları gezip depremzedelerin ihtiyaçlarını tespit ediyor, bunların temini için çalışıyor .