Tarımın yeni adresi Afrika

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik’in Afrika ülkesi Sudan’da arazi kiralayıp tarım yapılabileceğini açıklaması tartışma yarattı. Belçika’nın yüzölçümü kadar tarım alanının artık ekilip biçilmediğini belirten uzmanlar, Türkiye’nin tarım potansiyelinin hatalı tarım politikaları nedeniyle kullanılamadığı görüşünde.

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, geçtiğimiz günlerde ilginç bir öneriyi gündeme getirdi. Bakan Çelik, gelişmiş ülkelerin ağırlıklı olarak Afrika’da uzun süreli tarım amaçlı arazi kiraladıklarını, Türkiye’nin de bu imkandan yararlanması gerektiğini belirterek; “Sudan’a bir ziyaretimiz olacak. Kamu olarak belki TİGEM orada küçük bir alanı işletebilir, ama alanın büyük bölümü özel sektör tarafından işletilsin diye bu girişimlerimiz olacak” dedi. Ancak hem ziraatçiler, hem de tarım uzmanları Afrika’dan tarım arazisi kiralama fikrine karşı.

‘Araziler ekilmiyor’

Türkiye’nin kendi temel tarım ihtiyaçlarını karşılayabilecek seviyede olduğunu dile getiren Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Ahmet Atalık; “Son 13 yıllık dönemde 27 milyon dönüm yani Belçika’nın yüzölçümü kadar tarım arazimiz küçüldü. Çiftçi kazanamayınca toprağını ekmez oldu. Türkiye Sudan’dan, Etiyopya’dan arazi kiralasa da tarım üretimi rayına oturmaz. Böyle bir yaklaşım kendi ülkemizdeki tarım arazilerinin amaç dışı kullanımını hızlandırır. Belçika büyüklüğündeki verimli tarım arazilerimiz boş dururken Sudan’dan arazi kiralamak mantıklı bir girişim değil. Kendi tarım arazilerimize sahip çıkmamız gerek” diye konuştu.

‘Su, verimi artırıyor’

Olumsuzluklara da değinen Atalık, “Türkiye’nin tarımsal ürünlerinde görülen hastalık ve zararları yetersiz karantina kapsamında ülkemize girmiş ürünlerden kaynaklanmaktadır. Dışarıdan gelen ne kadar çok ürün gelirse risk o denli artacaktır. Su bekleyen yaklaşık 60 milyon dönüm arazimiz var. Tarımda suyun kullanımı verimi yüzde 400’e kadar artırıyor. Türkiye’nin önceliği bu arazileri suyla buluşturmak olmalı. Afrika’dan arazi kiralamanın adı yeni sömürgeciliktir. Mozambik arazilerinin yüzde 30’unda yabancılar tarım yapmakta ancak bu ülkenin yüzde 58’i aç. Gelişmiş ülkelere bakınca evsel israf korkunç boyutta. Yıllık 1 milyar 300 milyon ton gıda israfı söz konusu. Parasal karşılığı 1 trilyon dolar. En büyük gıda israfı gelişmiş ülkelerde hane bazlı meydana geliyor. Dünyada 850 milyon aç insan var ve her yıl 10 milyon insan açlıktan ölüyor. İklim değişikliği, nüfus artışı kaos getirecek. Afrika’daki aç insanlar, ölmemek için eninde sonunda tarım ürünlerine el koyacaklar” dedi.

“Sayın bakanın teşhisi kısmen doğru, tedaviyi ise tamamen yanlış. Türkiye sürekli tarım arazisi kaybediyor, 15 yıldan kısa bir sürede toplam 30 milyon dekara yakın tarım arazisi kaybettik. Bu yaklaşık 3 Kıbrıs adasına denk ve toplam tarım arazimizin yüzde 10’una karşılık gelmekte” diyen Greenpeace Tarım ve Gıda Kampanyası Sorumlusu Tarık Nejat Dinç de şu değerlendirmede bulundu:

‘GDO üretilecek’

“Kaybın temel sebebi, son 15 yılda uygulanan aile çiftçiliğini yok etmeyi amaçlayan tarım politikalar. Sudan gibi Afrika ülkelerinden arazi kiralama uygulaması ilk kez 2013 yılında karşımıza çıktı ve o dönemde 5 milyon dekar arazi kiralandığı duyuruldu. Yapılan açıklamalardan Afrika’daki söz konusu topraklarda Türkiye’de yasak olan GDO üretimi yapılacağı ve bu GDO’ların da hayvancılık endüstrisine yem hammaddesi sağlamak üzere ülkemize gümrüksüz şekilde sokulacağı anlaşılmakta.”

‘Çiftçimiz baş edemez’

Ege Üniversitesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tayfun Özkaya ise, “Afrika’da tarımcılık yapmak Türkiye’de sebze, meyve fiyatlarını düşürmez. Muhtemelen yabancı ülkelere pazarlayacağımız ürünler tercih edilecektir. Afrika’dan tarım ürünü getirmek çiftçilerimiz için baş edemeyecekleri bir rekabet pazarının oluşmasına neden olacaktır. Birçok süpermarket, ithal ürünlerden satın alabilir. Türkiye’nin toprağı Türkiye’ye yetecek düzeydedir. Buğday fiyatları düşük diye ekim yapılmayan, boş bırakılan binlerce dönüm arazi var. Türkiye’de tarım ve çiftçilik gerçekten kontrollü bir şekilde desteklense hiç bir sorun yaşanmaz” diye konuştu.

‘Potansiyeli kullanamıyoruz’

Uzmanlar, Türkiye’nin tarımsal üretimde kendi kendisine yetecek kapasiteye sahip olduğunu, ancak yanlış tarım politikaları nedeniyle bu potansiyelini kullanamadığına dikkat çektiler. Ziraat Mühendis-leri Odası İstanbul Şube Başkanı Ahmet Atalık, Bakan Çelik’in önerisini karşı; “Son 13 yıllık dönemde 27 milyon dönüm yani Belçika’nın yüzölçümü oranında tarım arazimiz küçüldü. Türkiye’de su bekleyen 60 milyon dönüm verimli tarım arazisi var. Afrika’dan toprak kiralayacağımıza kendi ara-zilerimizi değerlendirelim” dedi.