Tatilciler, boykotçular, küskünler damga vurdu

Türkiye’de seçmenler, halk oyuyla yapılan ilk Cumhurbaşkanlığı seçimlerine beklenen ilgiyi göstermedi. Katılım oranı yüzde 75 civarında kaldı; 47 milyona yakın seçmenin sandığa gittiği 30 Mart yerel seçimlerine kıyasla bu seçimde sandığa giden vatandaşların sayısı yaklaşık 5 milyon azaldı. Oy kullanmayanlar Köşk seçimi sonucunda büyük pay sahibi oldu.
Anadolu Ajansı’nın sandıkların yüzde 99.83’ünün açıldığı sırada verdiği resmi olmayan kesin sonuçlara göre 41 milyon 281 bin 860 seçmen sandığa gitti. Sandığa giden seçmenlerin kullandığı oyların 40 milyon 544 bin 6’sı geçerli sayılırken Erdoğan, 20 milyon 999 bin 787’ye denk gelen yüzde 51.80, çatı aday Ekmeleddin İhsanoğlu 15 milyon 586 bin 145’e denk gelen yüzde 38.44; Demirtaş, 3 milyon 958 bin 74 seçmene denk gelen yüzde 9.76 oy aldı.

Yerel seçimin gerisinde
10 Ağustos seçimlerinden sadece 5 ay önce 30 Mart’ta yapılan yerel seçimlerde 46 milyon 993 bin 181 seçmen oy kullanmıştı. Önceki gün kullanılan oylarla kıyaslandığında, sandığa giden seçmen sayısının 5 milyondan daha fazla azaldığı, 30 Mart günü oy kullanma yeterliliği olmayan yurtdışı seçmenlerin kullandığı oylar da dikkate alındığında, sandığa giden seçmen sayısının 6 milyona yakın azaldığı görüldü.
Burada, CHP ve MHP seçmeni başta olmak üzere partilerin tabanlarını sandığa gitmekte ikna edemediği yorumları yapılırken, Demirtaş’a oy verme olasılığı yüksek olarak değerlendirilen mevsimlik tarım işçileri ve büyük kentlerden memleketlerine giden ancak oy kullanmak için geri dönmeyen Ak Parti seçmenlerinin de sandığa gitmediği yorumları yapıldı.

Tatilciler dönmedi
İstanbul ve Ankara başta olmak üzere büyük kentlerde de katılım oranının düşük oranlarda seyretmesi özellikle “tatilci”ler olarak tanımlanan grupların oy vermek için sandıklara gitmediği yorumlarını kuvvetlendirdi.
İstanbul’da 30 Mart günü geçerli oy sayısı 8 milyon 553 bin 814 olarak kayıtlara geçerken, pazar günü yapılan seçimlerde 7 milyon 259 bin 957 geçerli oy sayıldı. Bu durum sadece İstanbul’da yaklaşık 1 milyon 200 bin seçmenin oy kullanmayı tercih etmediğini açıkça ortaya koydu.
Ankara’da ise pazar günü 2 milyon 737 bin 86 kişi oy kullandı. Bu rakam 30 Mart’ta 3 milyon 162 bin 112 idi. Ankara’da oy kullanmayan seçmen sayısı 425 bin civarı azalmış oldu. Uzmanlar, katılım oranının düşük olduğu dikkate alındığında 30 Mart seçim sonuçlarıyla 10 Ağustos seçim sonuçlarının nicel olarak karşılaştırmasının bilimsel olmayacağı, oransal olarak karşılaştırılmanın daha doğru olduğu ifade ediliyor.
İhsanoğlu’na destek veren 14 siyasi partinin 30 Mart seçimlerinde aldığı oy oranıyla kıyaslandığında İhsanoğlu, yalnızca Şanlıurfa’da oyunu artırdı. Diğer 80 ilde 30 Mart seçimlerinin gerisinde kalan İhsanoğlu’nun aldığı oy oranları il il değerlendirildiğinde, MHP tabanının güçlü olduğu kentlerde Erdoğan’a oy kayışlarının daha yüksek olduğu görüldü.

‘Sol taban’ kaybedildi
İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere Demirtaş’ın aldığı yüksek oy oranlarının çoğunlukla CHP’nin “özgürlükçü sol” tabanından kaydığı yorumları yapıldı. Aynı şekilde Tunceli, Kahramanmaraş, Adıyaman, Erzincan, Malatya ve Erzurum’da da CHP, Alevi tabanının bir bölümünü İhsanoğlu’na oy verme konusunda ikna edemedi.
Demirtaş, oransal olarak artırdığı oyunun dışında nicel olarak da 1 milyona yakın yeni oy aldı. Bu oy artışı, Demirtaş’ın kampanyasında kullandığı, “radikal demokrasi” talebinin geniş kitlelere ulaştığı, Kürt özgürlük hareketinin söylemlerini daha düşük tonda dillendirmesine karşın, “tüm ezilenlerin adayı” olduğu algısını yerleştirmesine bağlandı.

Altı ilde düşüş var

Recep Tayyip Erdoğan, 6 ilde 30 Mart performansının altında kaldı. Diyarbakır’da yüzde 33.5, Hakkâri’de yüzde 16.4, İzmir’de yüzde 33.4, Mardin’de yüzde 36.7 Muş’ta yüzde 35.6, Tunceli’de yüzde 14.4 ve Şırnak’ta yüzde 14.8 oy aldı. Özellikle Hakkâri ve Şırnak gibi HDP çizgisinin en çok oy aldığı iki kentte, Erdoğan’ın oyları 2011 yılının gerisine düştü. İzmir’de de Erdoğan’ın Binali Yıldırım’ın oyunun gerisinde kalması dikkati çekti. Tunceli gibi Alevi nüfusun yoğun olduğu il ile Alevi nüfusun yoğun olduğu bazı ilçe ve beldelerde ise katılım oranı 30 Mart’tan düşük oldu.

‘Çatı’nın çöktüğü İller

30 Mart seçimlerine kıyasla çatı adayı Ekmeleddin İhsanoğlu’nun oyu bazı illerde yüzde 20’ye yakın oranlarda azaldı. Benzer şekilde ittifak, Adıyaman’da CHP’nin aldığı oy oranını yakalayamadı.
İhsanoğlu, kendisini destekleyen partilerin 30 Mart oyları dikkate alındığından Aksaray’da yüzde 19, Sivas’ta yüzde 16, Adıyaman’da ve Gümüşhane’de yüzde 15, Kahramanmaraş ve Çankırı’da yüzde 14, Elazığ’da yüzde 13 gerisinde kaldı.
Bu illerin büyük çoğunluğunda 30 Mart’ta MHP oyları CHP’nin önündeydi. Bu durum, MHP seçmeninin oylarının Erdoğan’a kaydığı yorumlarını güçlendirdi. Bazı illerde 30 Mart’ta MHP’nin aldığı oylar ile çatı adayı Ekmeleddin İhsanoğlu’nun pazar günü Köşk seçiminde aldığı oylar yandaki tablodaki gibi.

Sahilde sadece İzmir’de düştü

12’nci cumhurbaşkanı olan Recep Tayyip Erdoğan, 30 Mart yerel seçimlerine göre partisinin oylarını Türkiye’nin büyük bölümünde artırmayı başardı. Sahillerde sadece İzmir’de düşüş görüldü.