Tütün, tütünle bırakılmaz!

“Elektronik sigara, bir tedavi yöntemi değil, kurtulmaya çalıştığımız nikotin bağımlılığını devam ettiren bir araç” şeklinde konuşan Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Merkezi Sigara Bırakma Polikliniği Öğretim Üyesi ve Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Tijen Şengezer, ‘adım adım 171 süreci’ hakkında bilgi verdi.

- Nikotin replasman tedavisi nedir?

Replasman tedavisiyle, bağımlılık yapan nikotin, sigaradan değil başka kaynaktan daha düşük dozlarda alınıyor. 8-10 haftada nikotin miktarı düşürülerek sigara bırakılıyor. İlaçların hekim kontrolünde kullanılması şart. İnsanlar nasıl kullanıldıklarını bilmedikleri için başarısız oluyor ya da iradeleri bulunmadığını söylüyor. Veya tedavinin işe yaramadığını anlatıyor. İyi hissettiklerini düşünüp, birkaç hafta sonra kesiyorlar tedaviyi. Sigarayı tek başınıza bırakmaya çalıştığınızda başarı oranı yüzde 5 ama yardım aldığınızda bu rakam yükseliyor.

Replasman tedavisinde sihir yok, yıllarca kullandığınız bir şeyi pat diye bırakmak mümkün değil. Bu bir süreç ve kişiden kişiye değişiklik gösteriyor. Sigara içmek öğrenilebilen bir şey, bırakmak da öyle. Nikotini yerine koyma tedavilerinde ülkemizde iki ürün var, biri nikotin bantları, diğeri nikotin sakızları. Tiryakilerin hangi aşamada olduğu bilinerek ürün tavsiye edilmeli. Bant varken kesinlikle sigara içmemelisiniz.

- İlaçlara ulaşmak kolay mı?

Sigara bırakma ilaçları, Sağlık Bakanlığı’na bağlı Sigara Bırakma Merkezleri’ne başvuran hastalara ücretsiz sunuluyor. Üç aylık sigara bırakma tedavisini devlet karşılıyor. Bu, büyük fırsat. 2011’den beri bakanlık ihale yapıyor ve ilaç sıkıntısı yaşanmıyor.

- Elektronik sigara için neler söylersiniz?

Elektronik sigaranın ülkemizde satışı yasak. Satışı serbest olan ülkelerde bile sınırlamaları var ve bir tedavi yöntemi değil! Zararları bulunduğuna dair çalışmalar var. Nikotin bağımlılığını devam ettiren bir araç. Duman yerine buhar çıkması, daha az zararsız olduğu anlamına gelmiyor. İçinde kanserojen madde, formaldehit var. Bunlar yüksek ısıda yanıyor. Aynı şey nargile için de geçerli. ‘İçinde nikotin yok, bağımlılık yapmıyor’ deniyor ama kimyasal tepkimeler çok zararlı. Türkiye’de 374 çeşit nargile var. Sarma sigara içiliyor bir de, içeriği aynı, sadece paketlilere göre biraz daha ucuz... Puro da yanlış bir uygulama. Bu süreçte hastaya sevmediği bir markanın sigarasını kullanmasını tavsiye ediyoruz. Puro ya da nargile, tütün ürünüdür ve biri bırakılırken, diğerinden destek alınmaz.

Adım adım 171 süreci

- İlk randevuda hastaya 35-40 dakika ayrılıyor. Daha sonra bu süre 20 dakika oluyor.

- Hangi yöntemin uygulanacağına hasta ve hekim karar veriyor. Sağlık Bakanlığı’na bağlı Sigara Bırakma Poliklinikleri bilimsel yöntemler kullanıyor. ‘Sigarayı yüzde 100 bıraktırıyoruz’ gibi etkisi kanıtlanmamış yöntemlere başvurulmaması gerekiyor. İlaçlar ücretsiz veriliyor.

- İlk üç ay çok önemli, tiryaki sıkı takip ediliyor. Altıncı ayda hiçbir sorun yoksa, bir sonraki altıncı ayda görüşülüyor. Kişiyi bir sene takip etmekte fayda var, çünkü bırakmak ve bunu sürdürmek ayrı süreçler.

- Bağımlılara kriz zamanlarında neler yapabileceklerine dair bilgiler veriliyor. Stres, işten atılma ya da sevilen birinin kaybı gibi durumlar, sigaraya tekrar başlamaya yol açabiliyor. Beyin ‘sigara iç’ komutu verebiliyor. Kişi “Hiç fark etmeden, bir baktım elimde sigara var” diyebiliyor.

‘Türkiye Sigara Bırakma Seferberliği’

Sağlık Bakanlığı, ‘Sigara Bırakma Programı’ kapsamında nikotin replasman tedavisini 600 bin kutu nikotin bandıyla, ücretsiz olarak hastalarla buluşturuyor. Nikotin bantları, 50 bin hastanın ihtiyacı için ülke genelinde 415 Sigara Bırakma Polikliniği’nde ücretsiz olarak sunuluyor. Sigara bırakma kliniklerine başvuranlar, nikotin bantlarını, Sağlık Bakanlığı Sigara Bırakma Klinikleri’nin bir hizmeti olarak alabiliyor. Nikotin bandı, erişkinlerde sigara bağımlılığının tedavisinde, sigarayı bırakmaya istekli kişilerde nikotin ihtiyacını ve sigara bırakıldığında görülen yoksunluk belirtilerini hafifleterek sürece destek oluyor. BİTTİ