'Ümidimizi yitirmeyelim'

Alzheimer Vakfı ve Geropsikiyatri Derneği Başkanı Prof. Dr. Engin Eker, 65 yaş üstü bireylerin yaşadığı ruhsal sorunlar ile çözüm önerilerine değinirken sorularımızı şöyle yanıtladı:

- Pandemi sürecinin 65 yaş üzeri bireylerdeki olumsuz etkileri nelerdir?

Bu yaşadıklarımızın özellikle beyin sağlığı üzerindeki etkisi üzerinde biraz durmak isterim. Stres çeşitli hastalıklara yol açar. Stres; kanser, kalp-damar hastalıkları, kas-eklem hastalıklarının başlamasına veya başlamış hastalıkların daha da şiddetlenmesine neden olur. Hafif unutkanlığı olan veya orta dönem Alzheimer hastalarında belirtilerin arttığını gözlemliyoruz. Klinik çalışmalar yoğun stresin erken evre Alzheimer hastalarında kanda kortizon düzeyini yükselttiğini, hastalığın hızla ilerlemesine yol açtığını gösteriyor. Yaşlılarda gözlemlediğimiz depresyon ataklarının da Alzheimer için bir risk faktörü olduğu, kanıta dayalı çalışmalarla gösterildi. Pandeminin yarattığı stresin izlerini, daha sonraları “travma sonrası stres bozukluğu” olarak beyin üzerindeki etkilerini izleyip araştıracağız. Ancak son 20-25 yıldır üzerinde çok düşünülen ve uygulaması için çalıştığımız başarılı yaşlanma programları, bu pandemiden zarar görmüştür. Salgın, yaşlılarımızın büyük kısmında uyku sorunlarının artmasına yol açtı. Uykusuzluk ruhsal, zihinsel ve fiziksel sağlığı etkiler. Uyku daha berrak düşünmemizi sağlar. Kovid-19 salgını insan yaşamında çok büyük stres yaratırken, psikolojik ve sosyal dengemizi bozuyor. Kaygı, endişe, depresyon, uyku sorunu, yeme bozukluğu, ajitasyon, öfke, yorgunluk, alkol ve ilaç kullanımında artma, çevreden çekilme, zihinsel fonksiyonlarda bozulma, var olan fiziksel ve zihinsel rahatsızlıkların artması oluşabiliyor.

- Pandemi süreci ve ilerleyen günlerde 65 yaş üstü bireyler, beyin, ruhsal ve fiziksel sağlıklarını korumak için neler yapabilir?

Bu salgın sırasında öncelikle yaşamımızın anlam ve amacını belirlememiz gerekir. İçinde bulunduğumuz bugünlerde pozitif bir düşünce ve ruh halini yaratmaya çalışmalıyız. Gelecekle ilgili ümidimizi asla yitirmemeliyiz. Pozitif duygular uyandıran hatıraları gözden geçirmeli, görsel objeleri odamızda  bulundurmalıyız. Bunlar mutlu aile resimleri, özellikle torunların fotoğrafları, mutlu anlar paylaştığınız dostlarla geçirdiğiniz bir yaz tatilinin fotoğrafları olabilir. Sizi sakinleştiren, mutlu eden ya da enerjik  yapan müzik türlerini dinlemek de olumsuz duyguların yönünü değiştirmede kullanılacak yararlı yöntemlerdir. Korona haberlerinden uzak durmalıyız. Sanatsal aktiviteleri izlemek, komedileri seyretmek kişiyi rahatlatır, yalnızlık hissi azalabilir. Meditasyon, evcil hayvan beslemek, hobilerle uğraşmak yalnızlık hissinin azalmasına yardımcı olur. Sürekli rutin işlerle uğraşmak sizi otomatik pilota bağlar, yalnızlık hissini artırır, hayallerinize göz atın ve rutinden çıkmak için neler yapabileceğinizi düşünün. Her şeyin daha iyi olacağını yinelememiz, zihinsel ve fiziksel yeteneklerimizi korumamız da çok önemli. Kendimize yarınlar için bazı hedefler belirleyip salgının çok yoğun olduğu dönemlerde uyguladığımız rutin yaşam şeklini değiştirmeye artık başlamamız gerekir.

‘KARIN SOLUNUMUNU ÖĞRENMEK ÖNEMLİ’

- Fiziksel sağlık ile ruhsal iyilik halini ayrılmaz ikili olarak düşünürsek, 65 yaş üstü bireyler için fiziksel aktivite önerileriniz olur mu? 

Yaşam nefes alma ile başlar. Kontrollü solunum sadece zihin ve bedenin en iyi şekilde çalışmasını sağlamakla kalmaz, aynı zamanda kan basıncını düşürebilir, sakin ve rahatlama duygularını artırır ve stresimizin azalmasına yardımcı olabilir. Sağlıklı nefes alma tekniklerini Youtube’da araştırmak ve uygulamak gerekir. Özellikle karın solunumunu öğrenmek çok önemlidir. Derin solunumla birlikte ayak parmaklarından başlayıp baş, boyuna kadar tüm kaslarımızın gevşemesini sağlamak gerçekten yararlıdır. Bu gevşeme sırasında yaşamamızla ilgili pozitif sahneleri gözümüzün önüne getirmek uykuya dalmamızı kolaylaştırır. Düzenli egzersiz yapmayı yaşamınızın bir alışkanlığı haline dönüştürmek gerekiyor. Daha önce vurguladığım gibi yürüyüş, yüzme, bisiklete binme ,dans etme gerçekten çok yararlıdır. Egzersiz, her şeyden önce kendimizi iyi hissetmemize yardımcı olur. Egzesiz sırasında kanda çıkacak endorfinin ve serotonin duygu durumumuzu yükselttiğini biliyoruz. Özellikle depresif durumlarda egzersizin kişinin ruh durumunda bir süre sonra olumlu değişiklikler yaptığı gösterilmiştir. Düzenli egzersizin stresi azalttığı gibi yüksek beyin fonksiyonlarımız üzerinde de, özellikle bellek üzerinde olumlu etkisi vardır. Bu dönemde diyetimize dikkat ederek sağlıklı beslenerek, kilo almamaya dikkat ederek enerjik, sağlıklı kalabiliriz. Bu yönde Akdeniz diyeti önemlidir. Kalp-damar için iyi olan diyet Alzheimer hastalığını da önleyebilir.

KORONA KUTLAMALARA GELMEZ Mİ?

Özellikle toplu kutlamalarda sosyal mesafe kuralına uyulmaması ve maske takılmaması salgın riskini artırıyor. Kocaelispor’un 2. Lig’e yükselmesi, Hatayspor’un da Süper Lig’e yükselmesi nedeniyle taraftarlarının topluca yaptığı kutlamalar bu nedenle endişe yarattı.