Yerli ‘quercetin’e yabancı tehdidi

Türkiye’de yerli imkanlarla üretilen quercetin (kuersetin) etken maddeli gıda takviyesi “Quermax”ın, uluslararası ilaç şirketlerinin hedefi haline geldiği iddia edildi. Şirket yetkilileri, sosyal medya ve Google’da ürünlerine sansür uygulandığını belirterek, aynı dönemde “quercetin”le ilgili Türk uzmanının yaptığı çalışmanın da uluslararası tıp dergisi Lancet’ten çıkarıldığını söylüyor.

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde çocuk metabolizma hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Hasan Önal, otizmle alakalı araştırma yaparken bitkilere renk veren quercetin (kuersetin) molekülünün antiviral etkinliğine yönelik klinik araştırma yapmaya başladı.

Bakanlık onay verdi

Prof. Dr. Önal’ın “quercetin” molekülünün Kovid-19’a karşı etkinliğini gösteren çalışması, öngösterim olarak dünyanın en önemli tıp dergilerinden Lancet’te yayınlandı.

Yayın sonrası geçtiğimiz Kasım ayında Brock Üniversitesi ve Kanada merkezli bir ilaç firması olan Biolyse Pharma “Kovid-19’a karşı quercetin üretmek, etkinliğini artırmak ve halka sunabilmek” için federal hükümete başvurarak destek istedi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi de bu süreçte şirket kurarak, Tarım Bakanlığı’ndan alınan onayla Quermax markasıyla quercetin, C vitamini ve bromelain içeren gıda takviyesi üretti.

Ürünün piyasaya sürülmesinin ardından bazı engellerle karşılaştıklarını belirten Quermax’ı üreten şirketin yetkilisi, “teyit.org”un, “hastalıktan koruduğunun kanıtlanması için daha fazla bilimsel çalışmaya ihtiyaç olduğu” yönündeki yayınının ardından Google ve sosyal medyada ürünün tanıtımına yönelik sansürler yaşandığını belirterek, “Oysa ki ürün için ‘Gıda Takviyesi’ ruhsatı alındı. Mevzuat gereği zaten herhangi bir sağlık sorununa karşı koruduğu ve fayda sağladığı gibi söylemler içinde değiliz.

Ancak geleneksel ve tamamlayıcı tıp ürünü sayılması ya da sağlık beyanı ekleyebilmek için araştırma yaptık. Bir ürünün molekülü mevzuat gereği geleneksel ve tamamlayıcı tıp ürünü kabul edilmiyor. Sağlık beyanı da yeni yönetmelik hazırlandığı için kabul edilmiyor. Bir gıda takviyesi üzerinden uğradığımız uluslararası linç aslında bu ülkede neden ilaç üretilemediğinin de en net göstergesi” dedi.

Yayından kaldırıldı

Öte yandan Sağlık Bilimleri Üniversitesi Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde çocuk metabolizma hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Hasan Önal’ın quercetinle (kuersetin) ilgili yayınının uluslararası tıp dergisi Lancet’teki ön gösterimden sonra yayından kaldırılması da tartışma konusu oldu.

Lancet’teki çalışmada, Kovid-19 bulaşma riski yüksek birimlerde çalışan 71 sağlık çalışanına, 500 mg quersetin, 500 mg C vitamini ve 50 mg bromelain iki bölünmüş dozda koruyucu olarak başlanmış, yine aynı risk grubuna sahip 42 sağlık çalışanı da kontrol grubu olarak izlenmiş. Dört ay süren izleme sonunda takviyeyi kullanan gruptan bir kişinin Kovid-19 geçirdiği saptanırken, kontrol grubunda yer alan 42 sağlık çalışanından dokuzunun Kovid-19 enfeksiyonu geçirdiği tespit edildi. Çalışmanın sonuç kısmında da, “500 mg quersetin, 500 mg C vitamini ve 50 mg bromelain takviyesinin düzenli kullanımının sağlık çalışanları için Kovid-19 enfeksiyonuna karşı koruyucu olduğu anlamlı olarak ortaya konuldu” deniliyor.

Çok güçlü bir antioksidan

İç Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Osman Erk, quercetinin çok güçlü bir antioksidan olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Bu doğal madde, her türlü sebze, meyve, üzüm, şarap, çay, kahve, zeytinyağı, ve baharatlarda bol miktarda bulunur. Özellikle soğan, sarımsak, rezene, elma, lahana, brokoli gibi bitkisel besinlerde daha yoğun bulunur. Quercetin doğal polifonel ailesinin üyesidir. Bitkilerin soğuktan, sıcaktan, nemden, mantarlardan mikroplardan koruyan önemli bileşiklerden biridir.

Bu nedenle insanların sağlığına önemli katkılarda bulunduğu zaten bilinir. Türkiye’de bu doğal madde üzerinde yapılan çalışmaları biliyorum. Kovid-19’a karşı bağışıklığı güçlendirici etkisi olacağına güvenmek gerekir. Ancak söz konusu ürün ilaç değil, gıda takviyesidir ve vücut direncini artırabilir. Bu madde insanlardaki bağışıklık artmasına yardımcı olur. Özetle quercetin güçlü bir antioksidandır.”