ZARAR 1 MİLYAR DOLAR

Avrupa’da bir çok ülkenin hava sahasını kapatmasına ve on binlerce yolcunun farklı ülkelerde mahsur kalmasına neden olan kül bulutunun etkisi çeşitli düzeylerde sürerken, havayolu sektörü isyan bayrağı açtı. Krizi yönetemediği gerekçesiyle yoğun şekilde eleştirilen Avrupa Birliği (AB), uçuş yasaklarını gevşetme kararı aldı.
Üye ülkelerin çoğunun hava sahasının kapalı olması nedeniyle Brüksel’e gelemeyen AB ulaştırma bakanlarının, telekonferans aracılığıyla yaptıkları toplantıda vardıkları uzlaşı gereği, TSİ’yle bu sabah 09.00’dan itibaren uçuşlara kademeli olarak izin verilecek. Güvenlik konusunda taviz verilmesinin söz konusu olamayacağını belirten AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Siim Kallas, Avrupa hava sahasının 3’e bölüneceğini söyledi.
Buna göre, volkana yakın bölgeler risk düzeyi yüksek olan alanlar olduğu için uçuşa kapalı tutulacak. Volkana daha uzak konumda bulunan ve küllerin etki yaratma riskinin daha düşük olduğu kısmi etki altındaki ikinci bölgede bulunan ülkeler, koordineli şekilde ve kademeli olmak şartıyla, uçuş yasaklarını kaldıracaklar. Kül bulutunun etki yaratma riskinin çok düşük olduğu 3. bölgede ise uçuşlar normal şekilde sürecek.
Özellikle Avrupa’nın güneyi ve doğusundaki bazı ülkeler, kül bulutunun hareketlerini dikkate alarak hava sahalarını dün akşamdan itibaren kısmen de olsa uçuşlara açarken, Uluslararası Hava Taşımacılığı Derneği (IATA) Başkanı Giovanni Bisignani, Avrupalı yöneticileri liderlik gösterememekle suçladı. Havacılık sektörünün kaybının 1 milyar dolar seviyesini aştığını ifade eden Bisignani, Avrupalı hükümetlerin teorik metodlarla karar almasını eleştirerek, “Bu utanç verici bir durum ve bir Avrupa karmaşası. Biz günde 200 milyon dolar kaybederken, 750 bin yolcu güç durumdayken ulaştırma bakanlarının toplantı düzenlemesi 5 gün aldı” dedi. Bisignani, volkanik bulutun yarattığı ekonomik zararın 11 Eylül saldırılarındaki düzeyi aştığını ifade etti.

Toplantılar aksadı
İngiltere, bazı ülkelerde mahsur kalan vatandaşlarını “kurtarmak” için savaş gemilerini devreye sokarken, uluslararası nitelikli toplantılarda da aksamalar yaşandı. AB tarım ve balıkçılık bakanları toplantısı iptal edilirken, AB-Pakistan Zirvesi de başka bir tarihe ertelendi. Yunanistan’a verilecek mali yardım konusunda yapılacak müzakereler de IMF heyetinin Atina’ya ulaşmasına karşın AB heyetinin gidememesi üzerine ertelendi.
Kül bulutu, NATO’nun kullandığı F-16’ları da etkiledi. Üst düzey bir Amerikalı yetkili, kül bulutunun etkili olduğu alanlarda devriye uçuşu yapan F-16’ların motorlarında cama benzer çökeltiler tespit edildiğini söyledi. Bu arada Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden yapılan açıklamada kül felaketinin sektörü yaklaşık 30 milyon dolar zarara uğrattığı tahmin edildi. Olayın başlangıcından bu yana Avrupa’da 84 bin civarında uçuş iptali yaşandığını belirtirken “bunların 1377 tanesi Türk havayolu işletmelerinindir” denildi.

Etkinlikler de küllendi

Kül bulutları nedeniyle iptal edilen seferler, İstanbul başta olmak üzere birçok ilde yapılacak organizasyonların iptal edilmesini neden oldu. Türkiye’ye ulaşamayan yabancı misafirler nedeniyle aylar öncesinden tarihleri belli olan, binlerce bilet satışı yapan bazı spor organizasyonları, müzik ve dans gösterileri ile üst düzeyde resmi katılımcıları olan toplantılar iptal edildi. Bu hafta düzenlenecek bazı kongre ve toplantılarda iptal sözkonusu olmasa da, katılımcı sayısında ciddi düşüşler bekleniyor. İşte kül bulutundan etkilenen bazı organizasyonlar:
* Türkiye-Avrupa Birliği Karma İstişare Komitesi’nin (Türkiye-AB KİK) 19-20 Nisan 2010 tarihlerinde İstanbul’da yapılacak 28. Toplantısı, “Avrupa hava sahasının büyük bölümünün uçuşlara kapatılması” nedeniyle ertelendi. Toplantının mayıs sonu ya da haziranda yapılmasının planlandığı öğrenildi.
* İstanbul Abdi İpekçi Spor Salonu’nda 18 Nisan Pazar günü yapılması planlanan Smackdown (Amerikan Güreşi) iptal edildi. Kasım ayına ertelenen Smackdown için satılan biletler iade edilecek.
* Çağdaş dans dünyasının tanınmış isimlerinden Akram Khan, Dans Platform İstanbul kapsamında 20 ve 21 Nisan’daki konserleri iptal edildi.
* İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı bugün yapılacak olan “Fransa’da Kültürel Miras ve Sivil Toplum Kuruluşları” konulu panelin iptal edildiğini açıkladı.
* Trakya Üniversitesi (TÜ) ile Ege Üniversitesi iş birliğiyle Edirne’de düzenlenen “7. Anadolu Demir Çağları Sempozyumu”nda sunum yapacak olan yabancı birçok bilimadamı, kül bulutu nedeniyle kente ulaşamadı.

British Airways AB’den kurtarma paketi istedi
İngiliz Havayolu şirketi British Airways, volkanik kül bulutunun verdiği zararı tazmin etmek üzere, Avrupa Birliği’nden (AB) mali kurtarma paketi istedi. British Airways, kül bulutunun havasahasını kapaması nedeniyle gerçekleştiremediği uçuşlar nedeniyle, İzlanda’daki yanardağın patladığı geçen haftadan buyana her geçen gün 30 milyon dolar zarar ettiği bildirdi. Şirketin üst yöneticisi Willie Walsh, içinde bulundukları durumun olağanüstü bir durum olduğunu belirtirken, diğer Avrupa havayolu şirketlerinin de hem hükümetleri, hem de AB’den mali destek istediklerini söyledi. Walsh, bunun örneğinin daha önce de yaşandığı belirterek, 11 Eylül 2001 olaylarının ardından, benzer tazminat ödemelerinin olduğunu hatırlattı.

Yanardağda faaliyet azalarak devam ediyor
İzlanda’da geçen hafta patlayan yanardağın, dün çevresindeki bölgeye güçlü sarsıntılar gönderdiği, ancak Avrupa’da hava trafiğini felç eden kül bulutunun irtifasının yaklaşık 2 kilometreye düştüğü bildirildi. İzlanda Meteoroloji Dairesi’nde görevli jeolog Hjorleifur Sveinbjornsson, Reuters ajansına yaptığı açıklamada, kül bulutunun şu anda çok alçaldığını belirterek, “2 kilometreden yüksek değil” dedi. Sveinbjornsson, kuzeyden esen güçlü rüzgarların, kül bulutunu güneye sürüklediğini, güçlü volkanik sarsıntıların meydana geldiğini, bu nedenle yanardağın yüzeyinde bazı değişikliklerin meydana gelmiş olması gerektiğini, volkandan muhtemelen bir miktar lav çıktığını söyledi. Kül bulutu, Eyyafyallayöküll buzulunun altındaki yanardağ patladığı sırada 11 kilometre irtifaya yükselmişti.

İlik nakli geciken küçük çocuğun hayatı tehlikede
İngiltere’de volkanik kül bulutu krizi sonucu iptal edilen uçuş seferleri nedeniyle ilik nakli ertelenen küçük kızın hayati tehlike içine girdiği açıklandı. Nakil için Kanada’dan getirilecek olan iliği bekleyen küçük kızın durumunun oldukça riskli olduğu belirtildi. Bu iliğin kızın son şansı olduğu, çünkü lösemi gibi bazı kanser çeşitlerinde nakil için tam uyum gerektiği söylendi. Dünya çapında ilik nakli düzenlemeleri yapan Anthony Nolan Vakfı’nın sözcüsü iliğin naklinin 72 saat içinde gerçekleşmesi gerektiğini aksi halde hücrelerin öleceğini ve operasyonun yapılamayacağını, bu nedenle küçük kızın durumunun bir ölüm kalım mücadelesi olduğunu belirtti. İsmi açıklanmayan küçük kızın organ nakli bekleyen ve durumu kritik 16 kişiden biri olduğu açıklandı.

Uçuşlar yüzde 70 düştü

Avrupa hava trafik güvenliği kuruluşu Eurocontrol, İzlanda’daki yanardağdan yükselen kül bulutu nedeniyle Avrupa’da dün normal uçuş sayısının yüzde 70 oranında düştüğünü, bunun 8 bin ila 9 bin uçuşa tekabül ettiğini bildirdi. Cumartesi ve pazar günleri de uçuşların yüzde 75’inden fazlası yapılamamıştı.

Volkanzedeleri savaş gemileri kurtaracak
Kül bulutlarının Avrupa’da neden olduğu, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki en büyük en büyük ulaşım sorunu dün de sürerken, İngiltere uçak seferlerinin iptal edilmesi nedeniyle ülkelerine dönemeyen İngiliz vatandaşlarını İngiltere’ye getirmek için donanma gemilerini seferber etti.
İngiltere Başbakanı Gordon Brown, katıldığı acil durum planlama komitesi toplantısının ardından yaptığı açıklamada, İngiliz donanmasına bağlı HMS Ark Royal, HMS Albion ve HMS Ocean gemilerinin, uçak seferlerinin iptal edilmesi nedeniyle ülkeye dönemeyen İngiliz vatandaşlarının İngiltere’ye getirilmesiyle görevlendirildiğini açıkladı. Brown yurtdışındaki İngiliz vatandaşlarının toplanacağı bir merkez olarak İspanya’nın başkenti Madrid’i kullanma konusunda İspanya Başbakanı Jose Luis Rodriguez Zapatero ile görüşmelerde bulunduğunu belirtti. Tahminlere göre halen 150 bin İngiliz vatandaşı uçak seferleri yapılamadığı için ülkelerine dönemediği belirtildi.

200 işadamı mahsur kaldı!
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Milano, Düsseldorf, Paris, Londra’ya iş görüşmeleri için gitmiş olan 200 işadamının uçuşların iptal olması nedeniyle 4-5 gündür mahsur kaldğını açıkladı. Büyükekşi, bazı işadamlarının otobüslerle Roma’ya, açılan Roma Havalimanı’ndan da İstanbul’a ulaştırdıklarını kaydetti.

DHMİ: Türkiye’deki kısıtlamalar kalktı
Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü, kül bulutunun Türkiye’deki hava ulaşımını aksatmadığı, ancak bazı bölgelerde ve bazı yüksekliklerde uçuş yasağının getirildiğini bildirdi. Yapılan yazılı açıklamada önceki gün 17.00’de Zonguldak, Kastamonu, Merzifon ve Samsun’u kapsayan, Orta Karadeniz Bölgesi’nde uçuş seviyeleri 20-35 bin fit arasında kalan irtifa bantlarında uçuş yasağı getirildiği ve yasağın dün 04.30’a kadar devam ettiği belirtildi.

Kül bulutu 23 Nisan turizmini baltaladı
Avrupa’daki hava trafiğini felç eden İzlanda’daki Eyjafjallajökull yanardağı, 3 günlük 23 Nisan tatilinde yurtdışına yaklaşık 15 bin turist götürmeye hazırlanan tur şirketlerinin sevincini de kursağında bıraktı.
Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Ahmet Barut kül bulutunun bir hafta daha etkili olması halinde 23 Nisan turlarının yapılamayacağını bu durumun tur şirketlerine pahalıya patlayabileceğini belirtti. 23 Nisan’da 1500 kişiye yurtdışı paketi sattıklarını belirten Pronto Tur Pazarlama Müdürü Sarp Özkar da hava trafiğinin bir kaç güne açılmaması halinde şirket olarak 850 bin euro zarar edeceklerini söyledi.
Geçen hafta itibariyle yüzde 12’lik iptalleri olduğunu belirten Jolly Tur Genel Müdürü Figen Erkan bunun en az 400 bin euro zarar anlamına geldiğini söyledi. AKTOB Başkanı Akdeniz Turistik Otelciler Birliği (AKTOB) Başkanı Sururi Çorabatur da, “Patlamanın sezonda olmaması büyük şans. Asıl o zaman sektör olarak büyük bir sıkıntıya girerdik. Şu halde telafi edilmeyecek bir zararımız yok” dedi.

Jet akımlar nedir?
Jet akımları, yer yüzeyinden en az 10 kilometre yukarda esen şiddetli rüzgârlardır. Akım kanalları 4000 kilometre uzunluğunda ve 500 kilometre genişliğinde olabilir. Jet akımları 2. Dünya Savaşı’na kadar bilinmiyordu. Bu seviyede uçan pilotlar uçaklarının hızları düşmeye başlayınca bunun farkına vardı. Jet akımlarının çekirdek bölümünde hızları saatte 300 kilometrenin üzerine çıkabilir.