Zekânın tek kanıtı karne notları değil!

axgun012.jpg Matematikte üstün başarılı kişilere çok zeki denirken, beste yapmanın, resim yapmanın Allah vergisi olarak kabul edildiğini belirten Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Programları ve Öğretim Anabilim Dalı Başkanı ve "Okulda Çoklu Zekâ Kuramı" kitabının yazarı Yrd. Doç. Dr. Nilay Bümen, "Çoklu Zekâ Kuramı bu yaygın anlayışı sarstı" dedi. Zekânın okul başarısı olmadığını belirten Bümen, "Yıllarca başarının sayısal bölümlerde olduğu anlayışı, toplumları önyargılarla donattı. Resim, müzik, spor gibi alanlara ilgilenenler zor duruma düştü" dedi.Ailelerin IQ saplantısı içinde olmasının yanlış olduğunu belirten Bümen, uyarılarda bulundu. Pek çoğumuz bazı yeteneklerimiz olduğunu ancak ekonomik, sosyal nedenlerle bunları geliştirme fırsatı yakalayamadığımızı söyleriz. Kimi gitar çalmayı hayal etmiştir, kimi resim yapmayı. Ancak bu tür etkinlikler bir hobi veya sosyal faaliyet olarak algılanmıştır. AMACINI BİLMEYEN NESİLLER Yıllarca sadece sayısal ve sözel becerilere önem verilmesi, insanların mutsuz olmasına neden oldu. Çok yüksek puan alıp, puanım boşa gitmesin diyerek sevmediği bölümde okuyan, sevmediği işi yapan daha da kötüsü neyi sevip neyi sevmediğini bilmeyen, hayattaki amacını fark edememiş nesiller yetiştirdik. Sayısal başarıya bu kadar önem verilmesi yanlış mı? Evet. Dünyada yıllardır yalnız sayısal ve sözel zekâlara yönelik eğitim yapıldı. Okullar, klasik başarıya mı önem verdi? Aileler zekâ kavramını bir övünç meselesi olarak görür. Dolayısıyla çocuğu, herkesin çok başarılı olamadığı matematik dersinden 100 aldıysa bunu herkesle paylaşır ama beden eğitimi dersinden 100 aldığında bunun önemi daha azdır. Karneyi eline alır almaz matematiğe, Türkçeye, fen bilgisine bakar. Peki ya anne babaların yaklaşımları... Aptal, beceriksiz, kafasız gibi sözlerle çocuğun benlik tasarımı mahvediliyor. Kendine güvenmesi engelleniyor. Gardner diyor ki: Mozart gibi beste yapabiliyor musunuz? Yapamıyorsunuz. O halde neden ona yetenekli diyoruz da Einsteina zeki diyoruz. Sayısal ve sözel beklentilerin çocuk üzerindeki etkileri ne oldu? FEN, MÜZİKLE DE ÖĞRENİLİR Uzmanlar okul başarısının hayattaki başarı üzerinde yüzde 30 etkisi olduğunu söylüyorlar. Okulda hangi zekâların önemsendiğini biliyoruz. Bu durumda hayatta niye yüzde 80 başarı sağlanamıyor sorusunun cevabı da açık. Eğitim programlarını eleştirdiniz. Bu durumda okul başarısının önemi yok mu? Beyin fırtınası yapmak, ilişkileri gösteren bir şekil çizmek gibi şeyler olabilir. İçinde bir problem bulunan ya da ilginç bir örnek olay üzerinden tartışarak konuyu öğretmek doğru bir yaklaşım olabilir. Sosyal bilimler matematiksel etkinlikle nasıl öğrenilir? Örneğin ses konusunu işlerken öğretmen ögrencilere pipetlerle ağız mızıkası yaptırıyor. Çıkan sesleri inceleyip sesin özellikleri ile maddenin özellikleri arasındaki bağlantıları kurmasını istiyor. Müziği seven birine fen bilgisi nasıl öğretilebilir? Çoklu Zekâ Teorisinin babası Prof. Howard Gardner, 1980lerin başında yedi tür zekâ tanımladı, ancak 1996da doğa zekâsı olarak adlandırılan sekizinci zekâyı bunlara ekledi. Doğa zekâsı, bitkileri, mineralleri, hayvanları, dünyayı, dağları, denizleri, mevsimleri tanıma ve sınıflandırma yeteneği olarak tanımlanıyor. Her insan belirli ölçülerde bu yeteneğe sahipken kimi insanlar daha küçük yaşlarda doğadaki varlıkları tanıma ve sınıflandırmada aşırı derecede başarılı oluyor.Bu zekâ türünde gelişmiş olanlar izcilik - dağcılık yapmaktan, jeolojiden, astronomiden, doğa tarihi müzeleri ile ulusal parkları ve hayvanat bahçelerini gezmekten ve balık tutmaktan hoşlanırlar. Doğa zekâsı sahiplerinin 5 temel özellikleri şöyle sıralanabilir: Zooloji, botanik, organik kimya, tıp, fotoğrafçılık gibi alanlara ilgi duyarlar,Doğadaki bitki türlerine karşı duyarlıdırlar, Doğadaki hemen her canlının yaşamına ilgi duyarlar. Farklı canlı türlerinin isimlerine karşı dikkatlidirler. Çiçek türleri, hayvan türleri onlar için çok çekicidir,Seyahat etmeyi, belgeseller izlemeyi sever, doğa ve gezi dergilerini incelemekten hoşlanırlar,Doğanın insanlar üzerindeki ya da insanın doğa üzerindeki etkisi ile ilgilenirler. Doğa zekâsı Doğa zekâsını geliştirmek için çocuklarınızı yaprak toplamaları, çevrenizdeki çiçek ve ağaç türlerini tanımaları için heveslendirin. Coğrafi alanınızda bulunan değişik hayvan türlerini öğrenmeleri için cesaretlendirin. Hatta kartalların, atların veya köpeklerin resimlerini toplamakla bile ilgilenebilirler. Onları doğa ve açık hava sporlarıyla tanıştırın. Onlarla belgesel programlar seyrederek zaman geçirin. Ağaçları tanıtın Görsel zekâ Görsel zekâdaki yeteneğimiz 3 boyutlu bir nesnenin şekil ve görüntüsünü ne kadar hayal edebildiğimizle ilgili. Burada nesneyi görmeden zihinde canlandırma ve ayrıntıları görebilme söz konusu. Görsel zekâ; görsel düşünme ve şekil özelliklerini şekil ve grafiklerle ifade etme, çizme, boyama ve şekil verme gibi davranışları kapsıyor. Avcı, izci, rehber, mimar, ressam ve tasarımcılar bu zekâsı güçlü bireyler olarak gösteriliyor. Başarılı bir tasarımcı veya fotoğrafçı olabilir Bir görüntüyü zihninde canlandırabilir,Harita, çizelge ve şemaları rahatlıkla okur,Yaşıtlarından hayalcidir,Görsel gösterimleri sever,Yapboz oyunlarını sever,Okurken kelimelerden çok resimlerden öğrenir,Dalgın bir şekilde resim çizer. 8 TEMEL ÖZELLİĞİ Çocuklarınızın görsel zekâsını geliştirmek için çeşit çeşit renkli kalemler alın. Grafik, el sanatları, tasarım, boya kurslarına katılmaya teşvik edin. Fotoğrafçılığa yönlendirin. Ailece sinema ve tiyatro etkinliklerine katılın. Çocuğunuzla müzeleri gezin. KURSA GÖNDERİN Kişisel zekâ Howard Gardnerın "Çoklu Zekâ", Özcan Demirelin "Eğitimde Program Geliştirme" ve Kudret Eren Yavuzun "Gelişen ve Öğrenen Eğitimciler İçin Çoklu Zekâ Teorisi Uygulama Rehberi" kitaplarına göre, kişisel - içsel zekâ, bireyin kendini duyma ve anlama yeteneğini ifade ediyor. Bu zekâsı yüksek bireyler kendini tanıma, güvenme, disiplinli olma, hedeflerini belirleme ve kişisel problemlerini çözme becerisini gösterirler. Bu bireylerde şu 7 temel özellik gözlenir: Yalnız kalmaktan hoşlanırlar,Yaşadıkları olaylar üzerinde çok düşünürler,Kendi içlerinde bir değer sistemi oluştururlar,Kendi duygu ve düşüncelerinin farkındadırlar,Kendilerini farklı tarzlarda ifade edebilirler,Yaşam felsefesi oluşturma arayışındadırlar.Yaşamlarında motivasyon kaynakları, hedefleridir. Kişisel zekâ sahibi çocuğa hedef gerekli Çocuğunuza, kendisine nasıl hedef koyacağını öğreterek kişisel zekâsını geliştirebilirsiniz. Onunla, hedeflerinin listesini oluşturun. Gelecekte yaşamak istediği hayata ilişkin resimler yapmasına yardım edin. HEDEFLER LİSTESİ Yeni araştırmalara göre, öğrenme yolları yaş dönemine göre değişiyor. California Üniversitesi eğitim uzmanı Dr. Sue Teelein 4 bin öğrenciyle yaptığı çalışmaya göre, dilsel zekâ, anaokulundan 3. sınıfa dek, mantıksal- matematiksel zekâ 1. ile 4. sınıflar arasında, görsel- alansal ve bedensel zekâ ilkokul boyunca etkin. Bu da, ilkokullarda bilgiyi görsel, aktif öğrenme yolu ile iletmenin en doğru yöntem olduğunu gösteriyor.Ortaokul çocukları bedensel, görsel, alansal, müziksel ve sosyal zekâ alanlarını kullanıyor. Bu öğrenciler yalnız değil, birlikte çalışarak daha başarılı oluyorlar. Hangi yaşta hangi zekâ? Her çocuk öğrenir ama nasıl?Okul öncesi eğitimde çoklu zekâBedensel ve sosyal zekâ ile müzik zekâsının özellikleri neler?Nasıl geliştirebilirsiniz?Çocuğunuza katkıda bulunun. YARIN