Festivalde yılın keşfi: Vittorio de Seta

Alin Taşçıyan

Belgesel sinemanın önemli yaratıcılarından Vittorio de Seta’nın yedi filmi İstanbul Film Festivali’nin en heyecan verici gösterimleri arasında. Visconti misali soylu ve zengin bir aileden gelip sosyalist olan ve kariyerine ideoloji doğrultusunda yön veren bir sinemacı De Seta. Doğrudan politik olmadan Sicilya köylüleri ve balıkçılarının hayat kavgasını olduğu gibi veren kısa belgeselleriyle, sosyalizmin doğasındaki hümanizmayı, dayanışmayı ve emeğe saygıyı yansıtır.

Toplam süresi 74 dakika tutan Vittorio de Seta gösterimleri sadece bir seansı kapsıyor ama kendine özgü sinema diliyle önümüzde koca bir dünya açıyor. Senaristlik ve yönetmen yardımcılığı yaparak çekirdekten yetişen De Seta, tek başına yönettiği ilk iki filmi “Lu tempii di li pisci spata / Kılıçbalığı Zamanı” ve “Isole di Fuoco / Ateş Adası” ile belgesel hammaddesini saf haliyle, kurgulamak dışında müdahalesiz kullanarak şaşırtıcı bir etki derinliğine erişir. Bu belgesellerde ne anlatıcı vardır ne röportaj. Doğal görüntüler ve sesler, kendi adlarına konuşup mesajlarını iletirler.

Yılın belirli bir zamanında Messina Boğazı’ndan geçmekte olan kılıçbalıklarının sandallarla avlanması son derece kanlı, acımasız, tehlikeli bir işlemdir. De Seta, insan ile doğanın o vahşi savaşını şaşırtıcı açılardan kaydeder.

İnsanlar ve kılıçbalıkları
Cannes Film Festivali’nde verilen ilk belgesel ödülünü kazanan “Ateş Adası”nda ise ada sakinleri lavlar saçan yanardağ ile azgın dalgalar arasında sıkışır kalır. İki filmi art arda izleyince öyle bir tabiat determinizmi içinde insanların da kılıçbalıklarından farkının kalmadığını anlarız.

“Sulfarara / Kükürt Madeni”, “Pasqua in Sicilia / Sicilya’da Paskalya”, “Contadini del Mare / Deniz Köylüleri” (1956 Mannheim Festivali En İyi Belgesel Ödülü), “Parabola d’Oro / Altın Işıklar” ve “Pescherecci / Balıkçı Tekneleri” yarım asır öncesinde,  sert doğa koşullarındaki insanın mücadelesine, yaşama direncine saygı duyan, belgesel görüntülerle onların öykülerini anlatan filmlerdir. Her biri geleneksel şarkılar, ilahiler, rüzgârın uğultusu, dalgaların çağıltısı eşliğinde gerçeğin bire bir yansımasıyla birer şiire dönüşür.

Uzun metrajlı filmler çeken, yetmişli ve seksenli yıllarda RAI için televizyon belgeselleri yapan 83 yaşındaki Vittorio de Seta, filmlerinin yarın 16.00’da Atlas Sineması’ndaki gösterimlerine katılacak ve 9 Nisan 13.30’da İstanbul Modern’de bir master class verecek.

Blier, 'Beni Ne Kadar Çok Seviyorsun$’un galasında
Festivalin Bir Fransız Usta başlıklı bölümünün konuğu Bertrand Blier, bu akşam Akbank Galaları kapsamında yeni filmi “Beni Ne Kadar Çok Seviyorsun$”un gösterimine katılıyor. Gerek öyküleri gerek tarzıyla Fransız sinemasında kendine özgü bir yer edinmiş, çok sayıda önemli ödül kazanmış olan Bertrand Blier, İstanbul Film Festivali’ne ikinci kez konuk oluyor. Blier’nin en iyi filmlerinden “Ayrı Odalar” ve “Soğuk Büfe” de programda yer alıyor.

Emek Sineması’nda 21.30 seansında gösterilecek olan “Beni Ne Kadar Çok Seviyorsun$”, Blier’nin ülkemizde de gösterime girmiş ve sevilmiş “Teşekkürler Yaşam”, “Erkeğim” gibi filmlerinin çizgisinde bir yapım. Piyangoda büyük ikramiye kazanan bir adamın İtalyan asıllı, güzel bir fahişeyle Paris gecelerinin sefasına ve tehlikelerine dalmasını konu alıyor.  

Blier, bu kez “Erkeğim”den daha iyimser bir bakışla güçlü ve mutlu bir fahişe portresi çizerken film konusunda bir de hınzırca yorum yapıyor: “Fahişelerin çoğu müşterileriyle evlenir...” Filmin Marie adlı fahişesini ise güzeller güzeli Monica Bellucci canlandırıyor.

Festivalde bugün
Emek: 11.00 Las Vegas’ta Korku ve Nefret. 13.30 Adem’in Elmaları. 16.00 Kutsal Lola. 19.00 İntikam Meleği. 21.30 “Beni Ne kadar Çok Seviyorsun$” (*).
Atlas: 11.00 Su. 13.30 Güneş. 16.00 Çocuk. 19.00 Güney. 21.30 Paris, Texas.
Sinepop: 11.00 Gökyüzü Dönerken. 13.30 Mozart’ın İzinde. 16.00 Ölüm Oyunu. 19.00 Punk Tavrı *. 21.30 Geceyarısı Filmleri.
Beyoğlu: 11.00 Biri Kalır Biri Gider. 13.30 Bab’aziz. 16.00 Kibritçi Kız. 19.00 İşçinin Ölümü. 21.30 Beyaz Terör.
Rexx: 11.00 Yeni Başlayanlar İçin İtalyanca. 13.30 Güneye Doğru. 16.00 Yumurtalar. 19.00 Başparmak. 21.30 Gerçeğin Ötesinde.
Fransız Kültür: 11.00 Bir Sonbahar Hikâyesi. 13.30 Ayrılık. 16.00 İki Kadın. 19.00 Gizli Yüz.

Festivalde yarın
Emek: 11.00 Mezardan Mezara. 13.30 Ayrı Hayatlar. 16.00 Gabrielle. 19.00 Allegro (*). 21.30 Veda Vakti.
Atlas: 11.00 Asi Gençlik. 13.30 Lili ve Baobab Ağacı (*). 16.00 Vittorio De Seta Belgeselleri (*). 19.00 Edmond. 21.30 Yağmurdan Önce.
Sinepop: 11.00 Derin Gırtlak. 13.30 Ölmüş Bir Koyunu Değerlendirmenin 37 Yolu (*) (**). 16.00 Ölüm Oyunu. 19.00 Gecekonduda İsyan(*) (**). 21.30 Punk Tavrı (**).
Beyoğlu: 11.00 Kahraman. 13.30 Özgürlük Nerede? 16.00 Madame Bovary. 19.00 Leolo. 21.30 Sihirli Ayna.
Rexx: 11.00 Kardeşim Köpek Oldu. 13.30 Biletler. 16.00 Uzak Sesler, Durgun Yaşamlar. 19.00 Balon. 21.30 Plüton’da Kahvaltı.
Fransız Kültür: 11.00 Loulou. 13.30 Soğuk Büfe. 16.00 Bertrand Blier Master Class. 19.00 Ayrı Odalar.
İstanbul Modern: 11.00 Pelikan Adam.

(*) Yönetmenin ya da oyuncunun katılımıyla.
(**) NTV Belgesel Kuşağı kapsamında.