Klip-klon çağına hoş geldiniz!

Yüzyılın başında fotoğraf yaygınlaşmaya başladığında 'kopyalama' ve 'gerçekliğin yeniden üretimi' konusunda ateşli tartışmalar vuku bulmuştu. Ünlü düşünür Walter Benjamin, 1936 yılında bu konuda, en az kendisi kadar ünlü makaleyi kaleme almıştı: Mekanik Yeniden Üretim Çağında Sanat Yapıtı. Benjamin'in iddiası, fotoğrafın, sanat yapıtının tekilliğini ortadan kaldırıp yapıtın özgün havasını yitirmesine yol açacağı şeklindeydi.
Aradan geçen zaman içerisinde gerçekten de bütün sanat eserlerinin sayısız kopyaları üretildi. Bugün McDonald's'larda bile Van Gogh'un ayçiçeklerini ve benzeri önemli eserlerin reprodüksiyonlarını görmek mümkün. Fakat Benjamin'in bir konuda yanıldığı ortaya çıktı. Bir eserin kopya sayısı arttıkça değerinin düşmediği, bilakis arttığı gözlendi. Van Gogh'un ayçiçekleri bugün dünyadaki en ünlü tablolardan bir tanesi ve orijinal eserin prestiji ve parasal değeri de kopya sayısı arttıkça çoğaldı.
Popüler kültür deryasındaki bazı gelişmeler, bu tartışmayı hatırlamama neden oldu. Bir süredir MTV kanalındaki Becoming Weekend adlı programı ilgi ve şaşkınlıkla seyrediyorum.
'Dönüşme Haftasonu' olarak adını Türkçeleştirebileceğimiz programda şunlar oluyor: Başvuru yapanlar arasından seçilen talihli bir genç kız veya erkek, hayranı olduğu popstarın bir klibini tüm detaylarıyla, MTV sponsorluğunda yeniden çekiyor. Bu süreç içerisinde önce o şarkıcının giysilerinin aynısı giyiliyor; saçlar ve makyaj, klipteki biçimiyle talihliye uygulanıyor. Şanslı 'fan', klip için gereken koreografiyi de öğrendikten sonra, dekor, set yeniden kuruluyor ve klibin -yeni aktörüyle- bir kopyası çekiliyor. Bu arada sevdiği popstara dönüşen kişiye, o star tarafından imzalı 'ıvır-zıvır'lar gönderiliyor ve 'şanslı kopya' sevinç çığlıkları içerisinde bunun 'hayatı boyunca yaşadığı en muhteşem deneyim' olduğunu ilan ediyor ve çığlığı basıyor: "Teşekkürler MTV!"

Klip olmak ya da 'var olmamak'
Bu 'klip klonlaması', en çok iki tarafın ekmeğine yağ sürüyor: Birincisi, taklit edildikçe, kopyalandıkça veya yeniden üretildikçe kıymetlenen popstar. İkincisi, elbette ki 'müzik dinleme' kültürünü 'müzik ve onun yan ürünlerini tüketme' kültürüne dönüştürmeyi hedefleyen MTV.
Bir kimseyi takdir etmek, beğenmek ve sevmek ile ona dönüşmek arasında ciddi bir psikolojik ayrım görülüyor: Kendisinden hoşnut olmama ruh hali.
Geçen hafta gazetelerde yer alan küçük bir haber, bize bu 'kendinden hoşnutsuzluk psikolojisi' ile 'taklit psikolojisi'nin nurtopu gibi bir evladı olduğunu müjdeliyordu: Arizonalı ikiz kardeşler Matt ve Mike, Brad Pitt'e benzemek için bir dizi estetik ameliyat geçiriyorlar ve yine MTV sponsorluğunda bu 'dönüşüm süreci' yayınlanıyor. Becoming ('Olma') kavramı, sözcük anlamına iyice yaklaşıyor burada.
Oysa çok değil, 5-10 yıl öncesine kadar Michael Jackson'a, bir dizi estetik ameliyatla Elizabeth Taylor'a benzemeye çalıştığı için acır, 'ruh hastası' gözüyle bakardık. Derken Jackson'ın burnu düştü, cildi bozuldu. Ama şimdi MTV'de birilerine benzemek için ameliyat sırasını bekleyen gençler var. Kimisi Pamela Anderson'a, kimisi Elvis Presley'e veya Britney Spears'e benzemek istiyor.
Anlaşılan, kendi görünümlerinden soğutulan ve başkalarına dönüşmek için acılar çeken bu 'kopya gençler'in sayısı artacak. Şayet burunlar düşecek, ameliyatların yarattıkları bozulacak olursa, 'orijinal'ler pırıl pırıl kalarak değerine değer katmaya devam edecek.

POPULER KÜLTÜR