Tarihin röntgeni!

Cambridge Üniversitesi’nin yayımladığı bir makaleye göre arkeologlar, yer altındaki kalıntıların detaylarını ortaya çıkaran gelişmiş bir yeraltı radarı (GPR) kullanarak İtalya’nın Lazio şehrindeki Roma dönemi antik kenti Falerii Novi’nin tamamını haritalamayı başardı. Bu teknolojinin, antik yerleşimler hakkındaki bilinenler konusunda devrim yaratabileceği iddia edildi.

Cambridge Üniversitesi ve Gent Üniversitesi’nden oluşan ekip Falerii Novi’nin hamam kompleksini, pazar yerini, tapınağını, daha önce görülmemiş halka açık bir anıtını, hatta şehrin yayılan su borusu ağını bu teknoloji sayesinde keşfetti. Arkeologlar bu sayede, farklı derinliklere bakarak yerleşmenin yüzlerce yıl boyunca nasıl evrimleştiğini incelemek için kolları sıvadı.

Pompeii’nin yarısı

Çalışma için ekibin faydalandığı GPR teknolojinin geliştirilmiş hali, daha geniş alanları daha önce hiç olmadığı kadar yüksek çözünürlükte keşfetmeyi mümkün kılıyor. Bu teknolojinin, antik kentlerin araştırılmasında büyük etki gösterebileceği düşünülüyor. Çok büyük oldukları için ya da modern yapılar altında sıkıştıklarından kazılamayan pek çok arkeleojik alan için önemli olan bu yeni teknoloji, bir radar gibi çalışıyor. GPR enstrümanlarını kullanan arkeologlar, şehir duvarlarının içindeki 30.5 hektarın tamamını, her 12.5 cm’de bir okuma alarak inceledi. Falerii Novi’nin büyüklüğünin Pompeii’nin yarısından biraz az olduğu bu teknolojiyle anlaşıldı.

Roma’nın 50 km kuzeyinde bulunan ve ilk olarak MÖ 241’de iskan edilen Falerii Novi, Ortaçağ’a kadar (Yaklaşık MS 700’e kadar) hayatta kaldı. Ekibin GPR verilerinin, şehrin bu dönemde yaşadığı bazı fiziksel değişiklikleri ortaya çıkaracağı düşünülüyor. Ekip şimdiden bazı taşların devşirildiğine dair izler buldu.

İki büyük yapı

Çalışma ayrıca Roma kentsel tasarımıyla ilgili bazı varsayımlara da meydan okuyor. Ekip tarafından keşfedilen tapınak, pazar yapısı ve hamam kompleksi mimari açıdan küçük bir şehirde beklenenden daha özenli olduğu ortaya çıktı. GPR verileri, Güney bölgesinde şehrin duvarlarının hemen içinde bulunan su kemerine giden bir dizi su borusuna bağlı büyük bir dikdörtgen binayı da ortaya çıkardı. Buna göre, borular beklendiği gibi sadece sokaklar boyunca değil, Falerii Novi yerleşmesindeki kent bloklarının çoğunda görüldü.

Daha da beklenmedik bir şekilde şehrin Kuzey kapısının yakınındaki bir geçitte, birbirine bakan bir çift büyük yapı tespit edildi. Ekip, başka bir yeleşmede buna benzer bir yapı bilmediğini belirtti. Bunların etkileyici bir halk anıtının parçası olduğuna inanan Cambridge Üniversitesi Klasik Arkeoloji Profesörü Martin Millet ve ekibi, bu yapıların şehrin kenarında ilginç bir kutsal manzara sunduğunu vurguluyor.

‘Türkiye ve Yunanistan için heyecanlı keşifler’

Teknoloji sayesinde ulaşılamayan pek çok antik kent için heyecan duyduklarını belirten Millett, “GPR’nin Türkiye’de Milet Ören Yeri, Yunanistan’da Nicopolis veya Libya’da Cyrene gibi büyük şehirleri araştırmak için kullanıldığını hayal etmek şimdi daha gerçekçi ve heyecan verici. Hâlâ Roma kent yaşamı hakkında öğrenecek çok şeyimiz var ve bu teknoloji onlarca yıl boyunca eşi benzeri görülmemiş fırsatlar açacaktır” diyor.