Fay yolunda taş var

Sismik - 1, Arar ve Çubuklu araştırma gemilerinin verilerini değerlendiren bilim adamları: Büyükçekmece’nin altındaki kayalar fayın yönünü değiştirecek


İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Jeofizik Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Berkan Ecevitoğlu ve İTÜ Sismoloji Anabilim Dalı eski başkanı Prof. Dr. Ülben Ezen, Marmara Denizi’nden alınan son verilerin, fayın çok parçalı kırılacağını gösterdiğini ileri sürdü.
Deprem felaketinin birinci yıldönümünde, Marmara Denizi’ndeki fayın karakteri tartışmasına yeni bir boyut eklendi. Marmara Denizi’nde inceleme yapan Sismik - 1, Arar ve Çubuklu araştırma gemilerinin verilerini değerlendiren Ecevitoğlu ve Ezen, tek parçada kırılmanın mümkün olmadığının ortaya çıktığını vurguladı.

“Büyüklüğü 6.5’i geçmez"
Ecevitoğlu, fayın tek parçada kırılmasını önleyen doğal oluşumlar bulunduğunu belirterek çok parçalı kırılması durumunda depremin büyüklüğünün 6.0 - 6.5 arasında olacağını savundu.
Ecevitoğlu, son verilere göre Marmara Denizi’ndeki görüntüyü şöyle anlattı:
“Büyükçekmece’nin güneyinde bir magmatik sokulum var. Bunu hem sismikte hem mikro batımetride görüyoruz. Bu sert bir zemin kaya oluşturuyor ve deprem onu kırıp geçemiyor. Ama bu kayaların üzerinde sediman birikmiş, sedimanı buruşturuyor. Yani masayı kıramıyorsunuz ama üzerindeki örtüyü buruşturuyorsunuz. Bu buruşukluk jeolojik verilerde gözüküyor.

‘İkiye bölünür’
Burayı kırıp geçemeyince, orada ikiye bölünüyor. En azından ikiye bölünüyor. Bir kısmı Marmara Adası’nın kuzeyine, Tekirdağ’ın güneyinden geliyor, orayı kıramayınca hafif kuzeydoğuya doğru dönüyor. Avcılar, Büyükçekmece yönüne doğru ilerliyor.
Doğudan gelen kısım ise Gölcük’ten geliyor, düz ilerleyecek ama karşısına bu zemin çıkıyor. İki seçenek var, o da kuzeye doğru dönebilir ama Allah’tan kuzeye dönmüyor. Güneye, Armutlu burnu ucuna doğru ilerliyor. Esenköy’e kadar zaten kırıldı.

Güney kesimler tehlikede
Bundan sonra oradan itibaren kırılsa yine iki ihtimal var: Ya İmralı’nın kuzeyinden Marmara Adası’nın kuzeyine doğru aşağı yukarı Marmara ortalarından doğru batıya gidecek ya da İmralı’nın güneyinden doğru Bandırma tarafına doğru gidebilir. Bu sefer Marmara’nın güney kesimleri tehlike altında olabilir."
Ecevitoğlu, fay segmentlerinin birbirini tetiklemesi halinde ise tehlikenin artacağını, arka arkaya fayların kırılmasının tahribatı büyüteceğini söyledi. Ganos fayının kırılması halinde 7.0 büyüklüğünün üzerinde deprem olacağını belirten Ecevitoğlu, bu fayın en son 1912’de kırıldığını, henüz döngüsünü tamamlamadığını sözlerine ekledi.

Tarihte yok
Ezen ise Marmara Denizi içindeki fay hareketlerinin çeşitlilik gösterdiğini, bir bölümünün yanal atımlı olduğunu, bir bölümünün iniş çıkış hareketli olduğunu, bu çeşitlilikten tek parça kırılmanın çıkmasının mümkün olmadığını söyledi.
Fayın bir ya da daha fazla parçalı kırılacağını belirten Ezen, fayların tamanının doğrultu atımlı olmaması nedeniyle, büyüklük tahmini yapılamayacağını, ancak aletsel ölçümlerin yapıldığı 1900’den bu yana, Marmara Denizi’ndeki en büyük depremin 1963’te 6.4 büyüklüğünde olduğunu, bunun üstünde deprem yaşanmadığını söyledi.
Ezen, “Körfez’den Tekirdağ’a kadar olan bölümde tarihsel dönemde olan depremlerin kaynak mekanizmalarından elde edilen kuvvetler görüntüsü çok çeşitli ve değişken. Bu da, bu mesafede boydan boya kırılma olmayacağını gösteriyor" diye konuştu.