‘Gizli ilan’ eleştirisi

Milliyet her yıl olduğu gibi 14 Temmuz 2008 - 01 Ağustos 2008 tarihleri arasında, ‘ÖSS tercih rehberi’ yayımladı.
Eğitim alanında uzman arkadaşımız Sibel Kahraman’ın editörlüğünde hazırlanan sayfalar öğrencilerin üniversite tercihlerine katkıda bulunan önemli bir hizmet sunuyor. Bu yayının işlevine uygun olarak sayfa sayısı ve artan tirajlar da gözetilerek, üniversitelerin sponsorluğuna da sıcak bakılıyor.
2008 ÖSS tercih rehberine de Bahçeşehir Üniversitesi kurumsal sponsor olmuş. Ancak yayım başladıktan sonra bu kaydın çıkarılmasının soru işaretlerine yol açtığı gözleniyor. 

Prof. İnsel’in mektubu
Galatasaray Üniversitesi İktisat Fakültesi Bölüm Başkanı Prof. Ahmet İnsel, Okur Temsilcisi’ne gönderdiği mektupta, sponsor kurumunun adının çıktığı noktada ‘gizli ilan’ riskinin ortaya çıktığına işaret ediyor. Prof. İnsel’in, titiz ve ayrıntılı bir incelemenin ürünü olan tespitleri şöyle:
“Milliyet’te 19 gün tam sayfa ÖSS tercih rehberi yayımlandı. Milliyet eğitim-öğretim dünyasına en fazla önem veren gazete. Bu nedenle de öğrenciler ve veliler tarafından dikkatle izleniyor. Yapılan hizmet de gerçekten çok önemli. Milliyet güvenilir bir gazete olduğu için birçok aile ve öğrenci buradaki bilgiler ışığında tercihlerini yapıyor.
Bu sayfanın Bahçeşehir Öğretim Kurumları veya buna benzer isimli bir kurum tarafından hazırlandığı ilk gün sayfanın altında yer alıyordu. Sonra bu ibare kayboldu. Sayfadaki bilgilere, geçmiş yılın sıralamaları ve bu yılın tercih önerilerine bakıldığında, bu sayfayı hazırlayan kurumun üniversitesinin bariz biçimde ön plana çıkarıldığı hissi bende uyandı. Ama buna da takılmadım. Sonra benim bulunduğum üniversitenin bu sayfalarda neredeyse sistemli biçimde unutulduğunu gördüm. 

İktisat bölümleri yok
Elbette ilk olarak, İktisat bölümü başkanı olduğum için, 30 Temmuz 2008’de yayımlanan 2007 yılı Ekonomi bölümleri kontenjan ve başarı sıralaması dikkatimi çekti. Bu listede benim bölümüm yer almıyordu. Liste neredeyse bütünüyle vakıf üniversitelerine ayırılmıştı. Arada İTÜ-SUNY ortak programı figüranlık yapıyordu. Devlet üniversiteleri arasında ne ODTÜ, ne Boğaziçi, ne Galatasaray ve ayrıca vakıf üniversitesi olmasına rağmen ne de Bilkent yer alıyordu. Sadece ekonomi adını taşıyan bölümler yer almış, iktisat adını taşıyan bölümler alınmamıştı. Bu ikisi arasında bir fark olmasa gerek.
Sonra dikkatimi Endüstri Mühendisliği bölümü çekti. 27 Temmuz’da yayımlanan bu listede bu kez Türkiye’deki tüm Endüstri Mühendisliği bölümleri sıralanmıştı. Bir tek Galatasaray yoktu. Halbuki bu bölüme 2007’de ÖSS’den giren son öğrencinin sıralaması 4860’dı ve listede İTÜ’den hemen sonra yer alması gerekiyordu.
Sonra Uluslararası İlişkiler ve Siyaset bölümü listesinde de (25 Temmuz) Galatasaray’daki Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi bölümlerinin yer almadığını gördüm. Sayfanın Bahçeşehir Eğitim Kurumları tarafından hazırlandığı ve sponsorunun bu kurum olduğunu öğrendim.
Bir kurum reklam yoluyla hizmet verebilir. Ama bunun gazetede ‘gizli ilan’a dönüşmemesi için, gazetenin bu sayfadaki bilgilerin veya sayfanın tamamının finansör tarafından hazırlandığını açık ve görünür biçimde her sefer belirtmesi gerekir. Burada söz konusu olan, bilginin okuyucuya eksiksiz ve doğru ulaşması gereğidir.”

Kahraman’ın açıklaması
Uzman muhabirimiz Sibel Kahraman’ın yanıtı ise şöyle:
“Geçmiş yılların sıralaması tamamen ÖSS kılavuzundan alınmıştır. Listede yalnızca “ekonomi” başlığı taşıyan bölümlerin başarı sıraları ve kontenjanları verildi. Bu çalışmada başlıkla aynı ismi taşıyan bölüm hangi üniversitede varsa o üniversiteler sıralandı. Hocamız rehberde yer alan Endüstri Mühendisliği ile ilgili açıklamasında haklı. Kılavuz excel dosyasına aktarılırken kaydırma yapılmış ve Galatasaray Üniversitesi’nin olması gereken yerde Fırat Üniversitesi çıkmıştır. Bu konuda kendisinden bu hata nedeniyle özür dilerim. İsmimin yer aldığı her çalışmanın sorumluluğu bana aittir. Okul tercihleri Bahçeşehir Eğitim Kurumlarında bulunan bir tercih robotuyla yapılmıştır.
Benim tercih yapmak gibi bir uzmanlığım bulunmuyor. Ancak ağırlığın devlet üniversitelerine verildiğini söyleyebilirim. Okul tercihlerinde 654 kez devlet üniversitelerinin ismi geçmiştir. Bu sayı vakıf üniversiteleri için 71’dir.  Örneğin, Yıldız Teknik Üniversitesi 45, Marmara Üniversitesi 42, İstanbul Üniversitesi 32, İstanbul Teknik Üniversitesi 31 kez yer almıştır. Bu üniversitelerin puanlarının yüksek olması ve gelen okul tercihlerinin ise genellikle düşük puanlardan olması nedeniyle bu rakamlar oldukça yüksek sayılabilir.
Dizi başladığında Bahçeşehir Eğitim Kurumları’nın sponsorluğu sayfada kuvvetli bir şekilde vurgulanmıştır. Ancak dizinin yayımlandıktan hemen sonra meydana gelen bir yanlış anlama nedeniyle sponsorun duyurulduğu bölüm çıkartılmıştır. 

Ombudsman’ın görüşü
Milliyet gazetesinin yıllardır eğitime verdiği katkı ve çabaları dikkate alacak olursak, bu konuda iyi niyetinden şüphe edilemeyeceği açıktır.
Prof. Ahmet İnsel, iktisat bölümleriyle ilgili eleştirisinde haklı. Sponsorlukla ilgili uyarısı da yerinde. Bahçeşehir Üniversitesi’nin adı görünür biçimde ÖSS yayını sona erinceye dek kullanılmalıydı. Ancak İnsel’in da hakkını teslim ettiği gibi, logosu ‘Basında Güven’ olan Milliyet, eğitim ve kültürde ‘reklam’ kaygısı gütmez. Maddi hesap yapmaksızın ve sponsor aramadan kendi olanaklarıyla eğitimdeki öncülüğünü sürdürecek güçtedir. Sayın İnsel’e mektubu için teşekkür ederiz.