Komşudaki tehlike

Milliyet, 27 Ağustos'ta radyoaktif sızıntı meydana gelen Bulgaristan'daki Kozluduy nükleer santralına girdi.


       Dünyanın en riskli nükleer santralı olarak gösterilen Kozluduy'da 28 Ağustos'ta meydana gelen kazada radyasyonun dışarı yayılması son anda önlendi. Çernobil'in bir benzeri olan ve eski teknolojiyle çalışan, Türkiye'ye 540 kilometre mesafedeki santral, uzmanlarca yanıbaşımızda her an patlamaya hazır tehlike olarak gösteriliyor.
       Milliyet, yakıt değişimi sırasında meydana gelen radyasyon sızıntısı nedeniyle çevre ülkelerde paniğe yol açan Bulgaristan'daki Kozluduy Nükleer Enerji Santralı'na girdi. Romanya ve Yunanistan atom enerjisi kurumları uyarıldığı halde Türkiye'ye hiçbir bilgi verilmeyen sızıntının kaynağı Kozluduy'a dokuz saat süren bir yolculuktan sonra sabah saatlerinde ulaştık.
       Dışarıdan fotoğraf çekilmesinin bile yasak olduğu, güvenlik görevlilerinin çevresinde sürekli devriye gezerek koruduğu santralı gizlice görüntüledikten sonra ayrıntılı bilgi almak için girişimde bulunduk. Israrlarımız üzerine Kozluduy Nükleer Enerji Santralı Güvenlik ve Yakıt Bölümü Başkanı Kiril Nikolov, görüşme talebimizi kabul etti.

Büyük şans

       Santralın yanıbaşında bulunan odasında görüştüğümüz Nikolov, nükleer enerji sektöründe 27 yıllık tecrübesinin bulunduğu vurgulayarak, kazanın 27 Ağustos geceyarısı meydana gelmesini büyük bir şans olarak nitelendirdi. Nikolov, sızıntının 28 Ağustos sabahı saat 07.00'de kontrol altına alındığını ifade etti.
       Santralda iki adet 1000'er megavat, dört adet 440'ar megavat enerji üreten altı reaktör bulunduğunu anlatan Nikolov, şunları söyledi:
       "Geceyarısı üç numaralı reaktörde yakıt değişimi sırasında sızıntı oldu. Hemen müdahalede bulunmak üzere harekete geçtik. Üç numaralı reaktörde başlayan radyasyon sızıntısı, dört numaralı reaktöre de yayıldı. Sabaha kadar süren çalışmalarda 20 metrekarelik bir alana yayılan sızıntıyı kontrol altına almayı başardık."

Beş operatör etkilendi

       Radyasyonun dışarı sızmadığını, lokal olduğunu ifade eden Nikolov, yakıt değişimi yapmakla görevli beş operatörün radyasyondan etkilendiğini kabul etti. Nikolov, bu kişilerin aldığı radyasyonun düşük oranda olduğunu, sağlık açısından bir problem teşkil etmediğini savundu. Nikolov, reaktörün son durumuyla ilgili şu bilgileri verdi:
       "Şu an bu ünite devre dışı bırakıldı. Radyasyon ölçümleri yapılıyor. Kaçak olup olmadığını araştırıyoruz. Ünitenin içinde yakıt yok. Bu çalışmalar tamamlandıktan sonra tekrar yakıt konularak çalışmaya başlayacak."

Hemen açıklama yaptık

       Olayın ardından Bulgaristan Nükleer Enerji Komitesi Başkanı Georguy Kaschiev'in gazete ve televizyonlara açıklama yaparak sızıntıyla ilgili bilgi verdiğini kaydeden Nikolov, şöyle konuştu:
       "Nükleer enerji konusunda ülke halkımız da çok hassas. Bu yüzden panik yaşanmaması için herhangi bir kaza durumunda açıklama yaparak insanları bilgilendiriyoruz. Böylece panik yaşanmasını önlüyoruz. Ciddi bir tehlike de olsa insanları uyarmak benim ilk görevim."

Beceriksizlikten

       Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ÇNAEM) Müdürü Yaşar Özal, eski teknoloji nedeniyle sürekli tehlike arz eden Kozluduy'daki sızıntıyla ilgili gelişmeleri yakından takip ettikleri bildirdi.
       Kendilerine bağlı ölçüm istasyonlarında herhangi bir radyasyon artışının tespit edilmediğini vurgulayan Özal, Kozluduy'da yakıt olarak kullanılan uranyumun değiştirilmesi sırasında sızıntının meydana geldiğini kaydetti. Özal şunları söyledi:
       "Yakıt olarak kullanılıp tükenen uranyumun alınması işlemi, yerine kullanılmamış uranyum konulmasından çok tehlikelidir. Operatörler tükenen uranyumu tedbirsiz almaları sonucu bu kaza meydana geldi. Bu tamamen o görevlilerin beceriksizliğinden kaynaklanıyor."

AB standartlarında değil

       Bulgaristan'ın enerji ihtiyacının yüzde 40'ından fazlasını karşıladığı için enerji sektöründe anahtar konumuna gelen Kozluduy Nükleer Enerji Santralı, Avrupa Birliği standartlarında olmaması nedeniyle uzmanlarca her an patlamaya hazır bomba olarak nitelendiriliyor. AB üyeliğine gözünü diken Bulgaristan'a görüşmelerin başlayabilmesi için reaktörün kapatılması şart koşuluyor. Görüşmelere başlayabilmek için Bulgaristan, santralın en eski iki ünitesini 2002'nin sonuna kadar kapatma kararı aldı.