Kürtçe karmaşası

TÜRKİYE'nin bellibaşlı kentlerinde ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde radyodan Kürtçe sözlü müzik yayını konusunda karmaşa yaşanıyor.
Kürtçe sözlü müziğin radyodan yayını hakkında herhangibir yasal düzenleme bulunmadığı için bu konunun takibinde özellikle Güneydoğu'da Emniyet teşkilatları yetki kullanıyorlar. Radyo sahipleri Kürtçe müzik yayınına karşı Emniyet'in tavrında son dönemlerde nispi bir yumuşama olduğundan söz etmelerine rağmen, bu tavrın yere ve zamana göre değiştiği gözlemleniyor. Kimi zaman hoşgörülü bir yaklaşım izlenirken, kimi zaman da yayınlar bölücü içerikli bulunarak sözkonusu yerel radyolar kapatılıyor ve sorumluları DGM'lerde yargılanıyor.
Şanlıurfa'nın Ceylanpınar ilçesinde yayın yapan Tempo FM'in yöneticisi Hülya Güner'in sözleri bölgedeki durumu özetliyor: "Sözlü yayınlarımızda da, müzik programlarımız da da tam bir çeşitlilik var. Kürtçe parçaları da bu anlamda yayınlıyoruz. Bazı hassas dönemler oluyor. Örneğin Apo'nun İtalya'da yakalandığı günler gibi. Böyle günlerde dikkatli davranıyoruz. Vatandaşı galeyana getirmemeye dikkat ediyoruz. Kendi sansürümüzü kendimiz uyguluyoruz. Olağan günlerde dahi hiç Kürtçe parçalar çalmadığımız oluyor. Arşivimizde 10 kaset var. Valiliklerin bildirdiği yasak listelerine azami özen gösteriyoruz. Son 2 yıldır herhangi bir müdahale olmuyor."
Kürt kökenli yurttaşlarımızın yoğun olduğu İzmir'deki Demokrat Radyo'nun yayını ise RTÜK tarafından 6 ay süreyle durdurulmuş bulunuyor. Demokrat Radyo Yönetim Kurulu Başkanı Aziz Tonusluoğlu, "Ağzımızı neye açsak suç oluyor. Yayınımız durduruluyor" diye konuştu. 1993'te kurulan radyonun 5 kez yayın durdurma cezası aldığını ve halen açılan 14 davanın devam ettiğini kaydeden Tonusluoğlu, "Seçimler öncesi barışçıl sesimiz kısılmaya çalışılıyor. Otantik müziğimiz susturuluyor" dedi.
Şanlıurfa'da yayın yaparken 21 Eylül 1998'de RTÜK tarafından bir yıl süreyle susturulan Radyo Karacadağ'ın kapatma gerekçesinde de "bölücülük" yer alıyor. Daha önce 4 kez aynı gerekçe ile kısa sürelerle kapatılan Radyo Karacadağ'ın sahibi, halen HADEP İl Yönetim Kurulu'nda görev yapan Mehmet Ural. Bu yerel radyo, RTÜK kararı ile 1999'un Eylül ayına kadar yayın yapamayacak.
Diğer taraftan, "terörle mücadele" kapsamında, hiçbir devlet yetkilisinin resmi olarak sahiplenmemesine rağmen, Güneydoğu bölgesinde Kürtçe sözlü müzik yayını yapıldığı gözlemleniyor. Bölge halkının devletle ilişkili olduğunu öne sürdüğü "Dicle'nin Sesi" radyosunda Kürtçe'nin değişik lehçelerine de yer veriliyor, müzik yayınlarının arasında PKK'lılara "Teslim ol" çağrısı yapılıyor ve PKK itirafçılarının görüşleri aktarılıyor. 1993'ten bu yana süren ve TRT 3'ün Türksat uydusundaki frekansından da dinlenebilen yayınlar her gün saat 14.00'te başlıyor 20.00'ye kadar sürüyor. Yine Erzurum ve civarında horizontal 1460 frekansından aynı yayınlar alınabiliyor.

Güneydoğu'da sayıları giderek artan yerel radyoların sistemli olarak denetlenmesi amacıyla harekete geçen RTÜK Diyarbakır'da Bölge Müdürlüğü kurmak için harekete geçti. Diyarbakır'a gelen ve yer konusunda inceleme yapan RTÜK heyeti, Bölge Müdürlüğü'nün 1999 yılının Mart ayına kadar kurulacağını belirtti. RTÜK'ün bölgede faaliyeti ile birlikte, emniyetin takip ettiği yayınlar, bundan böyle düzenli olarak bu kurum tarafından izlenecek.
Milliyet'in tespit ettiği Kürtçe sözlü müzik yayını yapan radyolar şunlar:
Antalya'da Şeker FM, Ağrı'da Onur FM, Patnos'ta Çağrı FM, Bingöl'de FM-12 ve Göl Radyosu, Bursa'da Radyo Miks, Diyarbakır'da Can TV - Radyo ve ART TV - Radyo, Şanlıurfa'da Radyo Karacadağ, Süper Radyo (Viranşehir), Tempo FM (Ceylanpınar), İstanbul'da Radyo Ekin, Çevre FM ve Mavi Radyo, Mardin'de Show FM, Kars'ta Serhat Radyo ve Tunceli'de Dost FM...

Yasal düzenleme yapılması halinde Kürtçe yayın yapmak istediklerini kaydeden yerel radyo ve televizyon sahipleri, bunun için hazırlık yaptıklarını kaydederken şu görüşleri dile getirdiler:
* Can Radyo ve Televizyon Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Dalgıç: "Bölgede ilk Kürtçe parçayı biz çaldık ve buna öncülük ettik. Halk istedi, biz de isteklerini karşıladık. Çaldığımız Kürtçe parçalar genellikle aşk üzerine oluyor. İzin verilirse Kürtçe yayınlara ağırlık verebiliriz."
* Mardin Show FM Radyo sahibi Fevzi Şimdi: "Kürtçe halk oyunlarının yanında, halk ezgilerine de yer veriyoruz. Radikal ve bölücü içerikli parçalar dışında Kürtçenin her çeşidine yer vermek istiyoruz. Radyolarda Kürtçe müzik var. Olması da gerekli. Radikal olmayan, halkın nabzını tutan, yani burdaki insanlar, `bizim müziğimiz yok' demesin diye, Kürtçe müziğin yapılmasından yanayız. Mardin'de ilk Kürtçe müzik çalan radyoyum. Ayrıca Mardin'deki Süryani kökenli vatandaşlara da kendi müzikleriyle hitap ediyoruz."
* Mardin'de yayın yapan Cemre FM'in Müdürü Cemil Çaktır: "Halk, Kürtçe parçalar istiyor, ancak bandrollü kaset bulamadığımız için yayınlayamıyoruz."

* Viranşehir'deki Super Radyo'nun Genel Yayın Yönetmeni Halil Çuhacı: "Kasetler, bandrollü. İstekler nedeniyle yer veriyoruz. Bazı günler en çok 5 - 6 parça çalıyoruz. Böylece kendi kültürlerinin ürünü olan müziği dinlemek isteyen dinleyicilerimizin de radyomuzdan beklentisi karşılanmış oluyor."
* Ağrı'daki Onur FM'in Genel Yayın Koordinatörü Arif Alpdoğan: "Hattımıza çok az sayıda Kürtçe istek geliyor. Bunda bölgenin terör bölgesi olması, Türkiye gündeminde yaşanan bölücülük faaliyetlerinin payı var. Ancak biz çalmıyoruz."