Cem Kılıç

İşverenleri istihdam yaratmaya yönlendirmek için devletin de elini taşın altına koyması çoğu zaman gerekiyor. Aksi takdirde işverenler yüksek sigorta prim yükleri karşısında yeni bir iş imkânı doğsa bile eleman almıyorlar ve mevcut elemanlarını daha çok çalıştırmayı tercih ediyorlar. Yani fazla mesai yaptırmayı tercih etmekteler. OECD ülkeleri arasında en fazla haftalık çalışma süresine sahip olmamız da bu nedenle tesadüfî değil. İşsizlik sorununun önlenmesinde en önemli yöntemlerden birisi sigorta prim teşvikleri.
Son yıllarda pek çok teşvik hazırlandı. İşverenleri hem yeni yatırımlara yönlendirmek, hem de mevcut işyerlerinde çalışanlara yönelik prim teşviklerinden yararlandırmak için pek çok teşvik sistemi devreye girdi. Bunlar içerisinde yeni yatırımlara yönelik olanlar olduğu gibi, mevcut çalışanlar ve mevcut işyerlerine yeni alınacak kişiler için hazırlanan teşvikler de var. Özellikle, işgücü piyasasının dezavantajlı grupları olarak nitelendirdiğimiz, kadınlar, engelliler ve uzun süreli işsizler için hazırlanan teşvikler halen kullanımda.

En çok ilgi gören teşvik
Sigorta prim teşvikleri içerisinde en çok kullanılan 5 puanlık sigorta prim indirimi. Bu teşvikten

Yaklaşık iki aydır Çalışma Bakanlığı’nın hazırladığı Torba Yasa’yı bekliyoruz. Bu torbada hem esnafı hem de sağlıkta prim borcu olanları ilgilendiren çok önemli düzenlemeler var. Bu düzenlemeler tam bir af sayılmayabilir, ancak özellikle esnaf açısından çok önemli sonuçlar ortaya çıkaracak düzenlemeler.
Şu an itibariyle yasa Başbakanlıkta. Önümüzdeki hafta içerisinde Meclis’e sevk edilmesi bekleniyor. Bugünkü konumuzu ilgilendirmesi bakımından Torba Yasa’da esnafı ilgilendiren düzenlemeye bir kez daha bakmakta fayda var:
“Bağ-Kur (4/b) kapsamında prim borcu olanlardan, 12 ay ve üzeri borca sahip olanların borçları, 3 aylık ödeme süresi tanındıktan sonra, ödenmemesi durumunda sigortalılık süreleriyle birlikte silinecek.”
Yani borçlu oldukları dönemler sigortalı olarak artık değerlendirilmeyecek. Diğer yandan prim borcu olup da ödemeyen esnafın, bu düzenlemeyle emeklilik hesabından silinecek sigortalılık sürelerini sonradan tekrar kazanması mümkün olacak. Ekonomik imkânları ne zaman elverişli olursa o zaman SGK’ ya gidip silinen süreleri o günkü “borçlanma” rakamları üzerinden borçlanır yani öderse o zaman tekrardan kaybettiği süreleri emeklilik için kazanmış olacak.

Üç

SORU: Bizler devlette çalışan taşeron işçileriyiz. Bize Kadro gelecek mi?
Bir grup hastane çalışanı

CEVAP: Çalışma Bakanlığı verilerine göre, halen özel sektörde 572 bin, kamuda 661 bin taşeron çalışanı var. Şu an hazırlanan torba kanun tasarılarında kesinlikle taşeron çalışanlara kadro verilmesi söz konusu değil. Böyle bir çalışma yok. Taşeron işçilerine yönelik tek çalışma var, o da İş Kanunu’nda değişiklikleri içeren önümüzdeki aylarda Meclis’e gönderilecek Torba Kanun çalışması. Bu çalışmada genel olarak taşeron çalışanların en büyük problemleri olan; kıdem tazminatına hak kazanmaları, yıllık ücretli izinlerini kullanmaları, sendikal haklardan faydalanabilmeleri, ücretlerinin tam ve zamanında ödenmesi gibi sorunlara yönelik düzenlemeler var.
Kamu işyerlerinde kadrolu personel çalıştırmak yerine kanuna aykırı hizmet alımı adı altında geçersiz uygulamalara gidilmemeli. Kamu İhale Kanunu uygulamalarında İş Kanunu mutlaka dikkate alınmalı. Hizmet alımıyla daha düşük maliyetli işgücü istihdam edeyim derken, yapılan hataların kamuya maliyeti daha yüksek oluyor. Şu anda 6600 karayolları taşeron işçisi devlete dava açtı ve kazandı. Sonuç olarak bu işin kamuya faturası 1

Geçen hafta sonuna doğru Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü kayıtdışılıkla ilgili son verileri paylaştı.
SGK’nın hazırladığı verilere göre, kayıtdışı istihdam oranında son 5 yılda önemli oranda düşüş sağlandı. 2008 ile 2013 yılları arasını kapsayan dönemde sigortası olmayan toplam 1.7 milyon kişi tespit edildi ve sigortalı yapıldı. Böylece, çalışıp da sosyal güvenliği olmayan çok sayıda vatandaşa Anayasal hakları olan sosyal güvenlik hakları verilirken, diğer yandan da SGK’nın gelir gider dengesine önemli katkı sağlandı.

6 milyar TL gelir
Bu 1.7 milyon kişinin prim toplanması yoluyla kamuya gelir katkısı yaklaşık olarak 6 milyar TL’yi buldu. Çalışma Bakanlığı verilerine göre, kayıtdışılıkta bir puanlık azalmanın sağlanması yaklaşık 750 milyon TL kamu geliri yaratıyor. Bu rakamlar, kayıtdışıyla mücadelenin yeni sosyal güvenlik anlayışının önemli bir parçasını oluşturduğunu ortaya koyuyor.
Kayıtdışı istihdamla mücadele konusunda, SGK, tüm özel ve kamu bankalarıyla ve 27 kamu kurumu ile işbirliği yaptı. Bu işbirliği çerçevesinde sigortalı tespit çalışmalarında işe yarayan 68 farklı işleme ilişkin veriler SGK’nın ilgili birimleriyle

Okuyucularımızın en çok sorduğu soru; “Ne zaman emekli olurum?” Gelişmiş ülkelerde çalışanlar ne zaman ve hangi koşullarla emekli olacaklarını işe ilk başladıklarında bilirler. Planlamalarını buna göre yaparlar. Bizdeyse tam tersi. Bu nedenle bugün SSK’lıların emeklilik hesabını ortaya koyacağız.
8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlar 5 koşulu aynı anda yerine getirirse emekli olabilir. Bunlar; yaş, kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık, prim gününü tamamlamak, sigortalı işten ayrılmak, SGK’ya emeklilik dilekçesi vermek. Biri bile eksik olsa emeklilik aylığı bağlanmaz.
İlk işe başlama tarihi çoğu zaman yanlış hesaplanır. Özellikle, staj başlangıç tarihi emeklilik tarihi için belirleyici olmaz. 2 milyon kişi kendisini ‘staj mağduru’ olarak tanımlıyor.
4/a sigortalıları yani SSK’lılar için emeklilik yaşını ve ne kadar süreyle prim ödeneceğini belirleyen temel unsur, ilk kez işe başlanılan tarihtir. Ancak emekli olunacak tarih zaman içerisinde sürekli değişiklik gösterdi. Hükümetler emeklilik yaşlarıyla sürekli oynadılar.

Yaşı beklemeden emekli olabilenler
İşe başlangıç tarihleri, 9 Eylül 1976 tarihinden önce olan sigortalı erkekler ile 9 Eylül 1981

SORU: Babamın emeklilik için yaşı doldu ancak bir yıl daha SSK priminin ödenmesi gerekiyor. Yeni tasarlanan torba yasada yaşını dolduranlar için geriye dönük borçlandırma olacak mı? -Emre Öztürk

CEVAP: Çok sayıda torba yasa tasarısı var, bir bölümü de geçtiğimiz günlerde Meclis’ten geçti. Ancak sigortalıları ilgilendiren Genel Sağlık Sigortası prim borçları ile Bağ - Kur prim borçlarının yapılandırmasını kapsayan torba yasa tasarısı henüz Meclis Genel Kurulu’na gelmedi. Önümüzdeki günlerde gelmesi bekleniyor. Aksi takdirde yerel seçim maratonu nedeniyle seçim sonrası döneme de kalabilir. Bu nedenle seçimler gelmeden yasalaşacağını düşünüyorum. Diğer yandan sizin sorduğunuz geriye dönük borçlanma konusunda sözünü ettiğim torba yasa tasarısında herhangi bir hüküm bulunmuyor.

Haksız ücret alan hastane kapatılır

SORU: Sigortalı olarak çalışıyorum. Çocuğumu SGK ile anlaşmalı özel hastaneye götürdüm. Ancak bize hiç beklemediğimiz kadar fazla para çıkardılar. Ne yapmam gerek? -Ali Tüzün

Yurtiçinde tedavisi yapılamayan hastaları yurtdışında tedaviye gönderen Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) 2013 sonu itibariyle bu operasyonlar için 70 milyon TL’lik ödeme yaptı. Türkiye’den yurtdışına en çok organ nakilleri için sigortalı hasta gönderildi. Özellikle akciğer nakli için gönderilen sigortalı sayısı diğer organ nakilleri için gönderilen sigortalı sayısından daha yüksek.
2012 yılının sonlarına kadar akciğer nakilleri için en fazla tedavi kabul eden ülke Avusturya’ydı. Ancak özellikle 2013 yılında Avusturya’daki hastanenin daha az sigortalı hasta kabul etmesi üzerine bu sefer rota Almanya ve ABD’deki hastanelere yöneldi. Akciğer naklini kemik iliği ve kök hücre tedavisi takip ediyor. Bunların da hasta maliyeti SGK’ya ortalama 300 bin euro olarak yansımış. Bu hastalıklardan başka kanser, kalp nakli, implant çıkarımı, gen tedavisi gruplarında da sigortalılara yurt dışında tedavi olma imkânı veriliyor.
Akciğer naklinde Avusturya, Almanya ve ABD, kemik iliği ve kök hücre naklinde Almanya ve ABD, gen tedavisi, fotodinamik tedavilerde ABD, Almanya, İsviçre, İtalya, Fransa, öne çıkıyor.

Rapor almak şart
SGK tarafından istenilen raporlar olmadan yurtdışında kendi

Türkiye’de ücretler üzerindeki vergi yükleri, OECD ülkelerine oranla yüksek. 2013 yılı verilerine göre, sosyal güvenlik ve vergi yükleri birlikte değerlendirildiğinde, toplam işgücü maliyetleri içerisinde vergisel yüklerin oranı Türkiye’de yüzde 38.2. Bu oran OECD ortalaması olan yüzde 35.6’dan yüksek. Türkiye bu bakımdan 34 OECD üyesi ülke içerisinde 17. sırada yer alıyor. Yani Türkiye’de ücretli çalışanlar ve ücret geliri elde edenler diğer OECD üyesi ülkelerdeki çalışanlara göre çok daha yüksek vergi ve sosyal güvenlik primi ödüyorlar.

İstihdam için kötü
Türkiye’de gelir vergisi ve sosyal güvenlik primlerinin işgücü maliyetleri içerisindeki payının yüksek olması, istihdam yaratılmasını güçleştiriyor. Ücret ödemelerinin toplamda 3’te birinden daha fazlasının prim ve vergi gideri olması, işverenlerin istihdama yönelmemesine, ayrıca çalışanların eline geçen ücretlerin düşük kalmasına neden oluyor.
Birçok ülkede asgari ücretten alınan vergi oranı ile diğer ücret seviyelerinden alınan vergi oranları arasında farklılıklar var. Bu farklılıkların temel amacı, asgari ücret geliri elde edenlerin vergisel anlamda korunmasını sağlamak, bu yolla ellerine geçen ücret miktarı