Cem Kılıç

Son günlerde kadro talepleri sürekli gündemde tutuluyor. Türkiye’de seçimlerin kısa aralıklarla peşi sıra gelmesi devlette kadro taleplerinin şiddetini artırıyor.
Gerek taşeron çalışanları gerekse 4/C’lilerin kadroya geçme istekleri ilk olarak kamu maliyesinin engeline takılıyor. Diğer yandan bu yöndeki talepler “yeterince memur var” söylemiyle karşılaşıyor.
Aslında her iki tarafında haklı gerekçeleri var, ancak ekonomik imkânlar kadro taleplerinin önünü kesiyor.
Acaba ülkemizde gerçekten devlette çalışan kişi sayısı fazla mı? Bu konuda bir değerlendirme yapabilmemiz için gelişmiş ülkelerde durum nedir, bunu görmemiz gerekiyor. Ayrıca il bazındaki kamu çalışanı sayılarını o ilin nüfusuyla orantılı olarak değerlendirmek de önemli.

550 bin yeni memur
Şu anda Devlet Personel Başkanlığı verilerine göre memur sayımız 2 milyon 150 bin kişiye yaklaşmış durumda. Bu sayı yıllar itibariyle incelendiğinde sürekli artmış. 2003 yılında memur sayısı 1 milyon 603 bin kişiydi. Yani 10 yıllık dönemde memur sayısında toplam 550 bin kişilik, yani yaklaşık yüzde 30’luk bir artış meydana gelmiş.

Yeni İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kamu - özel fark etmeksizin tüm işyerlerinde çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim almasını zorunlu tutuyor. Yani berberde çalışan çırak da fabrikadaki işçi de iş sağlığı ve güvenliği eğitimi alacak. Eğitim yükümlülüğüne uyulmaması halinde işverenleri yüksek idari para cezaları bekliyor.
Eğitime tabi tutulmayan her bir çalışan için işverene 1.120 TL idari para cezası kesilecek. 2014’ün ilk günlerinde yapılan denetimlerde yüzlerce işyerine eğitim programını başlatmadıkları için cezalar kesildi.
Aslında bu konuda işverenlerin kafası oldukça karışık, eğitim yapılmasından haberdar olanlar yeterli bilgilendirme yapılmadığı için ne yapacaklarını bilmiyorlar. Ancak yasa bir kişi de çalıştırsan bin kişi de çalıştırsan eğitim vereceksin diyor. Bana e-mail ile ulaşan bir işveren işyerinde 10 kişi çalıştırdığını, denetimlerde eğitim yaptırmadığı için 11 bin TL ceza kesildiğini söyleyip isyan ediyor.

Peki, konular neler?
Öncelikle işe yeni giren çalışanlara, çalışmaya başlamadan önce yapacakları iş ile ilgili riskleri, işyerinin genel risklerini ve bu risklerden korunmak için gerekli tedbirleri içeren bir eğitim verilmek

SORU: 19.02.1971 doğumluyum. 24.03.1990 tarihinde ilk iş hayatım başladı ve 01.05.1990 itibariyle sigortalı oldum. Prim gün sayısı dolup emeklilik yaşı bekleyen mağdurlardanım. Hak etmiş olduğum emekliliğe yakın tarihlerde kavuşma şansım var mı? -Arzu TURAN

CEVAP: Emekli olabilmek için 20 yıl sigortalılık, 5375 prim günü ve 46 yaşı tamamlamayı bekliyorsunuz. Sigortalılık süresi ve prim gününü tamamladığınız için 46 yaşınızı dolduracağınız 19 Şubat 2017 tarihinde emekli olabileceksiniz. Emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili bir düzenleme yapılırsa ki yapılacağını şu an için sanmıyorum, yaş şartını karşılayıp emekli olabilirsiniz.
Sizin durumunuzda olan çok sayıda vatandaşımız bu umut içerisinde. 1999 yılında 4447 sayılı yasa ile getirilen yaş hadleri bir anda emeklilik hesaplarına dâhil edildi. Haksız bir uygulama olan yaş düzenlemesinin kaldırılması, prim ve sigortalılık süresi dolanların emekli edilmesi gerekir. Almanya ve Finlandiya’da ileride alacağınız emekli aylığının bir miktarı kesiliyor ve erken emekli olabiliyorsunuz. Örnek alınabilir. 8 Eylül 1999 öncesi sigorta başlangıcı olan 5 milyon kişi için düzenleme yapmak adaleti tesis etmek olur. Sadece 4-a’lı yani

ILO’nun 2014 raporuna göre, 2018 yılına kadar dünyada 13 milyon kişi daha işsiz kalacak. 74.5 milyon genç işsize yenileri eklenecek. ‘Çalışan yoksullar’ın sayısı artacak. Türkiye’de işsizlik yüzde 10’un üzerine tırmanacak

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) yayımladığı 2014 Küresel İstihdam Eğilimleri Raporu’na göre önümüzdeki yıl çalışma hayatı açısından çok zorlu geçecek. Ekonomilerdeki mevcut eğilimler devam edecek olursa, 2018’e kadar 13 milyon kişi daha işsiz kalacak.
Öncelikle 2013’ün değerlendirildiği rapora göre dünyada 5 milyon kişi daha işsiz kaldı ve toplam işsiz sayısı 202 milyona ulaştı. İşsizlik artışının büyük bölümü, Doğu Asya ve Güney Asya’da gerçekleşti. Dünyada iş arayan iki kişiden biri Asyalı... Bu bölgeleri, Sahra altı Afrika ve Avrupa takip ediyor.

En çok gençleri etkileyecek
Mevcut yapı devam ederse, işsizlik daha da kötüleşecek ve 2018’de işsiz sayısı 215 milyona ulaşacak. Her yıl net 40 milyon yeni iş yaratılacak ancak bu rakam, işgücü piyasasına her yıl girmesi beklenen 42.6 milyon insan için yeterli olmayacak.

‘Düzgün iş’ yaklaşık on yıldır çalışma yaşamında akademisyenlerin, sendikacıların, konuyla ilgili uzmanların gündeminde olan bir kavram. Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO), 1999 yılından bu yana, İngilizcesi ‘decent work’ olan düzgün işlerin ya da ‘insan onuruna yakışır işlerin’ yaygınlaştırılması mücadelesini veriyor. Peki, nedir bu düzgün iş? Elde edilen gelir ve içinde bulunulan çalışma koşulları bakımından insana değer veren, kanunlarla çalışanın korunduğu işler olarak ifade edilebilir. Yani kısaca insana değer veren koşulların olduğu işler düzgün işlerdir.

‘Düzgün iş’ nasıl olur?
ILO ve genel olarak çalışma yaşamının uzman kuruluşları, düzgün bir işinizin olup olmadığına dört kriter üzerinden karar veriyorlar.
- İstihdamda olmak, yani bir işinizin olması. Ancak sadece işinizin olması yetmiyor, işinizin asgari bir gelir güvencesi sağlaması.
- Sendikal haklarınızın tam olması.
- Sosyal güvenlik kapsamında olmak.
- Sosyal diyalog şartlarının ülkenizde var olması.

Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili olan Çalışma Bakanlığına bağlı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı 2014 yılı için denetim yapılacak sektör ve alanları belirledi.
2014 yılında denetimleri 1.100 kişilik bir müfettiş ekibi yapacak. Çalışma Bakanlığı bu denetimler öncesinde şu sıralar toplam 15 ilde işverenleri yapılacak denetimler konusunda bilgilendiriyor. Bu bilgilendirmeye rehberlik hizmeti adı verilmiş. Yani ceza yazmadan son bir kez daha uyulması gereken konular işverenlere anlatılıyor.
İlk olarak sosyal denetimler olarak adlandırılan, İş Kanunu’ndan kaynaklanan işyeri yükümlülükleri bakımından denetimler yapılacak. Bu denetimler kapsamında özellikle işyerlerinin çalışma sürelerine uyup uymadıkları, fazla çalışma yapan personele ilişkin haklar, ara dinlenmelerinin düzgün yapılıp yapılmadığı gibi konular bu yıl işyerlerinde sorgulanacak.
Lokanta ve hazır yemek imalatı yapan işyerleri, dinlenme tesisleri ilk denetime gidilecek işyerleri. Çalışma Bakanlığı hazırladığı denetim planında ayrıca gemi yapımı, deniz taşımacılığı ve ardiye ve antrepoculuk işkolunda faaliyet gösteren liman işyerleri, kargo hizmeti veren işyerleri, fizik tedavi ve rehabilitasyon

SORU: 1951’liyim. 79-86 arasında Karayolları’nda mühendis ünvanıyla Emekli Sandığı’na tabi 7 yıl hizmetim var. Sonra özel sektörde iş buldum ve ayrıldım. O döneme ilişkin ikramiyemi alabilir miyim? Salih Ogan

CEVAP: Anayasa Mahkemesi iki kere iptal etmişti ama son düzenleme ile memurluktan ayrılıp, SSK veya Bağ-Kur’dan hizmet birleştirmek suretiyle emekli olanların emekli ikramiyesi ödenme şartları, işçilerin ‘kıdem tazminatı’ ödenme şartlarına bağlandı. Ayrıca, 15 yıldan daha az hizmet süresi olan sizin gibi eski memurların emekli ikramiyesi almalarına mani olundu. Bu nedenle 7 yıllık memuriyet süreniz için emekli ikramiyesi alamazsınız.

Nasıl isteğe bağlı sigortalı olurum?

S ORU: İ steğe bağlı sigortalı olmak istiyorum, koşulları neler? Nereye başvuracağım? Can Yağcı

Çalışma Bakanlığı taşeron işçilerinin kadroya alınması konusunu sendikalar ve ekonomiden sorumlu bakanlarla masaya yatırdı. Bu ay içerisinde taşeron çalışanlarıyla ilgili hususlar öyle ya da böyle bir karara bağlanacak. Ekonomi yönetimi tüm taşeron çalışanlarının kadroya alınmasına sıcak bakmıyor. Kamuda personel maliyetlerinin zaten yüksek olduğunu, yeni kadroların yükü ağırlaştıracağını savunuyor.

Maliye engeline takılıyor
Çalışma Bakanlığı ise “taşeron yasasını” çıkarma konusunda ısrarlı. Kanun taşeron çalışanlarının mali hakları ve çalışma düzenlerine yeni kurallar gelecek. Örneğin taşeron çalışanlarının ücretleri emsal asıl işveren işçi ücretlerinden farklı olamayacak. Ancak kanun tasarısında bu çalışanların kadro talepleri yer bulmuyor. Bakanlıklar kendi aralarında anlaşırlarsa kadro işi başka bir kanunla düzenlenecek. Ekonomi yönetimi yaklaşık 600 bine yakın taşeron çalışanın kadroya alınmasına sıcak bakmıyor. Diğer yandan özelleştirme mağduru olarak ifade edilen 23 bin 4-C’li için durum farklı olabilir. Ayrıca karayollarında çalışan ve dava açıp kazanan taşeron işçiler için de kadro verilebilir.

Özlük hakları korunacak

Taşeron yasası çıkarsa, en çok kamuda