Döviz artacak, donma nasıl olacak?

Yalçın DOĞAN

ADI, sanı yurt içinde ve dışında duyulmuş ünlü iktisatçıların "kamu kesiminde mal ve hizmet fiyatlarının altı ay dondurulmasıyla" ilgili karara tepkileri, ne yazık ki hayli alaycı:
"Teoride ve pratikte bilmediğimiz bir şeyi bu vesileyle öğreniyoruz, böylelikle ortaya yeni bir doktrin çıkmış olur!.. Basın da önünü, arkasını araştırmadan bu tür manşetler attığına göre, demek ki tarihi bir kararla karşı karşıyayız!.."
Devletin ürettiği mal ve hizmetlerde fiyatların altı ay dondurulması hem içerde, hem dışarda beklenen yankıyı yaratıyor. Ancak, bu yankının "olumlu" yönü hiç parlak değil. Çünkü, bir dizi soru açıkta. En başta "doların altı ay boyunca fiyatı ne olacak" sorusuna, hiçbir yetkili aklı başında karşılık veremiyor. Ama, bir karar var:
"Doların fiyatı yine piyasa koşullarına göre serbestçe belirlenecek, yani döviz fiyatı dondurulmuyor."
Döviz fiyatı artacak. O zaman dövizdeki artışın getireceği maliyeti KİT'ler nereden ve nasıl karşılayacak?.. Bu kilit soru, fiyat dondurma yoluyla enflasyonla mücadele politikasını daha baştan alaşağı ediyor.
Fiyatlarını altı ay donduracak KİT'ler üretimini sürdürebilmek için ithalat yapıyor. İthalatı dövizle ödüyor. Döviz artacak, yani maliyet artışı sürecek. Maliyetler artarken, fiyat artışlarını donduran KİT'ler zarar edecek. Bu zarar nereden karşılanacak?.. Açık varken, enflasyon nasıl düşecek?..

Dövizle ilgili çözülmeyen soruna ek olarak, bütçe açığı kapatılmadan, vergi paketi yürürlük kazanmadan, tek başına ve hele de "sadece kamu kesiminde fiyatları dondurmak", enflasyonu düşürmeye yetmez.
Dün konuştuğum özel kesim temsilcileri pek iyimser değil. Bunun ötesinde, "özel kesim ne yapacak" sorusuna şu net karşılığı veriyorlar:
"Devlet zam yapmazsa, kendi açıkları büyür, ama batmaz. Oysa, maliyet artışları süreceği için, özel kesim kendi ürünlerine zam yapmazsa, o zaman firmalar batar. Dolayısıyla, özel kesimin fiyatlarını dondurmasını beklemek yanlış. Kaldı ki, tek başına kamuda fiyatları dondurmak, yeterli bir politika değil. Enflasyonu düşürmek için, elde bir nal var, şimdi kaldık üç nalla bir ata!.."
Alaycı üslupla kaygı iç içe. Benzer kaygı kendini dış ekonomik ilişkilerde de gösteriyor. Dün Washington'la konuştum, "IMF şaşkın." Daha bir hafta önce uzun uzun IMF ile konuşuluyor, konuşmalarda bu tür bir karara dönük hiç bir ipucu yok. Ani bir açıklama ve "fiyatlar altı ay buzdolabına!.." Elin oğlu neye uğradığını şaşırıyor. Madem öyle, o zaman haftalardır IMF kapısında dolaşmanın alemi ne?..
Enflasyonla mücadele etmek elbette alkışlanacak bir politika. Ancak, böyle bir politikanın araçları aceleye gelmiş görünüyor. Aceleci iyi niyetten, sonuç beklemek şimdilik hayal.



Yazara Email Y.Dogan@milliyet.com.tr