Edebiyatta kadın ağzı

Aslı Onat


Türk Kadın Roman ve Öykü Yazarları Sempozyumu, Bilkent Üniversitesi'nde sürüyor. Mithat Çoruh Konferans Salonu'nda gerçekleştirilen sempozyum, Adalet Ağaoğlu'nun konuşmasıyla açıldı. Sempozyumun ilk oturumu, "Kadın Roman Yazarları ve Kadın Söyleminin Doğuşu" başlığı altında yapıldı. Tanzimat ve Cumhuriyet dönemi kadın yazınının ele alındığı, Emel Doğramacı başkanlığındaki oturumun katılımcılarından Olcay Önertoy, Halide Edip'in romanlarında toplumsal eleştiri konusuna değinirken, Ayşe Durukbaşa - Tarhan, Halide Edip'in modern kadın kimliğinin oluşumundaki etkilerini anlattı. Halide Edip'i Türk modernleşme eleştirisi yapan bir yazar olarak okumaya çalışmak gerektiğini söyleyen Tarhan, Edip'in kahramanlarını bastırılmış duyguları dile getiren karakterler olarak tanımladı. Katılımcılardan Bahriye Çeri ve Gülşen Çubaoğlu ise Tanzimat Dönemi'nin Türk kadın yazarlarından Fatma Aliye Hanım ile Emine Semiye Hanım'ı anlattı. Çeri, Fatma Aliye Hanım'ın yaşam öyküsünde kadın söylemi çerçevesinde, yazarın özyaşam öyküsünü kaleme alan Ahmet Mithat Efendi ile üslup farklarını belirterek, Fatma Aliye Hanım'ın kendi romanlarında kadınlığa dair unsurlardan özellikle kaçındığını vurguladı. Çuhaoğlu ise Emine Semiye Hanım'ın "Sefalet" romanındaki karakterlerden yola çıkarak, yazarın yetiştiği koşulların romanının kahramanlarına etkilerini ve işlediği konuların ahlak kavramı çevresinde geliştiğini aktardı. Gün içinde düzenlenen ikinci oturum, "Edebiyatta Kadın Kimliği ve Kadın Perspektifi" başlığı altında düzenlendi. Gönül Pultar başkanlığındaki oturumda konuşan M. Kayahan Özgül, "Türk Edebiyatında Kadın Ağzı" konusunda söz alarak, edebiyatta kadın söylemini, kadın edebiyatçının eserinde cinselliğini hissettirmesi olarak tanımladı. Halk müziğinde de yalnız kadınların söylediği, "kadın ağzı" türküler bulunduğunu kaydeden Özgül, ninniler ve manzum ağıtlar gibi türlerin de çoğunlukla kadınlara mal edildiğini söyledi. Kadınların halk hikayelerinin gerçekliği yerine, masalların sıcaklığını tercih ettiğini anlatan Özgül, kadınlar tarafından verilen ürünlerin de daha fazla olduğuna dikkat çekti. Diğer katılımcılardan Yasemin A. Oğuzertem "Roman Başlıklarında Kadın", Yeşim Başarır ise "Ayşe Nil ve Farklılık Söylemi" konularında söz aldı.
Günün son oturumunda "Modernlik, Cumhuriyet ve Kadın Yazar" konusu tartışıldı. İnci Engin'in başkanlığındaki oturumda Feridun Andaç modern kadın yazarın toplumsal ve sanatsal konumunu incelerken Füsun Akatlı Füruzan, Tomris Uyar ve Pınar Kür'ün hikayeciliği, Çimen Günay da Erendiz Atasü ve eseri "Dağın Öteki Yüzü" konularında söz aldı.