Emekli maaşında 23 işlem

Atilla ÖZSEVER
       Yeni sosyal güvenlik yasasında emekli aylığının bağlanabilmesi karmaşık bir hale geldi. SSK'dan emekli aylığı alabilmek için 23 işlem gerekiyor. Kişinin kendisi için 18 işlem gerekirken, ölümü halinde yakınlarına maaş bağlanacaksa bu sayı 23'e çıkıyor. 23 işlem özetle şöyle:
       1. Emekli aylığına hak kazanabilmenin tesbiti,
       2. Aylık hesaplamasına geçilmesi,
       3. 2000'den önceki prime esas kazançların belirlenmesi,
       4. Eski kanuna göre aylık hesabı,
       5. Eski kanuna göre asgari aylığın saptanması ve artırımı,
       6. 1 Ocak 2000'den önceki kısmi aylığın hesaplanması,
       7. Bu aylığın TÜFE'ye (tüketici fiyat endeksi) göre artırılması,
       8. 1 Ocak 2000'den emekliliğe başvuru tarihine kadar geçen süredeki prime esas kazançların saptanması,
       9. Her yılın kazancını takip eden yılların TÜFE'ye göre artırımı,
       10. Her yılın kazancının, bu kez gayri safi yurt içi hasılanın sabit fiyatlarla gelişme hızı kadar artırımı,
       11. 2000'den sonraki aylığın yeni sisteme göre hesaplanması,
       12. İki aylığın birleştirilmesi,
       13. Belirlenen yeni aylığın TÜFE'ye göre artırılması,
       14. Bu artışın emekli aylığı talep tarihinin başına kadar taşınması,
       15. 4 milyon 690 bin liralık sosyal yardım zammının eklenmesi,
       16. Aylık bağlama gecikirse, gecikme döneminin hesaplanması,
       17. Geciken her ayın hesaplama sistemine girmesi,
       18. Aylığın bağlanması,
       19 - 23. Eğer hak sahibi ölmüşse aylığın eş ve çocuklarına bölünmesiyle ilgili beş işlem daha söz konusu.
       Eski kanunda ise gösterge ile katsayı ve aylık bağlama oranı çarpımına sosyal yardım zammının eklenmesiyle emekli aylığı bulunuyordu.

Anayasa'ya beş yönde aykırılık

       Türk - İş sosyal güvenlik uzmanı Ahmet Şen, sosyal güvenlik yasasının beş önemli noktada Anayasa'ya aykırı olduğunu belirtti. Şen'in görüşü şöyle:
       1. Hastalık sigortasından yararlanmak için bir yılda 120 gün prim ödeme şartının yanında bunun 60 gününün hastalıktan önceki altı ay içinde ödenmiş olma koşulu Türkiye'nin imzaladığı 102 sayılı ILO sözleşmesine ve Anayasa'ya aykırıdır.
       2. Emekli Sandığı'nda gösterge artışı emekli aylığına yansıyor. Ama SSK'da prim miktarı yüzde 100 artarken (tavan yılbaşında 180 milyon liradan 360 milyon liraya çıkacak) emekli aylığındaki artış TÜFE'ye göre belirlenecek. Yani, prim yüzde 100 artarken emekliye zam TÜFE'ye göre yüzde 3 - 4 olacak.
       3. Yasadaki iki aylık sistemi Anayasa'ya aykırı, tek sistem olmalı.
       4. Aylık bağlama oranında haksızlık var. Eski sistemde her 240 gün ve 50 - 55'den sonra her yaş için aylık bağlama oranı bir puan artıyordu. Yeni sistemde prim gün sayısı artmasına rağmen aylık bağlama oranı düşüyor. Eski sistemde 5 bin gün karşılığı yüzde 60 iken yeni sistemde bu oran yüzde 42.8.
       5. Yasada yaşı tamamlamayıp sigortalılık ve prim ödeme gün süresini dolduranlar açısından kıdem tazminatı ödenmesi sadece 1475 sayılı İş Kanunu'na tabi işçilere tanınıyor. Deniz İş Kanunu, Basın İş Kanunu kapsamındakilere tanınmıyor. 1475 kapsamına girmeyip kıdem tazminatı hak edenler de, emeklilik koşullarını doldurduklarında bu haktan yararlanamayacaklar.

Okurlara...

       Çok sayıda okurumuz ülkemizin çeşitli illerinden sosyal güvenlik yasası ile ilgili kendi sorunlarını anlatan mektup, faks ya da e - mail gönderiyorlar. Sayfamızdaki yer darlığı ve mevzuatla ilgili teknik ayrıntıları içermesi nedeniyle tek tek yanıt verme olanağı bulamıyoruz. Ancak geneli ilgilendiren konularda haber şeklinde bilgi vermemiz mümkün oluyor. Bununla birlikte bilgilerimiz ışığında yanıt vermemizin mümkün olması halinde okurlarımızın telefonla da ( 0212 505 62 45) ulaşması söz konusu olabilir. Mektup, faks ve e - mail'lere teşekkürler...

Kendine mektuplar

       Ne idiyse onu yansıtan
       amansız bir ayna şu beyaz kağıt

       Senin sesinle konuşur beyaz kağıt
       senin gerçek sesinle
       beğendiğinle değil;
       senin eserindir, boşuna harcadığın
       bu hayat.
       Yeniden ele geçirebilirsin belki
       seni başladığın yere
       fırlatan bu kaygısız nesneye
       tutunabilirsen eğer.

       Hayatın, sen ne verdiysen odur
       bu boşluk, sen ne verdiysen odur
       bu beyaz kağıt.

       Yorgo SEFERİS