Hasan Cemal
Tüm Yazıları
Bugün köşemi, Boğaziçi Üniversitesi öğretim görevlisi, psikolog ve yazar Leyla Navaro’ya bırakıyorum.
İyi pazarlar!
* * *
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak ırkçılık, ayırımcılık ve antisemitizm ile ilgili üzerimde iz bırakmış iki anı var belleğimde.
Biri Varlık vergisi sırasındaydı.
Altı yaşlarında olmalıydım, dedemin Yeşildirek’teki giysi dükkânına Varlık Vergisi nedeniyle el konmuş, Varlık Vergisi memurları evimize girmiş, alınabilecek eşyaları inceliyorlardı. Evde derin bir tedirginlik hâkimdi, dedemse bu durumdan dolayı yatağa düşmüş, hastalanmıştı.
Belleğime kazınan diğer olay 6-7 Eylül felaketiydi.
Dükkânımız olmadığından, ailece maddi bir zarar görmediysek de çok üzülüp, olup bitenlerden dolayı ürktüğümüzü anımsıyorum. Bunların dışında, bana doğrudan söylenen ya da hissettirilen bir Yahudi karşıtlığıyla bugüne dek karşılaşmadım.
Sadece 1950 yıllarında ‘Vatandaş Türkçe Konuş’ sloganlarının yaygınlaştığı sıralarda, ablamla birlikte Ladino veya azınlık dilleri konuşanlara sert bakışlar atarak, “Vatandaş Türkçe Konuş” diye ihtar ettiğimizi hatırlıyorum.
11-12 yaşlarında olmalıydık.
Şimdi utanarak hatırladığım bu durumun, psikolojide ‘saldırganla özdeşleşme’ savunma mekanizması olduğunu artık biliyorum. Yani, saldırganlığa maruz kalan kişinin, çok korktuğu durumlarda saldırganla özdeşleşmesi ve onun gibi davranmaya çabalaması...
11 yaş için belki de anlaşılabilir, nispeten affedilebilir bir durum... ama erişkin ve olgun bir insan ya da bir ülke için elbette ki değil...
65 yıl önce Türkiye’de doğdum.
Türkiye’de yaşıyorum.
Annem, babam, ecdadım Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne dönüşmüş bu toprakların çocuklarıdır... Türkiye’de okula gittim, bir Türk’le evlendim, çocuk sahibi oldum, çocuklarım Türk okullarına gitti.
Evde Türkçe konuşuruz.
Türkçe kitaplar yazdım, seminerler, konferanslar verdim, yurtdışında katıldığım uluslararası çalışmalar ve yönetim kurullarında Türkiye’yi azim ve gururla temsil ettim. Oralardaki tanımım da, ‘the Turkish woman‘dır.
Eşit bir vatandaş olarak vergilerimi düzenli ödemekteyim, ülkenin maddi ve manevi çıkarlarıyla yakından ilgili ve aktifim.
Şimdi bana söyler misiniz?
Din hanemde Yahudi yazdığı için mi ben bu ülkede bir günden diğerine düşman hanesine sokuldum? Saldırılacaklar, tehdit edilecekler listesine dahil edildim?
Ortadoğu’da yaşanmakta olan savaşta kendinden menkul taraf tayin edildim. Beni yakından tanıyanlar savaş hakkındaki düşünce ve değerlerimi, savaş nedeniyle ölen ve öldürülenlere hassasiyetimi bilirler.
Kaldı ki esas mesele bu değil.
Ortadoğu’daki savaşın faturası din hanemde ‘Yahudi’ yazdığı için bana çıkarılıyor. “Sizleri İspanya’dan kurtaran Osmanlı’nın torunlarıyız” dendiğinde ne kastediliyor acaba?
Doğup büyüdüğüm, bir vatandaş olarak görevlerimi yerine getirdiğim, fiilen gelişmesine katkıda bulunduğum bu topraklarda hâlâ misafir mi addediliyorum? Boynu bükük mü dolaşmalıyım? Tehdit altında kalmaya namzet miyim? Ve bu durumu sindirmeli miyim?
Türk Yahudi’lerinin en önemli niteliklerinden biri ülkelerine vefa ve sadakattır. Yurtdışındayken Türkiye’ye laf kondurmam, yerel değerlerin tanınması ve yüceltilmesine inanırım.
Ancak bugün içimde bir şeyler kırıldı...
Kendimi ait addettiğim ülkem beni eşit vatandaşı olarak görmüyor, din hanemde yazılı olan ibareden dolayı zımnen taraf yapıp düşmanlaştırıyor, devletine ve vatandaşlarına sahip çıkmakla yükümlü devlet sorumluları ve kimi medya saldırganlık ve düşmanlığı kışkırtıcı söylemlerden çekinmiyor ve ülkeyi ele geçirmekte olan ırkçılık dalgasına ‘dur’ diyemiyor, demiyor...
Demek ki 500 yıldır yaşamakta olduğumuz, kendimizi ait hissettiğimiz, manen sahiplenip manen savunduğumuz bu topraklarda ülkenin diğer vatandaşlarıyla hangi etnik kökenden veya dinden/ mezhepten olurlarsa olsunlar kader birliği yaptığımızı, birlikte mücadele ettiğimizi sanırken, ne kadar da yalnızmışız aslında...
O kadar sözü edilen, gururla taşınan ‘kültür mozaik’i sadece bir turistik slogan, bir yanılgı, yanılsamaymış... Esas arzu edilen, amaçlanan ‘mozaik’i tek renge indirgemekmiş...
Bugün kendim için üzülüyorum.
Tedirginim ve nispeten ürküyorum.
Ama açıkça söylemem gerekirse Türkiye’nin ırkçılığa kaymakta olan geleceği için de eşit derecede tedirginim, üzülüyor ve ürküyorum. Ve bu gidişe bilinçli ve sorumlu bir ‘dur’ denmezse Türkiye’nin kendini büyük bir yalnızlığa mahkûm edeceğinden korkuyorum.
Karanlık bir yalnızlığa...
———
Leyla Navaro’nun 22 Ocak 09 tarihli Radikal’in 11. sayfasındaki yazısının geniş bir özeti.
———-
İZİN DUYURUSU
YILLIK İZNİMİN BİR HAFTALIK BÖLÜMÜNÜ KULLANIYORUM, ÖBÜR HAFTA TEKRAR BULUŞMAK UMUDUYLA İYİ PAZARLAR, HC.