Dün bu yılın ilk üç ayının büyüme rakamları açıklandı. 2003 yılının birinci üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre gayri safi milli hasıla gelişme hızı yüzde 7.4, gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızı da yüzde 8.1 olarak gelişmiş. Rakamlar büyümenin süreceğine işaret ediyor.
Milli gelirde en önemli konulardan biri mevsimselliktir. Belli mevsimlerde üretim artar. Bunun bir kısmı tarımdan kaynaklanır, diğer bir kısmı da turizmden. Çünkü her iki sektörün de milli gelire katkısı üçüncü çeyrekte gerçekleşir. Bu nedenle ilk çeyrekte alınan sonuçların milli gelire ve yıl sonu büyüme performansına katkısı göreli olarak sınırlıdır. Bu nedenle alınan bu sonuçların abartılmaması gerektiğinin bilincinde olmalıyız. Üstelik geçen yıl ilk çeyrekte milli gelir sadece yüzde 0.4 büyüdüğünden, bu performans oldukça makul gözükebilir.
Buna rağmen, ilk çeyrekte tarımdaki yüzde 7'lik büyüme toplam büyüme üzerinde olumlu katkı sağlıyor. Mali kuruluşlardaki daralma ise anlaşılan çeşitli nedenlerle sürüyor. Henüz ciddi biçimde kredi tahsis edemeyişleri bankacılığın toparlanmasını olasılıkla sağlamıyor. İnşaat sektörü de, ilk çeyrekte müthiş bir daralma göstermesine rağmen, bu Irak savaşının atmosferinden kaynaklanmış olabilir. Yılın geri kalan döneminde ise göreli bir toparlanma beklenmelidir.
Aşağıdaki tabloda ilk çeyrekteki büyüme harcamalar yönünden görülüyor. Dikkat edilirse, sabit fiyatlarla devlette yüzde 3'lük bir küçülme gözlenmesine rağmen, özel kesimde tüketim reel olarak geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6.5 oranında artmış. Öte yandan, yatırımlarda da gözlenen yüzde 9.3'lük artış büyüme performansına da katkıda bulunuyor. Nihayet ihracat da çok ciddi bir katkı sağlıyor. Çünkü milli gelirin yüzde 15'ini oluşturan ihracat yüzde 15 kadar büyümüş.
| Harcama Grupları | Cari Fiyatlarla I. Dönem (%) | Sabit Fiyatlarla I. Dönem (%) |
| Özel nihai tüketim harcamaları | 36.2 | 6.5 |
| Devletin nihai tüketim harcamaları | 34.7 | -3.0 |
| Gayri safi sabit sermaye oluşumu | 26.4 | 9.3 |
| Mal ve hizmet ihracatı | 53.5 | 14.5 |
| Mal ve hizmet ithalatı | 66.3 | 23.9 |
Sanayi kesimini tek başına aldığımızda, kamunun yüzde 2, özel kesimin ise yüzde 12.6 büyüdüğünü görüyoruz. Gıda, taşıt araçları, dokuma, basın, plastik ve demir - çelik, metal ve makine sanayiinde ciddi üretim artışları gözleniyor.
Geçenlerde ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Ali Babacan'la yaptığımız "İstişare toplantısında" Prof. Taner Berksoy endişelerini ifade ederken iki konudan bahsetmişti. Bunlardan biri ekonomide süregelen kırılganlıklardı, diğeri de ekonomide aşırı ısınma olasılığı. Malum ekonomi çok hızlı büyüme trendine girerse, hem enflasyon tekrardan kontrolden çıkabilir, hem de cari işlemler açığı büyük bir sorun haline gelebilir.
Berksoy'un uyarılarının haklılığını anlamak mümkün. Ancak şimdilik bu aşamada böylesi bir sorun olası görülmüyor. Birincisi, Merkez Bankası'nın izlediği yüksek faize dayalı anti - enflasyonist para politikası sürüyor. İkincisi de, izlenen sıkı maliye politikası ısınmayı dizginliyor. Belki de Berksoy hükümete faiz indirimi konusunda baskıcı olmamayı ikaz ediyordu.
İlk çeyrekte savaş ortamına rağmen rakamlar gayet tatmin edici. Çünkü ikinci çeyrekte savaş ortamı da geçmiş olacağından toparlanma artacaktır. Ancak asıl önemlisi üçüncü çeyrek. Üçüncü çeyreğe ait rakamlar ise ne yazık ki, yılın sonuna doğru yayımlanacak. O zaman yıl da bitmiş olacak.
Kısacası, dün yayımlanan büyüme rakamları umutları yeşertti. Bu yıl, öngörülen büyümenin gerçekleşmemesi için bir neden bulunmuyor.