Dün dolar 1.390.000 TL’ye kadar gevşedi. Ve aynı sabah Eko - Diyalog’un Cim -Bom’lu üyesi Profesör Asaf Savaş Akat aradı. Döviz kurundaki durumdan memnuniyetini ve haklı çıktığını anlattı. Doğrusu, kurda çöküş yaşanabileceğini hem yazıyor, hem de konuşmalarında belirtiyordu. Bense dövizdeki çıkış durulduğunda, yavaş yavaş gevşeyeceğini düşünüyordum.
Bu arada 16 Temmuz 2001 Pazartesi günkü yazımı anımsatmak isterim. Bir gün önce kur 1.337.000 TL’ye tırmanınca kaleme almışım. O sırada iki tür tahmin vardı; "gevşer ve 1.200.000 TL dengelenir" diye düşünenlerle, "patlar 1.350.000 TL olur" diyenler.
Biz ise şöyle yazıyorduk:
"Tasarrufçuya gelince.. Dövizle TL arasında bocalıyor. Yıl sonu döviz kuru tahminleri 1.250.000 ile 1.350.000 arasında değişiyor. Biz 1.500.000 TL varsayımıyla hareket edelim. Yani en kötü versiyona geçelim. Bu, yüzde 11’lik kur artışı demektir. Üstüne fahiş faiz olarak ayda yüzde 1 net getiri koyarsak yüzde 16.6 eder. Diğer seçenek ise, TL. şu anda 6 aylık bonolar vade sonunda net yüzde 41 getiriyor. Altı ayda yüzde 25’ten fazla farkı bankalar veya yatırımcılar sizce yerde bırakır mı? Göreceğiz."
O tarihten bugüne TL’de kalanın parası yüzde 45 büyüdü. Dövizde kalanın ise satın alma gücü en iyi olasılıkla yüzde 10 arttı. Şimdi "keşke döviz almasaydım" diyenler çoğalıyor. Oysa onları uyarmıştık. Ama dinlemediler..
Çünkü, bizim uyarılarımıza rağmen kur artmayı sürdürüyordu. Hatta 1.650.000 TL’ye dek tırmanmıştı. Ama o durum suni veya geçiciydi. Şimdi artık normal düzeyine indi. Dalgalı kurun işte böyle maharetleri var. Hatta kendine güvenen al - sat yaparak dalgalanmalardan kazanç bile sağlayabilir. (Ancak biz yine de tavsiye etmeyiz)
Son aylardaki düşüş ise başka kaygılar yaratıyor. Düşüşün sürmesi halinde, ki olabilir, dış dengenin olumsuz etkileneceğinden korkuluyor. Üstelik ciddi bir müdahale yapılmadan da kurun "yakın zamanda" düzelmeyeceği görülüyor. Kurda düzelmeyle ne kastettiğimize gelince.. İç enflasyona ayarlı ve dış ticarette dengeyi sağlayacak kur, düzelme noktası olarak nitelenebilir. Gerçi dalgalı sistemde bunun aşağısına ve yukarısına hareketler olabilir. Ancak uzun vadede bunun yakın çevresinde hareket edeceği unutulmamalıdır.
Tekrar belirtelim: dövizde yükselme her an olabilir. Ama bunun tarihi belli değildir. Bu nedenle risk seven, yahut da ortalığı riskli görenlere dövize yönelmelerini tavsiye ederiz. Kısa vadede güvenilir liman ise TL’dir.
Kurdaki olası yükselme ise, ancak;
Merkez Bankası’nın gerek dış borç ödemek için, gerekse ihracatı kollamak için müdahalesiyle,
Dövizle topla oynar gibi oynamayı seven yabancı bankaların yine kur spekülasyonu yapmasıyla, (ama artık onlar da bu işin çok kolay olmadığını biliyorlar)
Büyümede canlanmanın getirdiği artan ithalat talebiyle,
Vatandaşın veya yabancıların olumsuz siyasal gelişmelerden tedirginliği ve dövize hücum etmesiyle, başlayabilir.
Tabii aksi yönde etkiler de söz konusu. Şu andaki Merkez Bankası’nın sükunetini ise başarılı buluyoruz.