Dalgalı kur sistemine geçtiğimizden bu yana ekonomi dünyasında en fazla konuşulan konu herhalde döviz kuru. Gerçekten kur her yukarı çıktığında endişeler artıyor, ancak gevşeyince ortalık ferahlıyor. Oysa işin doğrusu kurun ne çok aşağılarda olması, ne de çok yukarılarda. Dengeli bir noktada bulunması en doğrusu.
Malum, kur çok gevşeyince dış denge bozuluyor. İhracat düşüyor, ithalat patlayabiliyor. Kur çok yukarı gittiğinde ise, gerek devletin, gerekse özel kesimin döviz borçlarındaki sıkıntı artıyor. Kaldı ki, kur çıkınca bir de enflasyonist baskı oluşuyor.
Bundan üç hafta önce döviz kuru 1.370.000 TL düzeyindeydi. Ciddi rahatsızlıklar bulunuyordu. Fakat önceki hafta, kısmi bir düzeltmeyle 1.380.000 TL'ye kadar yükseldi. Bu haftaya ise 1.490.000 TL' ile girdi ve günü 1 milyon 500 bin TL civarında kapattı. Bir günde yüzde 2'lik bir ayda da yüzde 10'luk devalüasyon az buz değil. B Enflasyonist beklentilere aldıracak nitelikte B. Çünkü 12 ay sonra enflasyonun yüzde 13 - 14 olması hedefleniyor. B> Kurdaki bu hızlı düzeltme sürerse enflasyon hedefi büyük ölçüde şaşabilir.
Buraya nasıl geldik. Kur 1.370.000 TL düzeyindeyken Merkez Bankası günde 120 milyon dolar alıyor, Piyasa "bana mısın" demiyordu. Oysa MB'nin 9 milyar doları aşan miktarda satın aldığı döviz küçümsenmemeliydi. MB döviz akımını büyük ölçüde sterilize etmişti. Kur 1.400.000 barajını aşınca Merkez Bankası önce bir şey yapmadı. Ancak daha sonra döviz alım ihalelerindeki miktarı yarıya indirdi. Geçen hafta bu da yetmeyince ihaleleri tümüyle durdurdu. Çünkü kurdaki yukarı doğru hareketlilik durmuyordu.
Kurun neden birdenbire yükbeldiği merak konusu. Bazıları "çok düşmüştü, şimdi de yükseliyor" diyor. Oysa mali piyasalardaki her gelişmenin ekonomik temeli var. Mesela, daha önce gözlenen gevşemenin nedenleri biliniyor. Bir yandan (yaz başında) sıcak paranın girmesi, diğer yandan vatandaşın dövizini bozdurması etkili olmuştu. Üstelik oldum olası yaz dövizin bol olduğu aylardır. Turizm, işçi dövizleri vb. Irak ile sınır ticaretinin gelişmesi de etkili olmuştu. Öte yandan, cari işlemlerdeki dengesizliğe ve MB'nin döviz alımlarına rağmen kur aynı düzeye çakılı kalmıştı.
Kurdaki yükselmenin üç nedeni bulunuyor. Birincisi, MB'nin şimdiye dek çektiği döviz miktarı çok yüksek. İkincisi, TL'deki faiz çok düştü ve TL'de kalmanın cazibesi azaldı. Üçüncüsü, cari işlemlerdeki açıklar devam ediyor. Dördüncüsü, Irak'taki yönetim sınır ticaretini kısıtlayan kararlar alınca Irak'tan gelen dövizler azaldı. Nihayet gerek yerli, gerekse yabancı yatırımcılar yıl sonuna gelinmesi nedeniyle hesaplarını kapatıyorlar. Yani çıkışa başladılar.
Kurdaki bu yükseliş kısmen reel olarak çok düşük düzeyde kalmaktan kaynaklanıyor. Ama mevsimsel nedenler de göz ardı edilmemeli. Bu nedenle tekrar geri gelebilir. Yok eğer bu trend süreklilik kazanırsa, enflasyonist baskılar hortlar. MB de bu nedenle tedirgin. Dolayısıyla MB kura müdahale ederse şaşılmamalı. Bu müdahale ilk önce doğrudan olacaktır. Yetmezse döviz satış ihaleleri bile başlayabilir.