Ödemeler dengesi iki parçadan oluşuyor. Birinci parçasına cari işlemler hesabı deniyor ve bu hesapta döviz kazançları ile kayıpları yer alıyor. Diğer hesap ise sermaye hesabı denilen döviz borç - alacak ilişkisini gösteren kısım.Cari işlemlerde döviz gelirleri; mal ya da hizmet satışlarından oluşuyor. Yani ihracat, turizm, işçi döviz gelirleri hep burada yer alıyor. Öte yandan döviz giderleri, mal ya da hizmet dışalımlardan oluşuyor. Burada da ithalat, yurtdışı turizm, ya da ülkemizde yaşayanlar kar ve ücret transferi yer alıyor.Elbette cari işlemler çok daha önemli bir hesap. Çünkü bu hesap fazlalık veriyorsa, ülkenin sahip olduğu dövizlerde artış oluyor. Yahut aksine, cari işlemler hesabı açık veriyorsa, sürekli döviz kaybı oluşuyor. Oysa sermaye hesabı geçici olarak elde edilen (ya da verilen) dövizleri gösteriyor. Nasıl olsa günün birinde geri dönecek.Önceleri cari işlemler, mal ve hizmet gelir - gideri ile görünmeyenler olarak ikiye ayrılırdı. Şimdi daha analitik biçimde hazırlanıyor ve dört ana kalem bulunuyor. Cari hesapta mal ve hizmetler hesabının yanı sıra, bir de gelir kalemi açılmış. Bu hesapta yurtdışından gelen tüm mali ve reel yatırımların getirileri yer alıyor. Anaparaları ise sermaye ve mali hesaplar tablosunda yer alıyor. Cari transferlerde sadece işçi dövizleri yer alıyor. Nihayet Merkez Bankasının rezerv değişimleri de ödemeler dengesinde yansıtılıyor ve ortaya çıkan hatalar ayrı bir kalemle gösteriliyor.Bu yılın ilk iki ayında cari işlemler hesabında ciddi bir açık oluştu; tam 1.178 milyon dolara ulaşan bu düzey hiç de hoş değil. Üstelik daha yüksek bir kurla ve savaş öncesi ithalat canlanmadan. Hele ödenen borç servisleri de bu hesaba eklenirse, durum daha da ciddileşiyor. Çünkü 1 milyar dolara yakın da ülkeden gelir transferi yapılmış görünüyor. Geçen yıl işçi dövizi geliri azdı. Bu yıl ise bir yüzde 27 daha azalmış görünüyor. Oysa piyasalar bu durumu önemsemeyip, es geçiyorlar. Çünkü bu olumsuz yapının 3 milyar dolara ulaşan sermaye hesapları tarafından telafi edildiği gözleniyor.IMFnin getirdiği bir son şema gerçekten Merkez Bankasının analitik bilançosunu anımsatıyor. Ekonomistler için yorumlamak çok kolaylaşıyor. Ancak şunu da belirtmekte yarar var; Merkez Bankasının geriye dönük olarak bu verileri aylık bazda birkaç yıllığına yenilemesi gerekiyor. Aksi takdirde yanlış rakamlar karşılaştırıp, yanlış sonuçlar ortaya çıkabilir.Bir de şu net - hata noksan rakamı hakkında daha ayrıntılı bilgi sahibi olabilsek. Çünkü bu kalem neredeyse cari işlemler rakamının iki katına çıkıyor. Böylesine büyük bir kalemin artık daha açık olarak sınıflanması gerekiyor. Yahut da Merkez Bankası her defasında ek bilgiler sunmalı. hgunes@milliyet.com.tr Ödemeler dengesi bir ekonomide tüm döviz giriş - çıkışlarını gösteren tablodur. Ve genellikle ülkelerin merkez bankaları tarafından hazırlanır. Ülkemizde de bu veriler aylık olarak, fakat genellikle iki aylık bir gecikme ile Merkez Bankası tarafından yayımlanır. Gerçi 2001 krizinde bu tablonun geç açıklanması, oluşan döviz açığının geç fark edilmemesine neden olmuştu. Ama şimdi daha bir özenli izleniyor ve son olarak IMFnin formatında yayımlanıyor.