Uyanan dev Rusya ile ilişkiler yoğunlaşmalı

     Hemen üstümüzde bir dev uyanıyor. Bu dev "ayı" olarak bilinen Rusya. Açıkçası, bu ülke yeniden bir dünya gücü olarak görünüyor. Oysa bu devle Türkiye'nin ekonomik ilişkileri çok sınırlı. Rusya'nın Türkiye'de yatırımları hemen hiç yokken, Türkiye'nin ise son yıllarda birkaç yatırımı var. Ancak rakamlar gayet sınırlı.

YIL	İHRACAT	İTHALAT	DENGE	HACİM
1992	442	1041	-599	1482
1993	505	1542	-1038	2047
1994	820	1046	-226	1866
1995	1238	2082	-844	3320
1996	1482	1846	-364	3328
1997	2049	2048	1	4098
1998	1348	2155	-808	3502
1999	587	2372	-1785	2959
2000	644	3886	3242	4530
2001	924	3436	-2512	4360
2002	1163	3855	-2692	5018

İki ülke arasında dış ticarete gelince. Rusya ile dış ticaretimiz 1990'lı yılların başında toplam 1.5 - 2 milyar dolarlık bir hacimdeymiş. Fakat zamanla artmış. Şu anda 5 milyar doları geçiyor. Gerçi bunda aslan payı ithalata ait. Bir zamanlar 1 milyar doları ancak bulan ithalat şimdi 4 milyar dolara yaklaşıyor.

Bavuldan kazanırken, resmiden kaybetmek
İhracatımızdaki gelişme ise sevindirmiyor. 1997 yılında 2 milyar dolara ulaşan ihracat şimdi ancak 1 milyar doları buluyor. Her çeşit tüketim malı satıyoruz. Ancak ihracatımız iki nedenle sınırlı kalıyor. Birincisi; bavul ticaretiyle yapılan ihracat, ikincisi de bavulla ihraç edilen mallardaki kalitesizliğin yarattığı kredibilite darbesi. Bu nedenle tekstil, hazır - giyim, hazır - gıda gibi sektörlerde Türkiye ihracatta zorlanıyor. Yani belki bavuldan kazanıyoruz, ama resmi ihracattan kaybediyoruz.
Rusya'dan ithalatımız temel olarak doğal kaynaklardan oluşuyor. İthalatın yüzde 69'unu mineral yakıtlar, yüzde 18'ini de diğer madenler oluşturuyor. Demek ki, Rusya'nın doğal kaynak zenginliğini ortadan çıkarsak, Türkiye'ye sattığı pek bir mal kalmayacak.
Rusya giderek büyüyen ve dışa açılan bir pazar. Üstelik coğrafi avantajımız var. Ama yine de aramızdaki ticaret sınırlı kalıyor. Mesela Türkiye'nin toplam ihracatında Rusya'nın payı yüzde 3, toplam ithalatımızda ise Rusya'nın payı yüzde 8.
Rusya ile yaptığımız bavul ticareti çok önemli. Tablodan da görüldüğü gibi, Rusya'nın bavul ticareti temel olarak Türkiye ile yapılıyor. Türkiye tek başına bu ticaretin en az dörtte birini gerçekleştiriyor. Bu nedenle burada ilerlenebilecek mesafe pek kalmamış.

Yıl	Rusya'nın bavulla ithalatı	Türkiye'nin bavul ticareti	% Payı
1997	18.3	5.8	31.7
1998	13.3	3.6	27.1
1999	8.5	2.2	25.9
2000	11.1	2.9	26.1
2001	12.1	3.0	24.8

İnisiyatif Rusya'da gözüküyor
Üstelik bu ticaret tamamıyla Rusya'nın kararlarına bağlı. Eğer 50 kilo sınırı düşürülürse bu olanak büyük ölçüde ortadan kalkabilir. Diğer bir deyimle, hop oturup hop kalkmaya devam edeceğiz galiba. Ama belirttiğimiz gibi bu gereksiz. Oradan kaybettiğimizi belki, resmi ticaretten kazanırız.
Rusya ile ticaret dengemiz bavulla yapılan dikkate alındığında denge sağlıyor. Ancak iki büyük ekonominin hem dış ticaret hacmi artmalı, hem de karşılıklı olarak yatırımları. Herhalde iki ülkenin izlediği dış politikalar ekonomik ilişkilerin de gelişmesini engelliyor. Çeçen sorunu hakkında Türkiye'nin aldığı konum, Kürt sorunu hakkında da Rusya'nın aldığı konum ilişkilerde sorun yaratıyor. Üstelik Ermenistan ve Karabağ konusunda da Türkiye Rusya ile farklı konumlarda.
Bütün bu zorluklara rağmen, iki ülkenin hem aralarındaki siyasi sorunları aşması, hem de ekonomik ilişkileri geliştirmesi gerekiyor.