Piyasalar Merkez Bankası'nın yapabileceği faiz indirimini tartışıyor. Ancak baştan belirtelim; pek umutlu değiliz. Çünkü geçen yıla göre ilk üç ayda enflasyon daha yüksek gerçekleşiyor. Merkez Bankası da bu konuda çok duyarlı. Bu nedenle enflasyon beklentilerinin kalıcı biçimde aşağıya gittiği görülmediğinde faizler düşürülmeyecektir.
Şu anda uyguladığımız istikrar programının en can alıcı noktası ise bütçede faiz - dışı fazla yaratılması. Diğer bir deyimle, harcamalar iyiden iyiye kısılacak, vergiler de olabildiğince tahsil edilecek. Böylece hem iç borç faizi ödenecek, hem de enflasyon düşecek. İzlenmesi gereken en önemli konu da bu.
Önceki gün ilk üç aylık konsolide bütçe verileri açıklandı. Rakamlar ilk bakışta çok olumlu. İlk üç ayda yıllık harcama hedefinin yüzde 21.4'üne ulaşılmış. Yani sürenin dörtte biri geçse de harcamanın beşte biri gerçekleşmiş. Geçen yılın aynı dönemine göre ise harcamalar yüzde 13 artmış. Kısacası, bu açıdan kamu dengesinde ürkütücü bir gelişme yok.
Personel harcamaları ilk üç ayda yılın aynı dönemine göre yüzde 36 artmış. Bu artış, bir miktar hedeflenen enflasyonla ve ücret artışıyla bağdaşmasa da, yatırım alanında çok ciddi düşüşler gerçekleşmiş. Yatırımlar geçen yıla göre neredeyse 2.5 kat azalmış.
Veriler faiz harcamalarının son üç ayda geçen yıla göre yüzde 4.8 azaldığını gösteriyor. Ancak ödenen faizlerin şu andaki konjonktürle hiçbir ilgisi yok. Geçmişi yansıtıyor. Toplam transfer harcamaları ise geçen yıla göre yüzde 8 artmış.
Bütçe gelirlerine gelince... İlk üç ayda geçen yıla göre olumlu gelişmeler gözleniyor. Bütçe gelirlerinin, özellikle vergi gelirlerindeki olumlu performansla, yüzde 35'e yakın arttığı gözleniyor. Katma bütçeli idarelerin gelirlerinde de önemli artışlar var. Ancak toplam içinde bu rakamlar göreli olarak çok küçük.
Geçen yıl ilk üç ayda yaratılan faiz - dışı fazla 3.9 katrilyonmuş. Bu yıl ise bu rakam 4.9 katrilyona çıkmış. Bu yüzde 25'lik bir artış anlamına geliyor, ki çok başarılı. Tek sıkıntı ise mart ayında. Çünkü bu ayda faiz - dışı fazla performansı bir hayli düşüyor.
| 2002 | 2003 | |
| - HARCAMALAR | 27.663 | 31.252 |
| Faiz - hariç | 11.123 | 15.466 |
| PERSONEL | 5.220 | 7.122 |
| DİĞER CARİ | 470 | 558 |
| YATIRIM | 281 | 127 |
| TRANSFER | 21.692 | 23.445 |
| FAİZ | 16.540 | 15.787 |
| - GELİRLER | 15.027 | 20.364 |
| VERGİ | 11.696 | 16.710 |
| DİĞER | 3.332 | 3.653 |
| - BÜTÇE DENGESİ | -12.635 | -10.888 |
| - FAİZ - DIŞI DENGE | 3.904 | 4.898 |
Geçen yıl bütçe açığı ilk üç ayda nominal olarak açık yüzde 16.2 küçülmüş. Bu reel olarak daha da büyük bir daralma demek. Sevindirici gerçekten. Üstelik faiz - dışı fazladaki yüzde 25'lik artış göz önüne alınırsa, rakamlar daha da tatmin edici bulunabilir.
Ancak bu tablo bizi yanıltmamalı. Bütçe çıkmadan önce doğru dürüst harcama yapamayan hükümet bütçe ile beraber, özellikle yatırımlarda, kantarın topunu kaçırabilir. Kaldı ki, hükümetin bir borç ertelemesindeki arzusu da bütçede harcama kolaylığı elde etmek. Önümüzdeki aylarda faiz - dışı fazla izlenmeye devam edilmeli.