Anı, yaşam, klasikler

Kitap notları (2)


İnsan kendi yaşadığı döneme ilişkin anı kitaplarını ya da yaşamöykülerini farklı bir ilgiyle, farklı duygulara kapılarak okuyor galiba. Bu anı ve öykülerde sözü edilen kişilerin hiç değilse bazılarını görmüş ya da tanımışsanız bu ilgi daha da artabiliyor. Hıfzı Topuz'un ilginç anılarından oluşan Eski Dostlar'ı (Remzi Kitabevi) ve Mine Söğüt'ün yazdığı Adalet Cimcoz: Bir Yaşamöyküsü Denemesi'ni (Yapı Kredi Yayınları) okurken ister istemez kendi çocukluğumu ve gençliğimi hatırladım. Eski Dostlar'ın satırları arasından süzülüp sırıtan gerçek ise bir kez daha ürküttü beni: Türkiye'de aydın olmanın, hele solcu bilinmenin ağır bir bedeli vardı; baskılar, yasaklar, takipler, ihbarlar, ihanetler, mahkumiyetler hatta cinayetler aydın ya da solcu olmanın kaçınılmaz uzantılarıydı sanki. Sabahattin Eyuboğlu'nun mavi yolculuk yaptıkları teknenin direğine taktığı oyuncak fırıldaklar bile polis takibine uğrayabiliyordu bu ülkede. Bütün yaşamları bu koşullar altında geçen aydınların düşünce dünyalarının bu çerçeveye hapsolması da doğaldı belki de.
Cimcozlar'dan ve Sahabahattin Eyuboğlu'ndan söz ederken Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları'nın özenle hazırladığı bir dizi kitaba değinmeden edemeyeceğim. Sabahattin Eyuboğlu'nun çevirdiği Montaigne'in Denemeler'i, Eyuboğlu ile Adalet Cimcoz'un kocası M. Ali Cimcoz'un birlikte çevirdikleri Eflatun'un Devlet'i ve gene Eyuboğlu ve Mina Urgan ve Vedat Günyol'un ortaklaşa çevirdikleri Thomas More'un Utopia'sı dilinden kapağına ve baskısına kadar her özelliğiyle insanı bu ölümsüz yapıtları okumaya, ya da yeniden okumaya davet ediyor adeta.
Müzik eleştirmeni Evin İlyasoğlu, 20. yüzyıl klasik müzik bestecilerimizin yaşam öyküleriyle müzikteki serüvenlerini iç içe anlatan kitaplarına - Cemal Reşit ve Necil Kazım Akses'ten sonra - bir yenisini ekledi bu yıl, İlhan Usmanbaş: Ölümsüz Deniz Taşlarıydı gene Yapı Kredi Yayınları'nca yayımlandı. 20. yüzyıla damgasını vurmuş bestecilerimizin ilginç yaşamöyküleri ve müzik serüvenlerinin yanı sıra dönemin sanat ve kültür yaşamını yansıtan, havasını ve rengini veren ayrıntılar da buluyorsunuz İlyasoğlu'nun kitaplarında.
Mahfi Eğilmez'in Light Günlük'ü ise çok farklı türde bir anı kitabı, daha doğrusu bir üst düzey bürokratın anılarıyla yazılarını ve değerlendirmelerini bir araya getiren bir derleme. Eğilmez'in kendi değerler sisteminin nasıl oluştuğunu anlatan yaşamöyküsüyle ilgili ayrıntıların yanı sıra kitapta en ilginç bölümler Turgut Özal'la ilgili olanlar bence. Özal'ın Cumhurbaşkanı olduktan sonra resmen değilse bile fiilen "başkanlık sistemi"ni uyguladığı anlaşılıyor Eğilmez'in anılarında.


Yazara E-Posta: oulagay@milliyet.com.tr