Popüler olmak marifet midir?

"Marifet" sözcüğünün dört karşılığı var Türk Dil Kurumu'nun Türkçe Sözlüğü'ne göre: 1. Ustalık, hüner. 2. Uygun olmayan, hoşa gitmeyen, can sıkıcı iş veya davranış. 3. eski. Bilim, bilgi. 4. eski. Aracı, ikinci el. Fransızca kökenli olan "popüler" sözcüğünün karşılığında ise şunlar yazıyor: 1. Halkın zevkine uygun, halk tarafından tutulan. 2. Herkesin tanıdığı.
Her iki sözcüğün hangi anlamlara geldiğini saptadıktan sonra şimdi "popüler olmak marifet midir?", sorusuna cevap arayabiliriz.
Cevap hazır aslında: Evet, popüler olmak marifettir.
"Marifet" sözcüğünün 1. karşılığını kullanırsak "popüler olmak için marifet göstermek gerekir" demek belki daha doğru olacak. Halkın zevkine uygun olanı keşfedip, halk tarafından tutulan bir şarkıcı, sinema oyuncusu, sporcu, şair, yazar, gazeteci, ressam vb. olmanın kolay bir şey olmadığı, bir ustalık ve hüner gerektirdiği ortada. "Halkın zevki" bizim kendi zevkimize uymasa da halkın bağrına bastığı kişiler ve yaptıkları bize fevkalade bayağı, zevksiz, itici gelse de onların önemli bir şey başardıklarını kabul etmemiz gerekiyor. Bize göre onların davranışları "marifet" sözcüğünü 2. karşılığına otursa bile gene de "marifet"li olmaya devam edecek.
Bunu saptadıktan sonra gelelim "marifet" sözcüğünün "eskimiş" kaydıyla sözcüğe giren 3. karşılığına. Bilimle uğraşmak, bilgi sahibi olmak eskiden marifet sayılıyormuş da şimdi öyle olmaktan çıkmış mı acaba? Bilgili olmanın "marifet" sayıldığı dönemler geride mi kalmış?
Türkiye'de bilime ve bilim adamına verilen öneme, ödenen maaşa, gösterilen saygıya bakarak bu soruya da "evet" cevabını verebiliriz rahatlıkla. "Marifet" sözcüğünün karşılığında sanattan ve sanatçıdan söz edilmiyor ama nitelikli sanatçıların da toplumumuzda aşırı bir ilgi ve saygı gördüğünü söylemek pek kolay değil herhalde.
Şimdi geliyoruz daha çetrefilli soruya: Bilimde, edebiyatta, sanatta kendilerine saygın bir yer yapmış olanlar, geniş kitlenin ilgisini çekmek ve beğenisini kazanmak, yani "popüler" olmak için bir çaba göstermeli midir?
Bu soruya tek kelimeyle "evet" ya da "hayır" diye cevap vermek daha zor. Aslında herkesin, toplumun olabildiğince geniş bir kesimi tarafından anlaşılmak, dikkate alınmak, takdir edilmek istenmesi doğal. Bunu sağlamak için tezini, sözünü, yazısını, yaptığını daha geniş bir çevrenin anlayabileceği, beğenebileceği bir biçimde sunmak istemesi de anlaşılabilir bir çaba. Ancak bunu yaparken, "popüler" olmayı başarmış olanların marifetlerine öykünmenin, onların yöntemleriyle ilgi çekmeye kalkışmanın, onların aleminde kabul gören ölçülere sığınmanın da kabul görecek bir yanı yok gibi geliyor bana.


Yazara E-Posta: oulagay@milliyet.com.tr