Özay Şendir

İnsanlar, biten her yılın sonunda geride kalan 365 günü düşünür, hatalarından ders çıkarır, yeni yılda uygulamayı umduğu yeni kararlar alır. Hepimizin kişisel tarihi, yeni yıldan beklentileri, uygulamayı umduğu kararları farklı ama bir de hepimizin ortak paydası vatanımız var. Başka ülkelerin 10 ya da 20 yılda yaşadıklarını yine 365 güne sığdırdığımız bir yıl oldu 2024. İyisi ve kötüsü, doğrusu ve yanlışı, fırsatları ve riskleriyle bir yılı geride bırakırken, geçen yıldan kalanları derledik sizler için. Aylan bebeğin cesedi Eylül 2015’te vurmuştu Bodrum kıyılarına, o günden bugüne neredeyse 10 yıl geçti. Bu sene biz, babası nüfus kağıdı çıkarmaya gittiğinde evine düşen bomba ile ölen, ömrü kelebekten kısa süren bebeğin haberini yapmıştık, yılın son gününde de soğuktan ölen bebeklerin haberi var sayfamızda. Her yıl daha da geriye gidiyor işte insanlık…

OCAK

Alper Gezeravcı, 19 Ocak’ta “uzaya giden ilk Türk” olarak adını tarihe yazdırdı. Aldığı sekiz aylık eğitimin ardından SpaceX uzay aracıyla Uluslararası

- Bir gazete için yayımlandığı ülkede ve hatta dünya üzerinde gündem olabilmek çok önemlidir. 2024 senesini Türkiye’de çok kere, dünyada da çeşitli kereler gündem belirleyici gazete olarak kapatıyoruz. Suriye’deki yeni dönemde Şam ile varılacak deniz yetki anlaşmasına dair manşetimiz önce Yunanistan sonra da AB ülkelerinde gündem belirledi. Tıpkı Eurofighter uçaklarının satışına Almanya’nın yeşil ışık yakması, tıpkı Fransa’nın Meteor füzelerinin satışına onay vermesi haberleri, Yunanistan Başbakanı Miçotakis ile yaptığımız röportaj, Milliyet’i dünyada referans gazete konumuna getirdi. Bu sonuç bize 2025’te daha çok çalışma sorumluluğu getiriyor, yeni yıla bunun bilincinde olarak giriyoruz.

- Türkiye’de ve dünyada gazetelerin yok olacağına inanan insan sayısı az değil. Önce radyo, sonra televizyon sonra internet çağı başladığında da benzer düşüncede olan çok insan vardı. Almanya’da ilk basılı gazete 1605 yılında piyasaya çıktı. Gazete olgusuyla

İran’da geçen hafta elektrik kesintileri nedeniyle okullar ve kamu kurumları tatil edildi.

Cumhurbaşkanı, doğal gaz krizine çare olarak vatandaşlardan evlerindeki ısıyı 2 derece düşürmelerini istedi.

Dünyanın en büyük 2. doğal gaz rezervine sahip olan İran hem elektriği doğal gazdan üretiyor hem de konutları ısıtıyor.

Ambargolar, kıt kaynakların vekâlet savaşlarına aktarılması nedeniyle gaz sahalarında kapasite artışı yapılamıyor, yeni elektrik santralleri kurulamıyor, yaşanan krizin bedelini de İran halkı ödüyor.

2025’te Tahran’ın, yine Türkmenistan’dan doğal gaz ithal edeceği, yönetim kadrosunun rejimi korumak adına biraz daha içeride olanlara odaklanacağı, Trump’ın göreve başlamasıyla birlikte de zorlukların artacağı bir yıl yaşaması bekleniyor.

***

2025’te İsrail’de yaşanacaklar madalyonun iki yüzü gibi. Trump, Beyaz Saray’a yerleştiğinde Netanyahu bulacağı destekten ötürü daha rahat bir nefes alacak ama İsrail vatandaşları için aynı durum söz konusu değil.

Yeni nesil savaş uçaklarına sahip olmanın pek de işe yaramadığı bir dünyada yaşıyoruz. 

Bunun sebebi de hava savaşlarının konseptinin değişmesi. 

Eskiden havada birbirini görerek savaşan, pilot yeteneğinin belirleyici olduğu bir savaş modeli vardı. 

İt dalaşı dediğimiz, uçakların havada birbirini vurabilecek konuma gelme mücadelesi de bu çatışma modelinden doğmuştu. 

Bu çatışma modeli geride kaldı. 

Hava savaşları artık görüş ötesi füzelerle, yani uçaklar havada birbirini görmeden yapılıyor. 

Bu mücadelede başarılı olmak için ilk şart uçakların bizim görünmezlik dediğimiz “stealth” yani gizlilik özelliğinin olması. 

Yeni nesil savaş uçaklarının uçan kanat tasarımı, radar emici boya kullanılması, uçak gövdesine gizlenmiş motorlar hep bu çabanın sonuçları. 

Büyük umutlar, iddialı cümleler, hatalarından ders çıkaran insanlık, filan hepsi hikaye... 

İngiltere merkezli Oxfam International, İsrail’in Gazze’deki Filistinlileri aç bırakma taktiklerini açıkladı. 

İsrail, son 75 günde Gazze’ye sadece 34 kamyon dolusu yiyecek ve su girmesine izin vermiş. 

Sistematik engellemeler nedeniyle bu kamyonlardan sadece 12’si Filistinli sivillere ulaşabilmiş. 

Engelleme dediğim, alçaktan uçan İsrail SİHA’larının yardım konvoylarının geçtiği Salah al-Din Caddesi üzerinde yağmacıları gerekçe göstererek kamyonları vurması, güvenlik görevlilerini öldürmesi.  

Birleşmiş Milletler Filistinli Mülteciler Ajansı dün, Han Yunus’ta “binlerce yerinden edilmiş insanın saatlerce yemek kuyruğunda beklediğini ve çoğunun evine eli boş döndüğünü” açıkladı. 

Yine dün, İsrail, Gazze’deki iki hastaneye saldırdı, 3 hastanedeki hastaları da boşalttırdı. 

BBC’nin yaptığı bir çalışmanın sonucu, haftanın koşuşturması arasında kaybolup gitti.

Çalışmaya göre Facebook ve Instagram’ın çatı şirketi META, 7 Ekim’den sonra Filistin merkezli medya kuruluşlarının erişiminin yüzde 77 oranında düşmesini sağlarken, İsrail medya kuruluşlarının erişimini yüzde 100 arttırmış.

Eski META çalışanları bu dolaylı sansürün bir kod değişikliğiyle kolayca yapılabildiğini anlatmışlar BBC’ye.

Ukrayna-Rusya savaşı başladığında META daha sert bir adım atmış ve Rusya merkezli tüm medya kuruluşlarını sansürlemişti.

Denilebilir ki, META, şiddete karşı bir politika izliyor ve o yüzden böyle davranıyor.

Durum öyle değil. Etiyopya iç savaşı sırasında nefret suçları ve şiddetin yayılmasına katkıda bulunduğu için META aleyhine açılmış 2 milyar dolarlık bir dava var.

“Bana ne Filistin’den ya da Rusya’dan ya da Etiyopya’dan ben sadece Türkiye’ye bakarım” diyenler çıkabilir.

Tehlike tam da burada işte, bugün Filistin, Etiyopya ya da Rusya’nın başına gelenlere ses çıkarmazsak yarın

Sun Tzu, Milattan Önce 500 yılında Çin’de yaşamış bir komutan ve filozoftur.

Yazdığı “Savaş Sanatı” kitabı bugün dünyanın önemli üniversitelerindeki yüksek lisans programlarında strateji derslerinde okutulur.

Sun Tzu’nun en bilinen sözü “Eğer nehrin kenarında yeterince sabırla beklersen, düşmanlarının cesetleri yüzerek önünden geçer...” sözüdür.

***

Erdoğan ile Macron 2022’de Prag’da görüşmüştü.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Fransa Cumhurbaşkanı Macron ile yaptığı telefon konuşmasını duyduğumdan beri aklımda bu cümle var.

Mesleğin ilk yıllarında Cağaloğlu’nda halkı selamlayan Fransa Cumhurbaşkanı Mitterand’ı da gördüm, “Sakızlı yakışıksız” Sarkozy’i de...

ABD’nin müstakbel Başkanı Donald Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Türkiye hakkındaki açıklamalarını doğru okumamız lazım. 

Açıklamada hoşumuza giden cümleler var ama can sıkıcı noktalar da var. 

Mesela “Türkiye dostane olmayan bir şekilde Suriye’yi kontrol etti” cümlesi Ankara’nın bugüne kadar savunduğu tezin tam aksi bir cümle. 

Trump’ın geçmiş başkanlık döneminden bildiğimiz yanlış okumaları ve aksiyonlarını düşününce insan rahatsız olmuyor da değil. 

Trump’ın çevresindeki YPG severleri ve YPG’yi kurtarmak için İlham Ahmed’in dün yazdığı “Türkiye’yi durdurun” mektubunu da unutmamak lazım. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bölgede politika belirleyicisi olduğunu anlamak için ABD’nin müstakbel başkanının övgü cümlelerine ihtiyaç yok. 

Son bir haftada Ankara’ya gelen konuklara bakan herkes, neyin ne olduğunu anlıyor zaten.